ΕΓΚΑΤΑΛΕΛΕΙΜΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΚΡΥΟ

*Από τον Todor Gardos, Ερευνητή της Διεθνούς Αμνηστίας στη Σερβία.

Καθώς το πολικό ψύχος συνεχίζεται στην Ευρώπη, ο Eρευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας, Todor Gardos, συναντά τους πρόσφυγες που βρίσκονται στο Βελιγράδι.

Σε μια γωνία μιας τεράστιας εγκαταλελειμμένης αποθήκης στο Βελιγράδι, ο 11χρόνος Ahmed* κάθεται κουλουριασμένος δίπλα σε μια μικρή φωτιά μαζί με άλλα τέσσερα μικρά αγόρια. Σε αυτήν βράζουν πατάτες, ένα φτωχό γεύμα το οποίο θα είναι μάλλον και το μοναδικό που θα φάνε σήμερα. Έξω, η πόλη είναι καλυμμένη με χιόνι.

Παρά την πρωινή λιακάδα, η οποία «εισβάλλει» στην αποθήκη μέσα από τα σπασμένα παράθυρα δημιουργώντας διάφανες αχτίδες στον γεμάτο καπνό αέρα, η εξωτερική θερμοκρασία σήμερα αγγίζει 10 βαθμούς υπό το μηδενός. Μέσα στην αποθήκη, δεν είναι πολύ υψηλότερη.  

Τα αγόρια, με καταγωγή από την πόλη Τζαλαμπάντ του Αφγανιστάν, ρίχνουν στη φωτιά ό,τι μπορούν να βρουν – ακόμα και πλαστικά αντικείμενα. Αυτό δημιουργεί έναν πυκνό καπνό, που κάνει τα μάτια τους να τσούζουν και το λαιμό τους να «καίει».

Τα νεαρά αγόρια μένουν σε αυτήν την αποθήκη πίσω από τον κεντρικό σταθμό του Βελιγραδίου για περισσότερους από δύο μήνες. Τα ίδια μού αποκαλύπτουν ότι κανείς από τις κοινωνικές υπηρεσίες ή την υπηρεσία ασύλου της Σερβίας δεν τους έχει προσφέρει υποστήριξη, σπίτι ή προστασία. Πράγματι, τον περασμένο Νοέμβριο η κυβέρνηση εξέδωσε ανοιχτές επιστολές προς ΜΚΟ και εθελοντές καλώντας τους να σταματήσουν την παροχή βοήθειας στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που βρίσκονται στην πρωτεύουσα. Ο αριθμός τους υπολογίζεται ότι αγγίζει τα 1.200 άτομα, εκ των οποίων τουλάχιστον το ένα τέταρτο είναι ασυνόδευτα παιδιά, τα οποία έχουν ελάχιστη ή καθόλου πρόσβαση σε κατάλληλες εγκαταστάσεις υγιεινής, νερό, υπηρεσίες υγείας ή ζεστά ρούχα.

Παρά την πρόσφατη έκκληση της κυβέρνησης, μία μικρή ομάδα εθελοντών αψηφά την αστυνομία και επισκέπτεται τις αποθήκες και τους αυτοσχέδιους καταυλισμούς που βρίσκονται διασκορπισμένοι σε όλη την πρωτεύουσα. Οι εθελοντές προσπαθούν να παρέχουν ένα γεύμα την ημέρα στους ενήλικες, οι οποίοι σχηματίζουν μεγάλες ουρές στο χιόνι. Ένα κοντινό οικογενειακό κέντρο προσφέρει επιπλέον γεύματα για τα παιδιά. Οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» έρχονται εδώ για να προσφέρουν φροντίδα στους τραυματίες αλλά και σε εκείνους που υποφέρουν από κρυοπαγήματα, δερματοπάθειες και αναπνευστικές παθήσεις.

Οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης ότι κάλεσε τις ΜΚΟ να μην προσφέρουν βοήθεια στους πρόσφυγες και τους μετανάστες με απώτερο σκοπό να ενθαρρύνει τους τελευταίους να μετακινηθούν στους επίσημους καταυλισμούς που έχουν στηθεί, είναι υποκριτικές. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει αρκετός χώρος για όλους στους επίσημους καταυλισμούς. Ένα αγόρι μου εκμυστηρεύτηκε ότι το έχουν επανειλημμένα απομακρύνει από τα κέντρα ασύλου. «Μου είπαν ότι δεν υπήρχε χώρος. Προσπάθησα στο Βελιγράδι, στη Σίντ και το Αντασεβσί (Adaševci). Στη συνέχεια, πήγα στο αστυνομικό τμήμα αλλά δεν μπορούσαν να με βοηθήσουν», λέει. «Δεν περίμενα ότι θα ήταν τόσο δύσκολα τα πράγματα. Αυτή η κατάσταση με εξουθενώνει, σωματικά και ψυχικά».
 

Πολλοί πρόσφυγες επιχειρούν να μεταφερθούν σε άλλες χώρες όταν πλέον τους γίνεται προφανές ότι δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη Σερβία. Εκείνοι που συνάντησα μου αφηγήθηκαν τρομακτικές εμπειρίες που είχαν με τους φύλακες στα σύνορα των γειτονικών χωρών της Ε.Ε.. Η Ουγγαρία απωθεί εκείνους που επιχειρούν να περάσουν τους φράχτες της,  ενώ η Κροατία ακολουθεί όλο και περισσότερο την ίδια τακτική. Ο Mohammed*, ένα 13χρονο αγόρι από την Καμπούλ, μου είπε ότι έχει απωθηθεί από Κροάτες συνοριοφύλακες επτά φορές. Οι φίλοι του επεστράφησαν από την Ουγγαρία. Στη Βουλγαρία, μέσω της οποίας γίνονται οι περισσότερες μεταφορές και μετακινήσεις, οι πρόσφυγες ξεπαγιάζουν.

Ενώ αυτά τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. κλείνουν τα σύνορά τους, οι πρόσφυγες εγκαταλείπονται εκεί καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες εξαπλώνονται σε πολλές περιοχές της ηπείρου.

Και το καλωσόρισμα των Σέρβων είναι εξίσου παγερό. Πέρυσι, η σερβική κυβέρνηση έθεσε όριο στον αριθμό των αιτούντων άσυλο που μπορεί να φιλοξενήσει ανά πάσα στιγμή, διαθέτοντας μόνο 6.000 κρεβάτια παρά το μεγάλο αριθμό των προσφύγων και των μεταναστών που παρέμεναν ήδη στη χώρα.

Τα κυβερνητικά στελέχη ισχυρίζονται ότι οι πρόσφυγες επιλέγουν να παραμείνουν άστεγοι και ότι αρνούνται να μεταφερθούν στα κέντρα φιλοξενίας. Αλλά οι πρόσφυγες και οι αιτούντες άσυλο κάνουν λόγο για μια πολύ διαφορετική  πραγματικότητα, στην οποία δεν υπάρχουν αρκετοί χώροι για να φιλοξενηθούν. Αντίθετα, παγιδεύονται σε μια απάνθρωπη καθημερινή πάλη αναζητώντας ζεστό καταφύγιο και φαγητό. 

Τις τελευταίες ημέρες, και έπειτα από εκτεταμένες αναφορές των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης για τις άθλιες παγωμένες συνθήκες στις οποίες ζουν οι πρόσφυγες, η σερβική κυβέρνηση ανακοίνωσε την επαναλειτουργία μιας προσωρινής υποδομής υποδοχής κοντά στο Ομπρένοβατς και τη μεταφορά 250 ατόμων σε αυτήν. Επιπλέον βοήθεια επιτράπηκε από την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες καθώς από άλλους οργανισμούς. Αλλά δεν είναι αρκετή.

Σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς, πολύ λίγα πράγματα είναι λιγότερο βέβαια από την αλλαγή των εποχών αλλά, όπως φαίνεται, ο χειμώνας αιφνιδίασε τις αρχές της Σερβίας και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις – τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους πρόσφυγες. Στο Βελιγράδι και σε όλη την ήπειρο, παιδιά σαν τον Ahmed έχουν εγκαταλειφθεί στο κρύο.

*Τα πραγματικά ονόματα του Ahmed και του Mohammed έχουν αλλάξει για την προστασία της ταυτότητάς τους.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στους International Business Times.