ΚΟΣΣΥΦΟΠΕΔΙΟ (ΣΕΡΒΙΑ-ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ): ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΜΕΤΑ ΤΗ ΒΙΑ ΤΟΥ ΜΑΡΤΙΟΥ ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΛΟΓΟΔΟΤΗΣΕΙ ΑΚΟΜΑ

ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
17 Μαρτίου 2005
Η Διεθνής Αμνηστία εξέφρασε σήμερα ανησυχίες για την έλλειψη λογοδοσίας, τόσο της Προσωρινής Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών στο Κοσσυφοπέδιο (UNMIK), όσο και της Δύναμης Κοσσυφοπεδίου υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ (KFOR), καθώς και για τη συνεχιζόμενη άρνησή τους να παραδεχτούν οποιαδήποτε ευθύνη για την παράλειψή τους να προστατεύσουν τα δικαιώματα των μειονοτικών κοινοτήτων κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών ταραχών που σάρωσαν το Κοσσυφοπέδιο στις 17-18 Μαρτίου 2004.

Ένα χρόνο μετά τα γεγονότα, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να καλεί την UNMIK και την KFOR, καθώς και αρκετές κυβερνήσεις κρατών-μελών του ΝΑΤΟ, να δημοσιοποιήσουν τα πορίσματα των ερευνών τους για τα γεγονότα του Μαρτίου. Επίσης, σε περιπτώσεις όπου στρατιωτικοί ή μέλη των σωμάτων ασφαλείας διαπιστώθηκε ότι συνέργησαν ή ευθύνονται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πρέπει να προσαχθούν στη δικαιοσύνη.

Σε έκθεσή της για τα βίαια επεισόδια του Μαρτίου 2004, που δημοσιεύτηκε πέρυσι, η Διεθνής Αμνηστία είχε εκφράσει τις βαθιές ανησυχίες της για την παράλειψη τόσο των τοπικών όσο και των διεθνών δυνάμεων ασφαλείας να προστατεύσουν τις μειονοτικές κοινότητες κατά τη διάρκεια των βίαιων συγκρούσεων, περιγράφοντας ως ασυνεπή και ασυνάρτητο τον τρόπο που είχαν αντιδράσει η UNMIK και η KFOR.

Στην έκθεσή της, η Διεθνής Αμνηστία καλούσε το ΝΑΤΟ και την KFOR να δημοσιοποιήσουν τα πορίσματα της έρευνάς τους για την παράλειψη της KFOR να προστατεύσει ορισμένες μειονοτικές κοινότητες κατά τα επεισόδια του Μαρτίου. Καλούσε επίσης τη γαλλική και τη γερμανική κυβέρνηση να διεξαγάγουν έρευνες για τον ρόλο των δυνάμεών τους, που κατά τα φαινόμενα παρέλειψαν να προστατεύσουν μέλη σερβικών κοινοτήτων στο Σβίνιαρε/Φράσερ και στο Πρίζρεν αντιστοίχως, καθώς και να δημοσιοποιήσουν τα πορίσματα αυτών των ερευνών.

Η παγκόσμια οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα πληροφορήθηκε, τόσο από την UNMIK όσο και από το ΝΑΤΟ, ότι έχουν ληφθεί μέτρα για να αντιμετωπιστούν ορισμένα από τα μαθήματα που διδάχθηκαν, μεταξύ άλλων για να βελτιωθούν οι επικοινωνίες μεταξύ UNMIK και KFOR, να αναθεωρηθούν τα σχέδια ενδεχόμενης αντιμετώπισης ταραχών και να πραγματοποιηθούν κοινές εκπαιδευτικές ασκήσεις αντιμετώπισης ταραχών που να εμπλέκουν τόσο την αστυνομία της UNMIK όσο και την KFOR. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ και τα κράτη-μέλη του δεν έχουν δημοσιοποιήσει τα πορίσματα τυχόν ερευνών για τη συμπεριφορά των δυνάμεών τους κατά τα βίαια επεισόδια του Μαρτίου.

Από την άλλη πλευρά, η Διεθνής Αμνηστία χαιρετίζει την πρόοδο που σημείωσε η αστυνομία της UNMIK προσάγοντας στη δικαιοσύνη, μέχρι σήμερα, 179 από τους δράστες των βίαιων επεισοδίων. Οι έγκαιρες ενέργειες της αστυνομίας της UNMIK για την προσαγωγή στη δικαιοσύνη υπόπτων για διακοινοτικά εγκλήματα είναι σημαντικό βήμα αλλαγής της κουλτούρας ατιμωρησίας που επικρατεί στο Κοσσυφοπέδιο εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να ανησυχεί για τη φαινόμενη έλλειψη λογοδοσίας μελών της αστυνομίας της UNMIK, της KFOR και της Αστυνομικής Υπηρεσίας Κοσσυφοπεδίου (ΑΥΚ).

