ΚΟΙΝΗ ΔΗΛΩΣΗ: Η ΤΥΝΗΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΣΦΑΛΕΣ ΜΕΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΣΩΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Λαμβάνοντας υπόψη τις ανεξέλεγκτες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των μεταναστριών και μεταναστών, των αιτουσών και αιτούντων άσυλο και των προσφυγισσών και προσφύγων στην Τυνησία, ιδίως των μαύρων, την έλλειψη συστήματος ασύλου στην Τυνησία, την καταστολή της κοινωνίας των πολιτών, της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και των μέσων μαζικής ενημέρωσης από την κυβέρνηση της Τυνησίας και την αδυναμία δίκαιου και ατομικού προσδιορισμού της εθνικότητας ή αξιολόγησης των αναγκών προστασίας των μεταναστριών και μεταναστών και των αιτουσών και αιτούντων άσυλο ενώ βρίσκονται στη θάλασσα, είναι σαφές ότι η Τυνησία δεν αποτελεί ασφαλές μέρος για την αποβίβαση των ανθρώπων που αναχαιτίζονται ή διασώζονται στη θάλασσα. Η συνεχιζόμενη συνεργασία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), των κρατών μελών της ΕΕ και της Τυνησίας για τον έλεγχο της μετανάστευσης, η οποία περιλαμβάνει τη στήριξη στη δυνατότητα αποβίβασης ατόμων που διασώθηκαν ή αναχαιτίστηκαν στη θάλασσα στην Τυνησία - παρόμοια με την προηγούμενη συνεργασία με τη Λιβύη - συμβάλλει στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι ευρωπαϊκές πολιτικές για την εξωτερίκευση της διαχείρισης των συνόρων στην Τυνησία υποστηρίζουν τις αρχές ασφαλείας που διαπράττουν σοβαρές παραβιάσεις. Παρεμποδίζουν επίσης τα δικαιώματα των ανθρώπων να εγκαταλείψουν οποιαδήποτε χώρα και να ζητήσουν άσυλο, εγκλωβίζοντας προσφύγισσες, πρόσφυγες, μετανάστριες και μετανάστες σε χώρες όπου τα ανθρώπινα δικαιώματά τους κινδυνεύουν. Επιπλέον, η αποβίβαση στην Τυνησία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τα άτομα και να τα εκθέσει σε σοβαρή βλάβη, και επιπλέον θέτει τις προσφύγισσες, πρόσφυγες, μετανάστριες και μετανάστες σε υψηλό κίνδυνο συλλογικής απέλασης στη Λιβύη και την Αλγερία, γεγονός που μπορεί να παραβιάσει την αρχή της μη επαναπροώθησης. Η καθιέρωση στις 19 Ιουνίου 2024 της Τυνησιακής Περιφέρειας Έρευνας και Διάσωσης (SRR), την οποία ζήτησε και υποστήριξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κινδυνεύει να γίνει ένα ακόμη εργαλείο παραβίασης των δικαιωμάτων των ανθρώπων και όχι μια νόμιμη εκπλήρωση της ευθύνης για την προστασία της ασφάλειας στη θάλασσα. Καθρεφτίζοντας τη συνεργασία της με τη Λιβύη, η εμπλοκή της ΕΕ και των κρατών μελών της με την Τυνησία μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εξομάλυνση σοβαρών παραβιάσεων κατά των ανθρώπων που αναζητούν προστασία και την υπονόμευση της ακεραιότητας του διεθνούς συστήματος έρευνας και διάσωσης, διαστρεβλώνοντάς το για να εξυπηρετήσει σκοπούς ελέγχου της μετανάστευσης.
Ως ανθρωπιστικές οργανώσεις και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καλούμε την ΕΕ και τα κράτη μέλη της να τερματίσουν τη συνεργασία τους για τον έλεγχο της μετανάστευσης με τις αρχές της Τυνησίας που είναι υπεύθυνες για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη θάλασσα και στην Τυνησία. ΜΚΟ που ασχολούνται με έρευνα και διάσωση και τα εμπορικά πλοία δεν θα πρέπει να λαμβάνουν εντολή να αποβιβάζουν κανένα άτομο στην Τυνησία.
