10 ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΟΠΟΙΟΥΣ Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΑΝΤΙΤΙΘΕΤΑΙ ΣΤΗ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ
1) Η θανατική ποινή παραβιάζει το δικαίωμα στη ζωή
Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αναγνωρίζει σε κάθε άνθρωπο το δικαίωμα στη ζωή. Το Άρθρο 4 του Αφρικανικού Χάρτη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και των Λαών διακηρύσσει ότι «η ανθρώπινη ύπαρξη είναι απαραβίαστη. Ο σεβασμός της ζωής, της σωματικής και της ψυχικής ακεραιότητας είναι δικαίωμα κάθε ανθρώπινης ύπαρξης.» Η άποψη αυτή ενισχύεται από την ύπαρξη διεθνών και περιφερειακών συνθηκών οι οποίες προβλέπουν την κατάργηση της θανατικής ποινής, με σημαντικότερο το Δεύτερο Προαιρετικό Πρωτόκολλο του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών το 1989.
2) Η θανατική ποινή δεν έχει καμία αποτρεπτική επίδραση και αποτελεί όπλο πολιτικής καταπίεσης
Σύμφωνα με έρευνες τις Διεθνούς Αμνηστίας, τουλάχιστον το 10% των θανατοποινιτών είναι άτομα που πάσχουν από σοβαρές πνευματικές ασθένειες και έχουν ιδιαίτερα διαταραγμένες προσωπικότητες με αποτέλεσμα να μην κατανοούν την σοβαρότητα του εγκλήματος που έχουν διαπράξει αλλά ούτε και την επικείμενη τιμωρία τους. Ακόμα, είναι πιθανό και άτομα που τελικά διαπράττουν προμελετημένο έγκλημα να είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν στη διάπραξή του έτσι και αλλιώς, παρά το ενδεχόμενο εκτέλεσης τους ή μπορεί ακόμα και να πιστεύουν ότι δεν πρόκειται να συλληφθούν. Επίσης, πολλές φορές η θανατική ποινή χρησιμοποιείται ως όπλο εναντίον αντιφρονούντων και πολιτικών αντιπάλων, οι οποίοι συνήθως καταδικάζονται σε θάνατο μετά από μη δίκαιες δίκες.
3) Η θανατική ποινή είναι ένας βίαιος και απάνθρωπος θάνατος
Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του ανθρώπου ορίζει κατηγορηματικά πως «κανείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ούτε σε ποινή ή μεταχείριση σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική». Κάθε μορφή εκτέλεσης είναι απάνθρωπη. Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί να εγγυηθεί έναν αξιοπρεπή και ανώδυνο θάνατο σε φυλακισμένους που έχουν καταδικαστεί σε θάνατο, οι οποίοι επίσης υφίστανται ψυχική οδύνη μέχρι την εκτέλεση της ποινής τους.
4) Η θανατική ποινή είναι φόνος εκ προμελέτης, εξευτελίζει το κράτος και κάνει την κοινωνία πιο βίαιη
Με την εκτέλεση ενός ανθρώπου, το κράτος διαπράττει φόνο και επιδεικνύει την ίδια ετοιμότητα να χρησιμοποιήσει σωματική βία έναντι του θύματός του όπως και ο εγκληματίας. Επιπροσθέτως, μελέτες έχουν δείξει ότι τα ποσοστά των δολοφονιών αυξάνονται αμέσως μετά τις εκτελέσεις. Ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι η αύξηση είναι όμοια με αυτή που παρατηρείται μετά από άλλα βίαια δημόσια γεγονότα, όπως ομαδικές σφαγές και δολοφονίες.
5) Η εφαρμογή της θανατικής ποινής εισάγει διακρίσεις
Σε όλο τον κόσμο, η θανατική ποινή επιβάλλεται δυσανάλογα εναντίον των μελών περιθωριοποιημένων ομάδων ανθρώπων. Ορισμένοι θανατοποινίτες προερχόμενοι από τις φτωχότερες κοινωνικές τάξεις δεν θα είχαν καταδικαστεί σε θάνατο αν προέρχονταν από πιο ευκατάστατα κοινωνικά στρώματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είτε οι κατηγορούμενοι δεν είναι σε θέση να βρουν τον δρόμο τους μέσα από το λαβύρινθο του δικαστικού συστήματος (λόγω έλλειψης γνώσεων, εμπιστοσύνης ή οικονομικών μέσων), είτε το σύστημα αντικατοπτρίζει την γενικά αρνητική στάση της κοινωνίας και των ισχυρών απέναντί τους. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι ορισμένοι εγκληματίες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να καταδικαστούν σε θάνατο αν τα θύματά τους προέρχονταν από ανώτερες κοινωνικά τάξεις.
