ΑΝΤΙΡΡΗΣΙΕΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ: Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΖΗΤΑ ΑΜΕΣΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Τί ισχύει στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης| Ενημερωτικό φυλλάδιο |
Η Διεθνής Αμνηστία ζητά άμεσες τροποποιήσεις, ώστε:

Η εναλλακτική υπηρεσία να µην έχει χαρακτήρα διάκρισης και τιμωρίας, όπως έχει τώρα, αφού π.χ. η πλήρης στρατιωτική θητεία διαρκεί 9 μήνες για την συντριπτική πλειοψηφία των στρατευσίµων που υπηρετούν στον στρατό ξηράς και 12 μήνες για όσους υπηρετούν σε ναυτικό και αεροπορία, ενώ η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας ορίζεται στο νόμο διπλάσια της στρατιωτικής και μειώθηκε µε υπουργική απόφαση στους 15 μήνες.

Η ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης να µην ανακαλείται ποτέ. Τώρα προβλέπεται έκπτωση π.χ. για  πειθαρχικό παράπτωμα. Οι αντιρρησίες συνείδησης υποχρεώνονται τότε να υπηρετήσουν ένοπλη στρατιωτική θητεία.

Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης να ισχύει πάντοτε, σε καιρό ειρήνης και σε καιρό πολέμου. Τώρα, οι διατάξεις για την εναλλακτική υπηρεσία μπορεί να ανασταλούν σε καιρό πολέμου µε απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας. Οι αντιρρησίες συνείδησης υποχρεώνονται τότε να υπηρετήσουν ένοπλη στρατιωτική θητεία.

Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης να αναγνωρίζεται και για τους επαγγελματίες στρατιωτικούς. Τώρα µόνο οι στρατεύσιμοι (όχι οι επαγγελματίες) μπορούν να αξιώσουν την ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης.

Να σταματήσουν άμεσα οι συλλήψεις, διώξεις, φυλακίσεις και τα πρόστιμα σε αντιρρησίες συνείδησης. Σε καμιά περίπτωση να μην δικάζονται πολίτες από στρατοδικεία. Τώρα όχι απλώς διώκονται κάποιοι αντιρρησίες συνείδησης αλλά δικάζονται και από στρατοδικεία κατά παράβαση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη.

Σε καμιά περίπτωση να μη διώκονται και δικάζονται πολίτες επανειλημμένα για το ίδιο αδίκημα. Σήμερα κάποιοι αντιρρησίες συνείδησης διώκονται και δικάζονται επανειλημμένα για την ίδια αντίρρηση συνείδησης.

Συγκεκριμένα η Διεθνής Αμνηστία ζητά:

1. Να ακυρωθούν όλες οι ποινές φυλάκισης και τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί μέχρι σήμερα, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, σε αντιρρησίες συνείδησης, συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων ολικών αρνητών στράτευσης, εξαιτίας της άρνησής τους να υπηρετήσουν στρατιωτική θητεία ή μια τιμωρητική εναλλακτική υπηρεσία, και να σταματήσουν όλες οι εκκρεμείς διώξεις·

2. Να τροποποιηθεί η νομοθεσία ώστε η διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας να μην έχει τιμωρητικό χαρακτήρα και να μη συνιστά διάκριση. Σήμερα, για τους υπόχρεους πλήρους θητείας, η εναλλακτική υπηρεσία είναι 15 μήνες, ενώ η στρατιωτική θητεία στο Στρατό Ξηράς, όπου υπηρετεί η συντριπτική πλειονότητα των στρατευσίμων, είναι 9 μήνες.

3. Να διασφαλιστεί ότι όλοι οι αιτούντες εναλλακτικής υπηρεσίας, που σήμερα εξετάζονται από την Ειδική Επιτροπή του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, θα έχουν μια δίκαιη ακρόαση των λόγων τους για την αντίρρηση συνείδησης. Σε αυτό το πλαίσιο, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τα μέλη της Επιτροπής του Κοινοβουλίου να σημειώσουν ότι, αναφορικά με την Ελλάδα συγκεκριμένα, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έχει επανειλημμένα συστήσει να τεθεί η εξέταση των αιτήσεων για αναγνώριση ως αντιρρησίες συνείδησης, υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών.

4. Ανεξάρτητα από το αν εφαρμοστούν τα παραπάνω, το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη θα πρέπει να προστατεύεται σε κάθε περίπτωση, και συνεπώς:

α) Να σταματήσουν οι επανειλημμένες διώξεις των αντιρρησιών συνείδησης κατά παράβαση της αρχής ne bis in idem, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 14.7 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, και όπως άλλωστε ζήτησε και η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.