Εκτεταμένες και επανειλημμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Ευρήματα από τυνησιακούς και διεθνείς οργανισμούς, καθώς και από όργανα του ΟΗΕ, κατά τα τελευταία δύο χρόνια δείχνουν ότι η Τυνησία δεν μπορεί να θεωρηθεί «ασφαλές μέρος» για ανθρώπους που αναχαιτίζονται ή διασώζονται στη θάλασσα, κυρίως για τους μαύρους, όπως ορίζεται από τη Σύμβαση SAR του 1979, την Επιτροπή Ναυτικής Ασφάλειας (MSC) και τα όργανα του ΟΗΕ.
Παρά το γεγονός ότι η Τυνησία είναι συμβαλλόμενο μέρος της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες του 1951, δεν διαθέτει εθνικό νόμο ή σύστημα ασύλου. Οι άνθρωποι που εισέρχονται, παραμένουν ή εξέρχονται από τη χώρα παράτυπα ποινικοποιούνται από τον νόμο. Μετά από αναχαιτίσεις στη θάλασσα ή μετά από αυθαίρετες συλλήψεις στο έδαφος της Τυνησίας, οι τυνησιακές αρχές έχουν επανειλημμένα εγκαταλείψει προσφύγισσες, πρόσφυγες, μετανάστριες, μετανάστες και αιτούντες άσυλο στην έρημο της Τυνησίας ή σε απομακρυσμένες συνοριακές περιοχές με τη Λιβύη και την Αλγερία. Οι πρακτικές αυτές μπορεί να ισοδυναμούν με παράνομες συλλογικές απελάσεις, να επιδεικνύουν πλήρη περιφρόνηση του δικαιώματος των προσφυγισσών, προσφύγων, μεταναστριών και μεταναστών στη ζωή και να παραβιάζουν την αρχή της μη επαναπροώθησης. Τα άτομα που απελαύνονται αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λιβύη και περαιτέρω απελάσεων από την Αλγερία στον Νίγηρα. Σύμφωνα με αναφορές που επικαλούνται πληροφορίες από τον ΟΗΕ, οι δυνάμεις ασφαλείας της Τυνησίας συγκέντρωσαν κυρίως άτομα που εικάζεται ότι ήταν παράτυποι μετανάστες και μετανάστριες στη στεριά και τα μετέφεραν απευθείας στις αρχές της Λιβύης, οι οποίες στη συνέχεια τα υπέβαλαν σε αυθαίρετη κράτηση, καταναγκαστική εργασία, εκβιασμούς, βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση, καθώς και παράνομες δολοφονίες.
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες προσφυγισσών, προσφύγων, μεταναστριών, μεταναστών, αιτουσών και αιτούντων άσυλο που έχουν καταγραφεί από τη Διεθνή Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την OMCT και το Alarm Phone, οι αρχές της Τυνησίας στη θάλασσα έχουν διαπράξει καταχρήσεις και έχουν θέσει σε κίνδυνο ζωές κατά τη διάρκεια αναχαιτίσεων σκαφών - μεταξύ άλλων με ελιγμούς υψηλής ταχύτητας που απειλούσαν να ανατρέψουν τα σκάφη, σωματική βία, ρίψη δακρυγόνων από κοντινή απόσταση και σύγκρουση με τα σκάφη - ακολουθούμενες από την αποτυχία να διασφαλίσουν συστηματικά εξατομικευμένες αξιολογήσεις των αναγκών προστασίας κατά την αποβίβαση. Οι αρχές της Τυνησίας έχουν επίσης υποβάλει προσφύγισσες, πρόσφυγες, μετανάστριες, μετανάστε και αιτούσες και αιτούντες άσυλο σε βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση στο πλαίσιο αποβιβάσεων, κρατήσεων ή συλλογικών απελάσεων.
Ταυτόχρονα, διάφορες διεθνείς και τοπικές οργανώσεις, υπασπίστριες και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δικηγόροι έχουν αναφέρει μια ανησυχητική επιδείνωση των πολιτικών ελευθεριών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τυνησία, με επιπτώσεις τόσο στον πληθυσμό των μεταναστριών και μεταναστών όσο και στους Τυνήσιους πολίτες. Από το 2021, η χώρα έχει βιώσει σημαντική ανατροπή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία χαρακτηρίζεται από τη διάλυση της θεσμικής διασφάλισης της προστασία τους, τη φθορά της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης και την καταστολή της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του ειρηνικού συνέρχεσθαι. Η αποβίβαση στην Τυνησία Τυνήσιων υπηκόων που έχουν αναχαιτιστεί ή διασωθεί στη θάλασσα, στους οποίους θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται άτομα που διαφεύγουν από διώξεις, βασανιστήρια ή άλλη σοβαρή βλάβη και σκοπεύουν να ζητήσουν άσυλο στο εξωτερικό, θα μπορούσε να στερήσει αποτελεσματικά το δικαίωμα αίτησης ασύλου σε όσες και όσους έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας.
