ΣΕΡΒΙΑ-ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ: ΔΕΝ ΕΚΠΛΗΡΩΣΕ ΚΑΙΡΙΕΣ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
22 Μαρτίου 2005
Δύο χρόνια μετά την είσοδό της στο Συμβούλιο της Ευρώπης, η Σερβία-Μαυροβούνιο συνεχίζει να αγνοεί την υποχρέωσή της να θέσει σε εφαρμογή καίριες δεσμεύσεις της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μεταξύ άλλων για να αντιμετωπίσει την κληρονομιά των εγκλημάτων πολέμου και τα βασανιστήρια και την κακομεταχείριση από την αστυνομία, όπως δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Η Διεθνής Αμνηστία, αν και χαιρετίζει τα βήματα προς την εκπλήρωση ορισμένων από αυτές τις δεσμεύσεις, ανησυχεί ωστόσο ότι η περιορισμένη πρόοδος που σημειώθηκε σε πολλούς τομείς, όπως εκείνους της πλήρους συνεργασίας με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (στο εξής, «Δικαστήριο») στη Χάγη και της διερεύνησης των ισχυρισμών για βασανιστήρια και κακομεταχείριση από την αστυνομία, σταμάτησε ή και αναστράφηκε κατά τον τελευταίο χρόνο, ιδίως στη Σερβία.

Σε έκθεσή της, με τίτλο «Σερβία-Μαυροβούνιο: Μια χρονιά σπαταλήθηκε. Η συνεχιζόμενη παράλειψη εκπλήρωσης καίριων δεσμεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα απέναντι στο Συμβούλιο της Ευρώπης», η Διεθνής Αμνηστία καταγράφει τις δεσμεύσεις που έχει μέχρι στιγμής παραλείψει να εκπληρώσει η Σερβία-Μαυροβούνιο και παραθέτει πολυάριθμα παραδείγματα.

«Πολλοί από όσους ευθύνονται για τις πιο κατάφωρες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων μετά τη διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας συνεχίζουν να απολαμβάνουν ατιμωρησία. Παρά τις διεθνείς και εθνικές υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει, οι αρχές της Σερβίας-Μαυροβουνίου αρνούνται να συλλάβουν και να μεταβιβάσουν άτομα που κατηγορούνται από το Δικαστήριο και αρκούνται απλώς σε οικειοθελείς παραδόσεις, ενώ σπανίως διώκουν ποινικά σε εθνικό επίπεδο αυτά τα εγκλήματα. Η ατμόσφαιρα ατιμωρησίας που περιβάλλει αυτά τα εγκλήματα αντικατοπτρίζεται στην έλλειψη βούλησης των αρχών να διερευνήσουν τους ισχυρισμούς για πιθανούς παράνομους φόνους, θανάτους υπό κράτηση, καθώς και βασανιστήρια και κακομεταχείριση από αστυνομικούς», δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία.

Οι σερβικές αρχές συνέχισαν να αρνούνται να μεταβιβάσουν στο Δικαστήριο τον πρώην Υφυπουργό Εσωτερικών της Σερβίας και πρώην αρχηγό της αστυνομίας του Κοσσυφοπεδίου, Σρέτεν Λούκιτς, καθώς και τον πρώην αρχηγού του Γιουγκοσλαβικού Στρατού Νεμπόισα Πάβκοβιτς. Και οι δύο κατηγορούνται για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και για παραβιάσεις των νόμων ή εθνίμων του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο το 1999. Και οι δύο διαμένουν ανοιχτά στη Σερβία. Παρά την πρόσφατη οικειοθελή παράδοση έξι ατόμων και τη μεταβίβασή τους στο Δικαστήριο, αρκετοί ύποπτοι, που έχουν παραπεμφθεί σε δίκη από το Δικαστήριο, πιστεύεται ότι κυκλοφορούν ελεύθεροι στη Σερβία-Μαυροβούνιο.