Οι έρευνες που διεξήχθησαν για ένα περιστατικό, όπου αστυνομικός της UNMIK πυροβόλησε και σκότωσε ταραχοποιό, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο αστυνομικός ενήργησε, κατά τα φαινόμενα, ευρισκόμενος σε αυτοάμυνα. Όμως η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει ανησυχία για το γεγονός ότι δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα τα πορίσματα έρευνας για τρεις άλλους θανάτους κατά τη διάρκεια επιχείρησης της KFOR.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει λάβει πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες διενεργήθηκαν περίπου 69 έρευνες για ισχυρισμούς σε βάρος αστυνομικών της ΑΥΚ, αλλά δεν βρέθηκαν επαρκή στοιχεία για άσκηση ποινικών διώξεων. Σύμφωνα με την UNMIK, που συνεχίζει να εξετάζει το ενδεχόμενο πειθαρχικών διαδικασιών, η αδυναμία άσκησης ποινικών διώξεων οφείλεται τόσο σε αντιφάσεις στα στοιχεία που κατέθεσαν μάρτυρες, όσο και στο ότι ορισμένοι μάρτυρες ήταν απρόθυμοι να προσέλθουν και να καταθέσουν. Η Διεθνής Αμνηστία εκφράζει την ανησυχία ότι τα μέλη μειονοτικών κοινοτήτων, που έκαναν καταγγελίες, συνεχίζουν να μην έχουν επαρκή εμπιστοσύνη στις αρχές ώστε να εμφανιστούν ως μάρτυρες σε βάρος της ΑΥΚ.

Αν και τα διακοινοτικά βίαια επεισόδια δεν έχουν επαναληφθεί, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να ανησυχεί διότι, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, από τους 4.100 ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους τον περασμένο Μάρτιο, περισσότεροι από το ένα τρίτο (περίπου 1.690) παραμένουν εκτοπισμένοι, οι περισσότεροι σε σερβικούς θύλακες. Η οργάνωση ανησυχεί επίσης διότι, έναν χρόνο μετά τα βίαια επεισόδια, ελάχιστη πρόοδος φαίνεται να έχει σημειωθεί για να διασφαλιστεί ότι τα μέλη μειονοτικών κοινοτήτων έχουν εγγυημένα τα ίδια δικαιώματα με τα μέλη της πλειονότητας.

Η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να καλεί:

• τη γαλλική κυβέρνηση, το ΝΑΤΟ και την KFOR να επιβεβαιώσουν κατά πόσον έχουν προβεί σε διεξοδική διερεύνηση του ρόλου και των ενεργειών των γαλλικών δυνάμεων της KFOR στα βίαια επεισόδια στο Σβίνιαρε/Φράσερ και να δημοσιοποιήσουν τη μεθοδολογία και τα πορίσματα αυτής της διερεύνησης,
• τη γερμανική κυβέρνηση να δημοσιοποιήσει τα πορίσματα της έρευνας που διενήργησε η υποεπιτροπή της γερμανικής Βουλής για το Κοσσυφοπέδιο,
• την αστυνομία της UNMIK και την KFOR να δημοσιοποιήσουν τα πορίσματα των όποιων ερευνών για τη συμπεριφορά των μελών της αστυνομίας της UNMIK, της ΑΥΚ και της KFOR που βαρύνονται με υποψίες για καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τα βίαια επεισόδια του Μαρτίου.

Γενικές πληροφορίες

Κατά τα εκτεταμένα επεισόδια διακοινοτικής βίας στο Κοσσυφοπέδιο τον Μάρτιο του 2004, έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 19 άνθρωποι (11 Αλβανοί και 8 Σέρβοι) και τραυματίστηκαν περισσότεροι από 1.000, ενώ υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν περίπου 730 κατοικίες που ανήκουν σε μέλη μειονοτήτων, κυρίως Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου, καθώς και 36 Ορθόδοξοι ναοί, μοναστήρια και άλλοι θρησκευτικοί και πολιτισμικοί χώροι. Μέσα σε λιγότερες από 48 ώρες, 4.100 μέλη μειονοτικών κοινοτήτων εκτοπίστηκαν (περισσότεροι από τους συνολικά 3.664 που είχαν επιστρέψει στις εστίες τους ολόκληρο το 2003), από τους οποίους το 82% ήταν Σέρβοι και το υπόλοιπο 18% αποτελούσαν Ρομά και Ασκάλι, καθώς και περίπου 350 Αλβανοί από τις σερβικής πλειονότητας περιοχές της Ν. Μιτροβίτσα και του Λεπόσαβιτς.

Από τον Ιούλιο του 1999 το Κοσσυφοπέδιο διοικείται από την Προσωρινή Διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών στο Κοσσυφοπέδιο με βάση της Απόφαση 1244/99 του Συμβουλίου Ασφαλείας, η οποία έδινε εντολή στην KFOR να «εδραιώσει ασφαλές περιβάλλον στο οποίο οι πρόσφυγες και οι εκτοπισμένοι να μπορούν να επιστρέψουν με ασφάλεια στις εστίες τους». Με την ίδια απόφαση ανατέθηκε στην UNMIK η προστασία και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διασφάλιση των δικαιωμάτων των μειονοτικών κοινοτήτων θεωρείται ζωτικό ορόσημο στη διαδικασία προσδιορισμού του οριστικού διοικητικού καθεστώτος του Κοσσυφοπεδίου.

Στη Γερμανία, τον Σεπτέμβριο του 2004, δηλώσεις του Υπουργού ʼμυνας μετά από εσωτερική έκθεση της Μπούντεσβερ (Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις) είχαν ως αποτέλεσμα τη σύσταση κοινοβουλευτικής υποεπιτροπής για να διερευνήσει τις κινήσεις των γερμανικών δυνάμεων κατά τα βίαια επεισόδια του Μαρτίου. Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών παραμένουν εμπιστευτικά.