β) Να σταματήσουν οι διώξεις και οι δίκες αντιρρησιών συνείδησης, και γενικά πολιτών από στρατοδικεία. Ειδικά όσον αφορά τους αντιρρησίες συνείδησης συγκεκριμένα, αξίζει να σημειωθεί ότι το 2011 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έκρινε ότι η δίκη ενός Τούρκου αντιρρησία συνείδησης από ένα δικαστήριο αποτελούμενο αποκλειστικά από στρατιωτικούς συνιστούσε παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη σύμφωνα με το Άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.^[i]

γ) Να υπάρξει πρόβλεψη ώστε να σταματήσουν οι ερήμην δίκες αντιρρησιών συνείδησης, όπως και άλλων πολιτών, που γίνονται χωρίς εκείνοι να έχουν λάβει γνώση^[ii]. Το δικαίωμα να είναι κανείς παρών σε μια δίκη και σε ακρόαση αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη όπως ορίζεται στο διεθνές δίκαιο και στα διεθνή πρότυπα, συμπεριλαμβανομένου του Άρθρου 14 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα. Ενώ κάποιοι περιορισμοί στην άσκηση αυτού του δικαιώματος μπορεί να επιτρέπονται σε εξαιρετικές συνθήκες ή στη βάση μιας αδιαμφισβήτητης παραίτησης από τον κατηγορούμενο, σε τέτοιες εξαιρετικές συνθήκες θα πρέπει να παρέχονται άλλες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δίκαιο της δίκης, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος της εκπροσώπησης από συνήγορο.

5. Η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει ότι το σύστημα σχετικά με τους αντιρρησίες συνείδησης άνω των 35 ετών, συνεχίζει να αντικατοπτρίζει τη διαφοροποίηση στη διάρκεια της εναλλακτικής υπηρεσίας και της στρατιωτικής θητείας, και άρα συνεχίζει να είναι τιμωρητικό και να συνιστά διάκριση. Αυτή η διάκριση επιδεινώνεται από τον απαιτούμενο ελάχιστο χρόνο εναλλακτικής υπηρεσίας, σύμφωνα με τις προβλέψεις του νόμου 4361/2016, ο οποίος είναι διπλάσιος σε σχέση με τον ελάχιστο χρόνο στρατιωτικής θητείας για όσους υπηρετούν ενόπλως.

6. Να αναγνωριστεί το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης σε οποιαδήποτε στιγμή, πριν, κατά τη διάρκεια, ή μετά την εκπλήρωση της στρατιωτικής θητείας. Η τροποποίηση της νομοθεσίας το 2010^[iii], έδωσε την δυνατότητα σε εκείνους που είχαν υπηρετήσει κάποιο χρόνο ενόπλως, στο παρελθόν, να διεκδικήσουν την ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης, εφόσον στο μεταξύ είχαν μεταβληθεί οι πεποιθήσεις τους. Αλλά αυτή η πρόβλεψη δεν μπορεί να εφαρμοστεί, προς το παρόν, για εκείνους που έχουν αρχίσει να υπηρετούν την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία τους, καθώς προσκρούει στις προθεσμίες υποβολής δικαιολογητικών, που προβλέπουν πως: «Δεν γίνονται δεκτά αιτήματα που υποβάλλονται μετά την κατάταξη των ενδιαφερομένων στις Ένοπλες Δυνάμεις».^[iv] Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης μετά την κατάταξη έχει αναγνωριστεί ρητά, αρχικά από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα^[v] και στη συνέχεια από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ^[vi] και την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβούλιου της Ευρώπης.^[vii]

7. Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης θα πρέπει να αναγνωρίζεται επίσης και για τους επαγγελματίες στρατιωτικούς. Τώρα μόνο οι στρατεύσιμοι, όχι οι επαγγελματίες, μπορούν να διεκδικήσουν την ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης. Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης για τους επαγγελματίες μέλη των ενόπλων δυνάμεων αναγνωρίζεται ρητά από την Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβούλιου της Ευρώπης^[viii] και την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης^[ix].

8. Να υπάρξει πρόβλεψη ώστε η ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης να µην ανακαλείται ποτέ. Τώρα προβλέπεται έκπτωση, για παράδειγμα εάν διαπράξουν ένα πειθαρχικό παράπτωμα στο φορέα όπου εκπληρώνουν την εναλλακτική υπηρεσία. Σε αυτήν την περίπτωση οι αντιρρησίες συνείδησης υποχρεώνονται τότε να υπηρετήσουν στρατιωτική θητεία.^[x]

9. Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης θα πρέπει να ισχύει πάντοτε, σε καιρό ειρήνης και σε καιρό πολέμου. Τώρα, οι διατάξεις για την εναλλακτική υπηρεσία μπορεί να ανασταλούν σε καιρό πολέμου µε απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας.^[xi] Συνεπώς σε μια τέτοια περίπτωση οι αντιρρησίες συνείδησης θα υποχρεωθούν να υπηρετήσουν στρατιωτική θητεία.