Μέχρι σήμερα δεν έχει διεξαχθεί στη Σερβία-Μαυροβούνιο καμία δίκη ανώτερων στρατιωτικών ή πολιτικών αξιωματούχων για εγκλήματα πολέμου ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στις γιουγκοσλαβικές συρράξεις. Πολλοί από εκείνους που ευθύνονται για απαγωγές και φόνους Βόσνιων Μουσουλμάνων και Κοσοβάρων Αλβανών παραμένουν ατιμώρητοι. Η πρακτική να δικάζονται αποκλειστικά χαμηλόβαθμοι δράστες ενθαρρύνει τη νοοτροπία ατιμωρησίας για τη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία. Μέχρι στιγμής δεν έχουν απαγγελθεί κατηγορίες σε κανένα άτομο για τις εκατοντάδες Κοσοβάρων Αλβανών που τάφηκαν σε μυστικούς μαζικούς τάφους σε εκτάσεις του σερβικού Υπουργείου Εσωτερικών. Πιθανοί μάρτυρες των φερόμενων ως καύσεων πτωμάτων Κοσοβάρων Αλβανών σε κλιβάνους σερβικών βιομηχανιών το 1999 λέγεται ότι εκφοβίζονται από αξιωματούχους των σωμάτων ασφαλείας ώστε να μην έρθουν στην επιφάνεια τα γεγονότα.

«Προκειμένου να δημιουργηθούν οι απαραίτητες συνθήκες για τον σεβασμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι αρχές της Σερβίας-Μαυροβουνίου πρέπει να οδηγήσουν στη δικαιοσύνη τους υπαιτίους αυτών των εγκλημάτων, σε δίκες που να ανταποκρίνονται στα διεθνή πρότυπα δίκαιης δίκης. Τα θύματα των εγκλημάτων πρέπει να λάβουν επαρκή αποζημίωση. Οι αρχές πρέπει να λάβουν επείγοντα μέτρα για να εξιχνιάσουν τις εκατοντάδες υποθέσεις καταναγκαστικών 'εξαφανίσεων' και απαγωγών και για να ανακουφίσουν τον πόνο των συγγενών τους», πρόσθεσε η Διεθνής Αμνηστία.

Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί βαθιά για το ότι οι αρχές παραλείπουν να εξιχνιάσουν φόνους που πιστεύεται ότι αποτελούν πολιτικές εκτελέσεις που διαπράχθηκαν από κρατικά όργανα, όπως είναι οι φόνοι των δημοσιογράφων Σλάβκο Τσουρουβίγια και Μίλαν Πάνιτς. Παρά την επίσημη παραδοχή των βασανιστηρίων από αστυνομικούς κατά την «Επιχείρηση Σπάθα» στη Σερβία το 2003, δεν είναι γνωστό να έχει κινηθεί οποιαδήποτε διαδικασία εναντίον των υπαιτίων, που συνεχίζουν να υπηρετούν στην αστυνομία. Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου, η διεθνής οργάνωση έθιξε ξανά την υπόθεση της φερόμενης ως συνενοχής στη συγκάλυψη της εμπορίας ανθρώπων για καταναγκαστική πορνεία και του βάναυσου βασανισμού της Μολδαβής γυναίκας που είναι γνωστή ως Σ.Κ.

Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει επίσης ανησυχία για τις συνεχιζόμενες διακρίσεις εναντίον των Ρομά, ιδίως των Ρομά του Κοσσυφοπεδίου που εκτοπίστηκαν λόγω της σύρραξης του 1999, καθώς και για τη νομοθεσία περί αντίρρησης συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, που συνεχίζει να παραβιάζει τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί της Σερβία-Μαυροβούνιο να αντιμετωπίσει σοβαρά τις καταπατήσεις του παρελθόντος, να προαγάγει και να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της απέναντι στο Συμβούλιο της Ευρώπης.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί επίσης το Συμβούλιο της Ευρώπης να ασκήσει την επιρροή του για να βοηθήσει τη Σερβία-Μαυροβούνιο να εκπληρώσει πλήρως τις δεσμεύσεις της που στοχεύουν στη διασφάλιση του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων.

F Το πλήρες κείμενο της έκθεσης, με τίτλο “Serbia and Montenegro: A wasted year. The continuing failure to fulfil key human rights commitments made to the Council of Europe”

(AI Index: EUR 70/005/2005), είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση

Δημόσιο έγγραφο

διεθνής αμνηστία

ΣΕΡΒΙΑ-ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ

Μια χρονιά σπαταλήθηκε

Η συνεχιζόμενη παράλειψη εκπλήρωσης καίριων δεσμεύσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα απέναντι στο Συμβούλιο της Ευρώπης