Η συνενοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Παρά τις τεκμηριωμένες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τις τυνησιακές αρχές, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν εντείνει την υποστήριξή τους προς τη διοίκηση του Kais Saïed. Μέσω του Μνημονίου Συνεννόησης που υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2023, η ΕΕ υποσχέθηκε στην Τυνησία 1 δισεκατομμύριο ευρώ, συμπεριλαμβανομένων 105 εκατομμυρίων ευρώ που προορίζονται για τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης, ουσιαστικά ως αντάλλαγμα για την αποτροπή των θαλάσσιων αναχωρήσεων προς την Ευρώπη, στις οποίες περιλαμβάνονται άνθρωποι που χρήζουν προστασίας. Με την εφαρμογή της Τυνησιακής Περιφέρειας Έρευνας και Διάσωσης (SRR), η κυβέρνηση της Τυνησίας ανταποκρίθηκε σε μια μακροχρόνια προτεραιότητα που είχε θέσει η ΕΕ. Ενώ από τη μία πλευρά αυτό αποτελεί ένα επίσημο βήμα προς την εκπλήρωση της ευθύνης της Τυνησίας για την προστασία της ζωής στη θάλασσα, η πραγματικότητα είναι ότι τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Συντονισμού Διάσωσης (RCC) θα παραπέμπουν πλέον τα σκάφη που κινδυνεύουν εντός της τυνησιακής SRR στο τυνησιακό RCC, ενισχύοντας τη σταδιακή αποδέσμευση των φορέων της ΕΕ υπέρ φορέων που είναι γνωστό ότι παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Υποστηρίζοντας την αύξηση του ρόλου της Τυνησιακής Ακτοφυλακής (Εθνική Φρουρά) - χωρίς να υπάρχει κανένα σημείο αναφοράς ή σύστημα παρακολούθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ούτε ρυθμίσεις που να διασφαλίζουν ότι οι διασωθείσες και οι διασωθέντες αποβιβάζονται σε ασφαλές μέρος που δεν μπορεί να είναι η Τυνησία - η ΕΕ συμβάλλει στον κίνδυνο περαιτέρω σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη θάλασσα και στην Τυνησία κατά των προσφυγισσών, προσφύγων, μεταναστριών, μεταναστών και των ατόμων που κινδυνεύουν από διώξεις στη χώρα.
Ο ανθρωπιστικός χώρος για τις ΜΚΟ που ασχολούνται με έρευνα και διάσωση (SAR) θα περιοριστεί επίσης περαιτέρω, εάν τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Συντονισμού Διάσωσης (RCC) δώσουν εντολή σε αυτές τις ΜΚΟ να επικοινωνούν με το νεοσύστατο τυνησιακό MRCC για την αποβίβαση, το οποίο μπορεί να αρνηθεί να σεβαστεί την αρχή της μη επαναπροώθησης. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει επισημάνει ότι τα πλοία στη θάλασσα δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για τον προσδιορισμό των αναγκών προστασίας. Σύμφωνα με το διεθνές ναυτικό δίκαιο, τα κράτη έχουν την πρωταρχική ευθύνη για το συντονισμό των διασώσεων εντός των Περιφερειών Έρευνας και Διάσωσης (SRR) τους και για τη διευθέτηση της αποβίβασης σε τόπο ασφαλείας, ο οποίος μπορεί να είναι άλλο κράτος.
Η ευρωπαϊκή υποστήριξη των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να σταματήσει
Οι εξελίξεις αυτές ακολουθούν το μοτίβο που παρατηρείται στη Λιβύη από το 2016. Εκτός από την υλική, τεχνική και πολιτική υποστήριξη, η ΕΕ και η Ιταλία υποστήριξαν τη δημιουργία μιας λιβυκής SRR και MRCC, οδηγώντας έτσι στη μεταφορά της ευθύνης SAR στη λιβυκή ακτοφυλακή και στην αύξηση των αποσύρσεων και των αποβιβάσεων στη Λιβύη, ενώ γνώριζαν ότι αυτό θα εξέθετε τις προσφύγισσες, τους πρόσφυγες, τις μετανάστριες και τους μετανάστες σε σοβαρό κίνδυνο φρικτών και θανατηφόρων παραβιάσεων στη Λιβύη. Τόσο η ιταλική κυβέρνηση όσο και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ όχι μόνο συνέχισαν αυτή τη συνεργασία, αλλά προσπάθησαν να την επεκτείνουν και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τυνησίας.