6) Η θανατική ποινή αμφισβητεί την ικανότητα των ανθρώπων να βελτιώσουν τον εαυτό τους
Οι υπέρμαχοι της θανατικής ποινής υποστηρίζουν ότι όποιος καταδικάζεται σε θάνατο αδυνατεί να βελτιωθεί σαν άνθρωπος και μπορεί να διαπράξει αδίκημα οποιαδήποτε στιγμή εφόσον απελευθερωθεί. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά παραδείγματα ανθρώπων οι οποίοι επανεντάχθηκαν και δεν διέπραξαν άλλο αδίκημα. Ακόμη, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αρκετές φορές βίαια εγκλήματα διαπράττονται εν βρασμώ ψυχής ή υπό την επήρεια ναρκωτικών, πράγμα που σημαίνει ότι ο εγκληματίας είναι και ο ίδιος θύμα του εαυτού του, της καταδικαστέας παρόρμησής του και της περιθωριοποίησης της κοινωνίας. Αντί να αυξάνεται ο αριθμός των εκτελέσεων, η Διεθνής Αμνηστία υποστηρίζει ότι ο καταλληλότερος τρόπος για να προληφθεί η διάπραξη αδικημάτων είναι η αναθεώρηση των διαδικασιών για την αποφυλάκιση υπό όρους και η ψυχολογική παρακολούθηση των κρατουμένων κατά την κράτηση. Επιπλέον, η θανατική ποινή αφαιρεί από κάθε καταδικασμένο άτομο τη δυνατότητα μεταμέλειας.
7) Η θανατική ποινή δεν παρέχει κοινωνική σταθερότητα ούτε φέρνει ειρήνη στα θύματα
Μία εκτέλεση δεν φέρνει πίσω το θύμα ούτε απαλύνει τον πόνο της οικογένειάς του. Αντί να μειώσει τον πόνο, η διάρκεια της δίκης και της διαδικασίας έφεσης συχνά παρατείνουν τον πόνο της οικογένειας.
8 ) Η θανατική ποινή αρνείται την πιθανότητα οι θεσμοί που στελεχώνονται από ανθρώπους να κάνουν λάθος
Ο κίνδυνος εκτέλεσης αθώων ανθρώπων παραμένει άρρηκτα συνδεδεμένος με τη θανατική ποινή. Στις ΗΠΑ, από το 1973, 116 άτομα που είχαν καταδικαστεί σε θάνατο απελευθερώθηκαν αφού αποδείχθηκε η αθωότητά τους. Μερικοί από αυτούς μόλις που γλίτωσαν την εκτέλεση ύστερα από πολύχρονη αναμονή. Αυτά τα αλλεπάλληλα δικαστικά σφάλματα οφείλονται κυρίως στις παρατυπίες που διεπράχθησαν από τις διωκτικές ή αστυνομικές αρχές, στη χρήση αμφιλεγόμενων στοιχείων, ουσιωδών πληροφοριών ή ομολογιών στις δίκες, ή στην ανικανότητα των δικηγόρων υπεράσπισης. Άλλοι φυλακισμένοι οδηγήθηκαν στο θάνατο ενώ υπήρχαν βάσιμες αμφιβολίες για την ενοχή τους. Κανένα πολιτειακό ή σωφρονιστικό σύστημα δεν είναι αλάθητο και κανένα σύστημα δεν είναι σε θέση να αποφασίζει δικαίως, συνεπώς και με τρόπο αλάθητο, ποιος μπορεί να ζει και ποιος πρέπει να πεθαίνει.
9) Η θανατική ποινή είναι μία συλλογική τιμωρία
Αυτή η τιμωρία επηρεάζει όλη την οικογένεια, τους φίλους και όσους αισθάνονται συμπάθεια για τον καταδικασμένο. Οι στενοί συγγενείς ενός ανθρώπου που εκτελέστηκε, που γενικά δεν έχουν σχέση με το έγκλημα, μπορούν να νιώσουν, ως αποτέλεσμα της θανατικής ποινής, το ίδιο τρομερό αίσθημα απώλειας που είχαν νιώσει οι γονείς του θύματος λόγω του θανάτου του αγαπημένου τους προσώπου.
10) Η θανατική ποινή αντιτίθεται σε θρησκευτικές και ανθρωπιστικές αξίες που είναι κοινές σε όλο τον κόσμο
Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι παγκόσμια, αδιαίρετα και αλληλένδετα. Βασίζονται σε πολλές παραδόσεις που μπορούν να ανιχνευθούν σε όλους τους πολιτισμούς. Όλες οι θρησκείες συνηγορούν υπέρ της επιείκειας, της συμπόνιας και της συγχώρεσης και σε αυτές ακριβώς τις αξίες στηρίζει η Διεθνής Αμνηστία την αντίθεσή της στη θανατική ποινή.