ΙΡΑΝ: ΠΑΝΩ ΑΠΟ 1.000 ΑΤΟΜΑ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗΚΑΝ ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΕΝΤΕΙΝΟΥΝ ΤΗ ΦΡΙΚΤΗ ΕΠΙΘΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ

Οι ιρανικές αρχές έχουν εκτελέσει πάνω από 1.000 άτομα μέχρι στιγμής το 2025, τον υψηλότερο αριθμό ετήσιων εκτελέσεων στο Ιράν που έχει καταγράψει η οργάνωση τα τελευταία 15 χρόνια, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. Η οργάνωση καλεί τις ιρανικές αρχές να θεσπίσουν άμεση αναστολή των εκτελέσεων ως πρώτο βήμα και απευθύνει επείγουσα έκκληση σε άλλα κράτη να παρέμβουν αμέσως για να ασκήσουν πίεση στις ιρανικές αρχές να σταματήσουν όλες τις προγραμματισμένες εκτελέσεις.

Σε λιγότερο από εννέα μήνες, ο αριθμός των ατόμων που έχουν εκτελεστεί από τις ιρανικές αρχές μέχρι στιγμής φέτος έχει ήδη ξεπεράσει τον φρικτό συνολικό αριθμό των 972 εκτελέσεων του περασμένου έτους.

Από την εξέγερση με σύνθημα «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» (Woman Life Freedom) του 2022, οι ιρανικές αρχές αύξησαν τη χρήση της θανατικής ποινής ως μέσο κρατικής καταστολής και για την καταπίεση της διαφωνίας, εν μέσω της συνεχιζόμενης αύξησης των εκτελέσεων για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά. Το 2025, οι αρχές ενέτειναν επίσης τη χρήση της θανατικής ποινής με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας, μετά την κλιμάκωση των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν τον Ιούνιο του 2025, σε συνέχεια των ισραηλινών στρατιωτικών επιθέσεων κατά του Ιράν.

«Η συνεχιζόμενη κλιμάκωση των εκτελέσεων στο Ιράν έχει φτάσει σε φρικτές διαστάσεις, καθώς οι ιρανικές αρχές συνεχίζουν να χρησιμοποιούν συστηματικά τη θανατική ποινή ως μέσο καταστολής και καταπίεσης της διαφωνίας, επιδεικνύοντας παράλληλα μια τρομακτική επίθεση στο δικαίωμα στη ζωή», δήλωσε η Heba Morayef, Περιφερειακή Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Η θανατική ποινή είναι αποτρόπαια σε όλες τις περιπτώσεις και η εφαρμογή της σε μεγάλη κλίμακα μετά από συστηματικά άδικες δίκες επιδεινώνει την αδικία. Μεταξύ των ατόμων που στοχοποιούνται με πλήρη ατιμωρησία περιλαμβάνονται πολιτικοί αντιφρονούντες, μέλη καταπιεσμένων εθνοτικών μειονοτήτων, διαδηλώτριες, διαδηλωτές και άτομα που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά.

«Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναλάβει άμεση και αποφασιστική δράση για να ασκήσει πίεση στις ιρανικές αρχές ώστε να σταματήσουν αμέσως όλες τις προγραμματισμένες εκτελέσεις, να ακυρώσουν όλες τις θανατικές ποινές και να επιβάλουν επίσημη αναστολή όλων των εκτελέσεων με σκοπό την πλήρη κατάργηση της θανατικής ποινής. Δεδομένης της συστηματικής ατιμωρησίας για τις αυθαίρετες εκτελέσεις, τα κράτη πρέπει επίσης να αναζητήσουν ουσιαστικούς τρόπους για να λογοδοτήσουν οι ιρανοί αξιωματούχοι, μεταξύ άλλων ασκώντας καθολική δικαιοδοσία επί όλων των αξιωματούχων που εύλογα υποπτεύονται ότι φέρουν ποινική ευθύνη για εγκλήματα βάσει του διεθνούς δικαίου και άλλες σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».

Στους κινδυνεύοντες περιλαμβάνονται άτομα που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά ή για υπερβολικά ευρείες και αόριστα καθορισμένες κατηγορίες, όπως «εχθρότητα κατά του Θεού» (moharebeh), «διαφθορά στη γη» (efsad-e fel-arz) και «ένοπλη εξέγερση κατά του κράτους» (baghi), μετά από κατάφωρα άδικες δίκες ενώπιον των Επαναστατικών Δικαστηρίων.

Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας έχει δείξει συστηματικά ότι τα Επαναστατικά Δικαστήρια, τα οποία ασκούν δικαιοδοσία σε θέματα εθνικής ασφάλειας και εγκλημάτων που σχετίζονται με ναρκωτικά, στερούνται ανεξαρτησίας και επιβάλλουν σκληρές ποινές, συμπεριλαμβανομένων θανατικών ποινών, μετά από εξαιρετικά άδικες δίκες, και σε όσες και όσους δικάζονται ενώπιον των εν λόγω δικαστηρίων αρνείται συστηματικά το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη. Στις 17 Σεπτεμβρίου 2025, οι ιρανικές αρχές εκτέλεσαν αυθαίρετα τον Babak Shahbazi, ο οποίος καταδικάστηκε σε θάνατο από ένα Επαναστατικό Δικαστήριο τον Μάιο του 2025 μετά από μια κατάφωρα άδικη δίκη, κατά την οποία οι αρχές δεν διερεύνησαν ποτέ τους ισχυρισμούς του για βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση.

Η χρήση της θανατικής ποινής από τις αρχές έχει επηρεάσει δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες μειονότητες, ιδίως εκείνες που ανήκουν στις κοινότητες των Αφγανών, των Μπαλούχοι και των Κούρδων. Τουλάχιστον δύο Κούρδες γυναίκες, η εργαζόμενη στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας Pakhshan Azizi και η αντιφρονούσα Verisheh Moradi, έχουν καταδικαστεί σε θάνατο και κινδυνεύουν με εκτέλεση.

Οι Αφγανές και οι Αφγανοί στο Ιράν έχουν επίσης επηρεαστεί σοβαρά από την αύξηση αυτή. Ο αριθμός των Αφγανών που εκτελέστηκαν από τις ιρανικές αρχές υπερτριπλασιάστηκε από 25 το 2023 σε 80 το 2024. Αυτή η ανησυχητική τάση συμπίπτει με την αύξηση της ρατσιστικής και ξενοφοβικής ρητορικής από Ιρανούς αξιωματούχους, η οποία συνεχίστηκε και το 2025, και με ένα άνευ προηγουμένου κύμα μαζικών εκδιώξεων Αφγανών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που γεννήθηκαν και ζουν στο Ιράν εδώ και δεκαετίες, προς το Αφγανιστάν.

Η συνεχής αύξηση του αριθμού των εκτελέσεων για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, η οποία ξεκίνησε το 2021, συνεχίστηκε και φέτος, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και των διεθνών προτύπων, τα οποία απαγορεύουν αυστηρά την εφαρμογή της θανατικής ποινής για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά.

Από την κλιμάκωση των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, ανώτεροι αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων και ο Gholamhossein Mohseni Eje’i, επικεφαλής της δικαστικής εξουσίας, έχουν ζητήσει την επίσπευση των δικών και των εκτελέσεων για «υποστήριξη» ή «συνεργασία» με εχθρικά κράτη, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ. Το ιρανικό κοινοβούλιο ψήφισε επίσης νομοθεσία που, εάν εγκριθεί από το Συμβούλιο των Φυλάκων, θα επεκτείνει τη χρήση της θανατικής ποινής, μεταξύ άλλων για αόριστα διατυπωμένες κατηγορίες εθνικής ασφάλειας, όπως «συνεργασία με εχθρικές κυβερνήσεις» και «κατασκοπεία», εν μέσω αυτών των ανησυχητικών εκκλήσεων από αξιωματούχους.

Από τις 13 Ιουνίου 2025, τουλάχιστον δέκα άνδρες έχουν εκτελεστεί με πολιτικά κίνητρα, μεταξύ των οποίων τουλάχιστον οκτώ που κατηγορήθηκαν για κατασκοπεία υπέρ του Ισραήλ. Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει δεκάδες άλλους ανθρώπους που κινδυνεύουν με εκτέλεση για παρόμοιες κατηγορίες πολιτικού χαρακτήρα, μεταξύ των οποίων ο Σουηδο-Ιρανός ακαδημαϊκός Ahmadreza Djalali και η υπερασπίστρια των δικαιωμάτων των γυναικών και των εργαζομένων Sharifeh Mohammadi, της οποίας η καταδίκη και η θανατική ποινή επικυρώθηκαν από το Τμήμα 39 του Ανωτάτου Δικαστηρίου τον Αύγουστο του 2025. Η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθεται στη θανατική ποινή σε όλες τις περιπτώσεις χωρίς εξαίρεση. Η θανατική ποινή αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή, όπως διακηρύσσεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, και είναι η απόλυτη σκληρή, απάνθρωπη και ταπεινωτική τιμωρία.