Ως εκ τούτου, καλούμε την ΕΕ και τα κράτη μέλη της:
- Να καλέσουν τις αρχές της Τυνησίας να τερματίσουν τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των προσφυγισσών, προσφύγων, μεταναστριών, μεταναστών, των αιτουσών και των αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμβανομένων επειγόντως των παράνομων και απειλητικών για τη ζωή τους ομαδικών απελάσεων.
- Να καλέσουν τις αρχές της Τυνησίας να τερματίσουν την καταστολή της κοινωνίας των πολιτών.
- Να διασφαλίσουν ότι οι ΜΚΟ SAR και τα εμπορικά πλοία δεν λαμβάνουν εντολή να αποβιβάζουν τους ανθρώπους που διασώζουν στη θάλασσα στην Τυνησία, δεδομένων των κινδύνων παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκεί και δεδομένου ότι δεν μπορούν να γίνουν δίκαιες ατομικές εκτιμήσεις σχετικά με τους κινδύνους αυτούς στη θάλασσα. Η Τυνησία δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλές μέρος για τους ανθρώπους που διασώζονται στη θάλασσα σύμφωνα με το εφαρμοστέο διεθνές δίκαιο.
- Να τερματίσουν την οικονομική και τεχνική υποστήριξη προς τις αρχές της Τυνησίας που ευθύνονται για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε σχέση με τον έλεγχο των συνόρων και της μετανάστευσης.
Afrique-Europe Interact
Alarme Phone Sahara (APS)
All Included Amsterdam
Amnesty International
Associazione per gli Studi Giuridici sull’Immigrazione (ASGI)
Association CALAM
Association for Justice, Equality and Peace
Association Lina Ben Mhenni
Association Marocaine d’aide des Migrants en Situation Vulnérable (AMSV)
Association pour la promotion du droit à la différence (ADD)
Association Sentiers-Massarib
Association tunisienne de défense des libertés individuelles
Aswat Nissa
Avocats Sans Frontières (ASF)
BAOBAB EXPERIENCE
Campagna LasciateCIEntrare – MaipiuCIE
Carovane Migranti
CCFD-Terre Solidaire
Chkoun? Collective
Comité de Sauvegarde de la LADDH
Comité pour le respect des libertés et des droits de l’Homme en Tunisie (CRLDHT)
CompassCollective
Damj – l’Association Tunisienne pour la justice et l’égalité
Dance Beyond Borders
EMERGENCY
Fédération des Tunisiens pour une Citoyenneté des deux Rives (FTCR)
Fédération Internationale pour les Droits Humains (FIDH)
Forum Tunsien pour les Droits Economiques et Sociaux (FTDES)
FUNDACION SOLIDAIRE
Human Rights Watch
Intersection pour les droits et les libertés
iuventa-crew
L’association Tunisienne pour les Droits et les Libertés (ADL)
La Cimade
LDH (Ligue des droits de l’Homme)
Maldusa
Médecins Sans Frontières
MEDITERRANEA Saving Humans
Melting Pot Europa
migration-control.info project
Migreurop
Missing Voices (REER)
Mission Lifeline International e.V.
PRO ASYL Bundesweite Arbeitsgemeinschaft für Flüchtlinge e.V.
r42-SailAndRescue
Reclaim the Sea
Refugees in Libya – APS
Refugees Platform In Egypt (RPE) منصة اللاجئين في مصر
Resqship
SALVAMENTO MARITIMO HUMANITARIO -SMH
SARAH Seenotrettung gUG
Sea-Eye e.V.
Sea-Watch e.V.
Search and Rescue Malta Network
Seebrücke
SOS Humanity e.V.
SOS MEDITERRANEE
Statewatch
Union des diplômés-chômeurs (UDC)
United4Rescue – Gemeinsam retten e.V.
Univ. of Southern California Gould School of Law Immigration Clinic
Watch the med Alarm Phone