22 Μαρτίου 2005 Περίληψη AI INDEX: EUR 70/005/2005

Η Σερβία-Μαυροβούνιο έγινε μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης στις 3 Απριλίου 2003. Με την ένταξή της, η Σερβία-Μαυροβούνιο ανέλαβε να θέσει σε εφαρμογή ορισμένες δεσμεύσεις, που αποσκοπούν να διευρύνουν την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων στη χώρα αυτή χωρίς διάκριση. Τον Μάρτιο 2004, η Διεθνής Αμνηστία εξέδωσε έκθεση, αξιολογώντας τις επιδόσεις της Σερβίας-Μαυροβουνίου στην εφαρμογή των δεσμεύσεων που ανέλαβε κατά την ένταξή της στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Η Διεθνής Αμνηστία, αν και χαιρέτισε τα βήματα που έγιναν προς την εκπλήρωση κάποιων από αυτές τις δεσμεύσεις, συνέχισε να ανησυχεί για τη συνεχιζόμενη παράλειψη των αρχών της Σερβίας-Μαυροβουνίου να εκπληρώσουν άλλες καίριες δεσμεύσεις, ιδίως εκείνες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση της κληρονομιάς των εγκλημάτων πολέμου και της συνεχιζόμενης επικράτησης των βασανιστηρίων και της κακομετα­χείρισης από την αστυνομία. Η οργάνωση καλεί τις αρχές της Σερβίας-Μαυροβουνίου, επειγόντως, να αντιμετωπίσουν πλήρως αυτά τα ζητήματα και να εκπληρώσουν πλήρως αυτές τις δεσμεύσεις.

Έναν χρόνο μετά τη δημοσίευση της προηγούμενης έκθεσης της Διεθνούς Αμνηστίας, αυτές οι ανησυχίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό χωρίς ανταπόκριση. Επιπλέον, σε πολλούς τομείς, όπως η συνεργασία με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία («Δικαστήριο», στο εξής) στη Χάγη και η διασφάλιση διεξοδικής, ανεξάρτητης και αμερόληπτης διερεύνησης των ισχυ­ρισμών για βασανιστήρια ή κακομεταχείριση από την αστυνομία, η περιορισμένη πρόοδος που είχε σημειωθεί έχει σταματήσει ή και αναστραφεί: αυτό είναι ιδιαιτέρως εμφανές στη Σερβία. Η οργάνω­ση συνεχίζει να καλεί τις αρχές της Σερβία-Μαυροβουνίου να αντιμετωπίσουν πλήρως τις ανησυχί­ες που έχει θίξει η Διεθνής Αμνηστία σε αυτήν και την προηγούμενη έκθεσή της, καθώς και να θέσει πλήρως σε εφαρμογή της δεσμεύσεις που ανέλαβε απέναντι στο Συμβούλιο της Ευρώπης.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί επίσης το Συμβούλιο της Ευρώπης να λάβει γνώση της έλλειψης προόδου και να ασκήσει την επιρροή του για να βοηθήσει τη Σερβία-Μαυροβούνιο να εκπληρώσει πλήρως τις δεσμεύσεις που αποσκοπούν στη διασφάλιση του σεβασμού και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η συνεχιζόμενη ατιμωρησία όσων ευθύνονται για κατάφωρες καταπατήσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που διαπράχθηκαν κατά τη δεκαετία του 1990 σε σχέση με τις ένοπλες συγκρούσεις που ακολούθησαν τη διάλυση της πρώην Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί για την έλλειψη συνεργασίας των αρχών με το Δικαστήριο, καθώς και για τη σπανιότητα των εγχώριων ποινικών διώξεων για εγκλήματα πολέμου. Μέχρι σήμερα δεν έχει διεξαχθεί στη Σερβία-Μαυροβούνιο καμία δίκη ανώτερων στρατιωτικών ή πολιτικών αξιωματούχων για εγκλήματα πολέμου ή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας σε σχέση με τις γιουγκοσλαβικές συρράξεις. Πολλοί από όσους ευθύνονται για απαγωγές και φόνους Βοσνίων Μουσουλμάνων και Κοσοβάρων Αλβανών παραμένουν ατιμώρητοι. Η πρακτική να δικάζονται αποκλειστικά χαμηλόβαθμοι δράστες ενθαρρύνει τη νοοτροπία ατιμωρησίας για τη στρατιωτική και πολιτική ηγεσία. Σε κανέναν δεν έχουν ακόμα απαγγελθεί κατηγορίες σε σχέση με τις εκατοντάδες Κοσοβάρων Αλβανών που τάφηκαν σε μυστικούς μαζικούς τάφους σε εκτάσεις του σερβικού Υπουργείου Εσωτερικών. Πιθανοί μάρτυρες των φερόμενων ως καύσεων πτωμάτων Κοσοβάρων Αλβανών σε κλιβάνους σερβικών βιομηχανιών το 1999 λέγεται ότι εκφοβίζονται από αξιωματούχους των σωμάτων ασφαλείας ώστε να μην έρθουν στην επιφάνεια τα γεγονότα. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι, προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τον σεβασμό και τη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σερβία-Μαυροβούνιο, είναι επιτακτική ανάγκη να προσαχθούν στη δικαιοσύνη οι υπαίτιοι αυτών των εγκλημάτων σε δίκες που να ανταποκρίνονται στα διεθνή πρότυπα, και να λάβουν επαρκή αποζημίωση όλα τα θύματα αυτών των εγκλημάτων. Συγκεκριμένα, υπάρχει τεράστια ανάγκη να εξιχνιαστούν οι εκατοντάδες υποθέσεις καταναγκαστικών «εξαφανίσεων» και απαγωγών, οι περισσότερες από τις οποίες αποτελούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί βαθιά για το γεγονός ότι οι αρχές παραλείπουν να εξιχνιάσουν δολοφονίες που πιστεύεται ότι αποτελούν πολιτικές εκτελέσεις που διαπράχθηκαν από κρατικά όργανα. Παρά την επίσημη παραδοχή για αστυνομικά βασανιστήρια κατά τη διάρκεια της «Επιχείρησης Σπάθα» στη Σερβία το 2003, δεν είναι γνωστό να έχει κινηθεί οποιαδήποτε διαδικασία εναντίον των υπατίων, που συνεχίζουν να υπηρετούν στην αστυνομία. Στην περίπτωση του Μαυροβουνίου, η οργάνωση θίγει ξανά την υπόθεση της φερόμενης ως συνενοχής στη συγκάλυψη της εμπορίας ανθρώπων για καταναγκαστική πορνεία και του βάναυσου βασανισμού της Μολδαβής γυναίκας που είναι γνωστή ως Σ.Κ.

Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί επίσης για τους συνεχιζόμενους πολυάριθμους ισχυρισμούς για βασανιστήρια και κακομεταχείριση από αστυνομικούς σε ολόκληρη τη χώρα, καθώς και για τη διαφαινόμενη έλλειψη βούλησης των αρχών να αντιμετωπίσουν επαρκώς αυτό το ζήτημα. Η παράλειψη διερεύνηση και ποινικής δίωξης τέτοιων υποθέσεων διαιωνίζει το υπάρχον κλίμα ατιμωρησίας που περιβάλλει άλλα εγκλήματα, μεταξύ των οποίων εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί επίσης για τις τροποποιήσεις στη νομοθεσία που επιτρέπει την αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, οι οποίες κατατέθηκαν στις 3 Φεβρουαρίου 2005 και παραβιάζουν τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ανησυχία της οργάνωσης επιτείνεται από το γεγονός ότι η τροποποιημένη νομοθεσία είναι πιο περιοριστική, σε σύγκριση με τις προηγούμενες τροποποιήσεις το 2003, που επίσης δεν συμβάδιζαν με τα πρότυπα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία.

Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί επίσης για τις συνεχιζόμενες διακρίσεις εναντίον των Ρομά, ιδίως των Κοσοβάρων Ρομά που εκτοπίστηκαν μετά τη σύγκρουση του 1999, παρά τη σύνταξη και υιοθέτηση εκτεταμένων στρατηγικών για την αντιμετώπιση του ζητήματος, στρατηγικών που δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί σε ουσιαστική κλίμακα.

Αυτή η περίληψη συνοψίζει έκθεση 53 σελίδων (22.503 λέξεων) με τίτλο “Serbia and Montenegro: A wasted year. The continuing failure to fulfil key human rights commitments made to the Council of Europe” (AI Index: EUR 70/005/2005), που εξέδωσε η Διεθνής Αμνηστία στις 22 Μαρτίου 2005. Όποιος επιθυμεί περισσότερες λεπτομέρειες ή την ανάληψη δράσης για αυτό το ζήτημα θα πρέπει να συμβουλευτεί το πλήρες κείμενο (http://www.web.amnesty.org/library/index/engeur700052005). Εκτεταμένη σειρά υλικών μας για αυτό και άλλα θέματα υπάρχει στη διεύθυνση http://www.amnesty.org ενώ μπορεί κανείς να λαμβάνει τα διεθνή δελτία τύπου της Διεθνούς Αμνηστίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου:

Ελληνικό Τμήμα, Σίνα 30, 106 72 Αθήνα, τηλ. 210-3631532, φαξ 210-3638016

Website: , email:

International Secretariat, 1 Easton Street, London WC1X 0DW, United Kingdom