ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ: ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΡΙΤΣΙΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΣΕ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΕΣ ΑΜΒΛΩΣΕΙΣ ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

Σχετική Έκθεση, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα, τονίζει ότι παρά το γεγονός ότι η Νότια Αφρική έχει ένα από τα πιο προοδευτικά νομικά πλαίσια σε ό,τι αφορά τις αμβλώσεις, πολλές γυναίκες και κορίτσια – ειδικά εκείνες και εκείνα που προέρχονται από τις πιο φτωχές και περιθωριοποιημένες κοινότητες – αγωνίζονται για να αποκτήσουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οι οποίες διασφαλίζουν ασφαλείς αμβλώσεις. Ένα από τα βασικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν είναι η αποτυχία της κυβέρνησης να ρυθμίσει την πρακτική της «άρνησης για λόγους συνείδησης» μέσω της οποίας οι γιατροί μπορούν να αρνηθούν την άμβλωση.

«Το Εθνικό Υπουργείο Υγείας πρέπει να επέμβει επειγόντως ώστε να διασφαλίσει ότι η πρόσβαση γυναικών και κοριτσιών σε υπηρεσίες αμβλώσεων δεν θα συνεχίσει να βρίσκεται στο έλεος της προσωπικής επιλογής των επαγγελματιών υγείας».

Μάλιστα, η 1η Φεβρουαρίου 2017 σηματοδοτεί 20 χρόνια από την υιοθέτηση του νόμου περί αμβλώσεων στη χώρα (Choice Termination of Pregnancy Act).

Σε μια  από τις υποθέσεις, που αναφέρεται στην Έκθεση, μια 19χρονη φοιτήτρια από το Γιοχάνεσμπουργκ πέθανε το 2016 έπειτα από επιπλοκές ως αποτέλεσμα μη ασφαλούς άμβλωσης. Εκπρόσωπος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κατήγγειλε ως κύριους λόγους που συνέβαλαν στο θάνατο της γυναίκας τις ανεπάρκειες του συστήματος υγείας, το στίγμα και τις διακρίσεις.

Άλλοι θάνατοι οι οποίοι οφείλονται σε μη ασφαλείς αμβλώσεις είναι πιο δύσκολο να τεκμηριωθούν. Η Έκθεση τονίζει την ανάγκη να συμπεριληφθούν αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τους θανάτους που προκύπτουν από τις αμβλώσεις στην παρακολούθηση της κυβέρνησης των θανάτων που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη.

Η Έκθεση επίσης προειδοποιεί πως η εφαρμογή του νόμου περί αμβλώσεων παραμένει ελλιπής, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην παραβίαση των υποχρεώσεων της κυβέρνησης υπό το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με βάση τα εθνικά και τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Νότια Αφρική έχει καθήκον να διασφαλίσει ότι το δικαίωμα στην άρνηση για λόγους συνείδησης δεν περιορίζει την πρόσβαση σε υπηρεσίες άμβλωσης και ότι μία λειτουργική διαδικασία παραπομπής εγγυάται την έγκαιρη και κατάλληλης ποιότητας περίθαλψη σε κάθε άτομο που επιθυμεί να υποβληθεί σε άμβλωση.

Η Έκθεση τονίζει ακόμη τη σύγχυση που υπάρχει ανάμεσα στα όρια της άρνησης για λόγους συνείδησης και τα καθήκοντα των επαγγελματιών υγείας σε σχέση με την παροχή περίθαλψης σε περίπτωση άμβλωσης.

Σύμφωνα με το δικαίωμα στην ελευθερία συνείδησης όπως ορίζεται στο Σύνταγμα της Νότιας Αφρικής, οι επαγγελματίες υγείας έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν να εκτελέσουν μια άμβλωση αλλά ποτέ σε περιπτώσεις που θεωρούνται κρίσιμες ή όταν η ζωή ενός κοριτσιού δεν βρίσκεται σε κίνδυνο.

Ο νόμος περί αμβλώσεων ορίζει περαιτέρω ότι κάθε άτομο που αποτρέπει ή παρεμποδίζει την πρόσβαση σε νόμιμες υπηρεσίες αμβλώσεων είναι ένοχο αδικήματος και τιμωρείται με πρόστιμο ή φυλάκιση.

«Η έλλειψη ξεκάθαρων οδηγιών προς τους παρόχους τέτοιων υπηρεσιών δημιουργεί ένα κενό το οποίο επιτρέπει στην πρακτική της άρνησης για λόγους συνείδησης να εφαρμόζεται χωρίς συνέπεια», τόνισε η Muleya Mwananyanda.

Σύμφωνα με το Εθνικό Υπουργείο Υγείας, από τα 505 υγειονομικά ιδρύματα τα οποία παρέχουν υπηρεσίες άμβλωσης, μόνο τα 264 παρέχουν αυτή τη στιγμή υπηρεσίες διακοπής της κύησης κατά το πρώτο και το δεύτερο τρίμηνο. Επομένως, οι γυναίκες που επιθυμούν να υποβληθούν σε άμβλωση πρέπει να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις για να φτάσουν σε αυτά και να καλύψουν το υψηλό κόστος μεταφοράς τους. Η Έκθεση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με το γεγονός ότι η λίστα με τα υγειονομικά ιδρύματα που παρέχουν ασφαλείς και νόμιμες αμβλώσεις δεν είναι εύκολα διαθέσιμη στο κοινό, ιδίως με το δεδομένο ότι πληθώρα κέντρων που παρέχουν παράνομες αμβλώσεις διαφημίζονται σε δημόσιους χώρους και στο διαδίκτυο.   

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές της Νότιας Αφρικής να εκδώσουν ξεκάθαρες οδηγίες και πρωτόκολλα για τους επαγγελματίες υγείας και τους διαχειριστές υγειονομικών μονάδων τα οποία θα αποσαφηνίζουν τα περιθώρια για την άσκηση του δικαιώματος στην άρνηση για λόγους συνείδησης και θα επιβάλλουν ως ηθικό καθήκον των επαγγελματιών υγείας το να δίνουν προτεραιότητα στο δικαίωμα γυναικών και κοριτσιών για πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη. Οποιοσδήποτε ασκεί το δικαίωμα στην άρνηση για λόγους συνείδησης πρέπει να παρέχει ακριβείς πληροφορίες και παραπομπές καθώς και υπηρεσίες σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, όταν αυτό απαιτείται.

Υπόβαθρο

Ο νόμος περί αμβλώσεων του 1996 τέθηκε σε ισχύ την 1^η Φεβρουαρίου του 1997. Ο νόμος δίνει το δικαίωμα σε γυναίκες και κορίτσια να υποβληθούν σε άμβλωση κατόπιν αιτήματος μέχρι τη 12η εβδομάδα της κύησης και, υπό ορισμένες συνθήκες, πριν από την 20^η εβδομάδα. Η νομοθεσία έχει θεσπιστεί για την προώθηση των δικαιωμάτων των γυναικών στην υγεία.

Οι θάνατοι και τραυματισμοί που σχετίζονται με αμβλώσεις έχουν μειωθεί περισσότερο από 90% από τότε που ο νόμος τέθηκε σε εφαρμογή. 

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι καθήκον της Νότιας Αφρικής να εξασφαλίσει ότι οι υπηρεσίες άμβλωσης και οι πληροφορίες σχετικά με αυτές είναι διαθέσιμες, προσβάσιμες και καλής ποιότητας για όλες τις γυναίκες και τα κορίτσια χωρίς καμία διάκριση.