ΙΡΑΝ: ΤΟ ΦΡΙΚΤΟ ΚΥΜΑ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ

Οι ιρανικές αρχές έχουν επιδοθεί σε ένα κύμα εκτελέσεων, σκοτώνοντας τουλάχιστον 251 ανθρώπους μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 30ής Ιουνίου 2022, σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Ιράν Abdorrahman Boroumand και της Διεθνούς Αμνηστίας. Οι οργανώσεις προειδοποίησαν ότι, αν οι εκτελέσεις συνεχιστούν με αυτόν τον τρομακτικό ρυθμό, σύντομα θα ξεπεράσουν το σύνολο των 314 εκτελέσεων που καταγράφηκαν για ολόκληρο το 2021.

Οι περισσότεροι (146) από τους ανθρώπους που εκτελέστηκαν το 2022 είχαν καταδικαστεί για φόνο, με μοτίβα εκτελέσεων που συστηματικά πραγματοποιούνται έπειτα από κατάφωρα άδικες δίκες, όπως τεκμηριώνεται. Τουλάχιστον 86 άλλοι εκτελέστηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, τα οποία, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δεν θα έπρεπε να επισύρουν τη θανατική ποινή. Στις 23 Ιουλίου, οι αρχές εκτέλεσαν δημοσίως έναν άντρα στην επαρχία Fars, μετά τη διακοπή των δημόσιων εκτελέσεων για δύο χρόνια κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

«Κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2022, οι ιρανικές αρχές εκτελούσαν κατά μέσο όρο τουλάχιστον ένα άτομο την ημέρα. Ο κρατικός μηχανισμός πραγματοποιεί μαζικούς φόνους σε ολόκληρη τη χώρα σε μια αποτρόπαια επίθεση κατά του δικαιώματος στη ζωή. Ο συγκλονιστικός απολογισμός των εκτελέσεων στο Ιράν για το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους φέρει ανατριχιαστικούς απόηχους από το 2015, όταν σημειώθηκε άλλη μια συγκλονιστική έξαρση», δήλωσε η Diana Eltahawy, αναπληρώτρια περιφερειακή διευθύντρια για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Η νέα αύξηση των εκτελέσεων, μεταξύ άλλων και δημόσιων, δείχνει για άλλη μια φορά πόσο μακριά βρίσκεται το Ιράν από τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς 144 χώρες έχουν απορρίψει τη θανατική ποινή στον νόμο ή στην πράξη. Οι ιρανικές αρχές πρέπει να θεσπίσουν αμέσως επίσημο μορατόριουμ στις εκτελέσεις με σκοπό την πλήρη κατάργηση της θανατικής ποινής», δήλωσε η Roya Boroumand, εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου Abdorrahman Boroumand, μιας ιρανικής οργάνωσης ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Τα στοιχεία που συγκέντρωσαν το Κέντρο Abdorrahman Boroumand και η Διεθνής Αμνηστία προέρχονται από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων κρατουμένων, συγγενών των εκτελεσθέντων, υπερασπιστριών/-ών των ανθρώπινων δικαιωμάτων, δημοσιογράφων και αναφορών από κρατικά μέσα ενημέρωσης καθώς και από ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα υψηλότερος, δεδομένης της μυστικότητας γύρω από τον αριθμό των θανατικών ποινών που επιβάλλουν και εκτελούν οι αρχές.

Μαζικές εκτελέσεις στις φυλακές

Οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν δείχνουν ότι, από την έναρξη του 2022, οι αρχές πραγματοποιούν τακτικά μαζικές εκτελέσεις σε ολόκληρο το Ιράν.

Στις 15 Ιουνίου 2022, οι αρχές στη φυλακή Raja'i Shahr στην επαρχία Alborz εκτέλεσαν τουλάχιστον 12 άτομα. Ακολούθησε η μαζική εκτέλεση τουλάχιστον 12 ατόμων στις 6 Ιουνίου 2022 στη φυλακή Zahedan στην επαρχία Σιστάν και Μπαλουχιστάν.

Στις 14 Μαΐου 2022, οι αρχές εκτέλεσαν 9 άτομα: 3 στη φυλακή Zahedan, 1 στη φυλακή Vakilabad στην επαρχία Khorasan-e Razavi, 4 στη φυλακή Adelabad στην επαρχία Fars και 1 στη φυλακή Dastgerd στην επαρχία Esfahan.

Σύμφωνα με ενημερωμένη πηγή από την οποία πήρε συνέντευξη η Διεθνής Αμνηστίας τον Ιούνιο του 2022, από την έναρξη του έτους, οι αρχές στη φυλακή Raja'i Shahr, η οποία έχει έναν από τους μεγαλύτερους αριθμούς θανατοποινιτών, εκτελούν κατά μέσο όρο 5 άτομα κάθε εβδομάδα, ενώ ορισμένες εβδομάδες πραγματοποιούνται έως και 10 εκτελέσεις. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε δημόσιες επιστολές που γράφτηκαν ξεχωριστά τους τελευταίους μήνες από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Saeed Eghabli και Farhad Meysami, που είναι άδικα φυλακισμένοι στη φυλακή Raja'i Shahr. Ο πρώτος έκανε λόγο για εβδομαδιαίες εκτελέσεις έως και 10 ατόμων στη φυλακή Raja'i Shahr, ενώ ο δεύτερος προειδοποίησε ότι ο συνολικός αριθμός των εκτελέσεων εκεί θα μπορούσε να ξεπεράσει τις 200 μέχρι το τέλος του 2022.

Η πληροφορημένη πηγή ανέφερε επίσης ότι ο βοηθός εισαγγελέα (dadyar) της Raja'i Shahr δήλωσε πρόσφατα στους κρατούμενους ότι το Γραφείο Εκτέλεσης των Ποινών έχει στείλει επιστολή στις οικογένειες περίπου 530 θυμάτων δολοφονίας, ζητώντας τους να αποφασίσουν αν θα απονείμουν χάρη ή θα ζητήσουν την εκτέλεση όσων έχουν καταδικαστεί για τη δολοφονία των συγγενών τους έως τα τέλη Μαρτίου 2023.

Η ίδια πηγή ανέφερε ότι οι επανειλημμένες δηλώσεις του επικεφαλής του δικαστικού σώματος Gholamhossein Mohseni Ejei και άλλων ανώτερων δικαστικών αξιωματούχων τους τελευταίους μήνες σχετικά με την ανάγκη αντιμετώπισης του υπερπληθυσμού των φυλακών έχουν προκαλέσει ευρέως διαδεδομένους φόβους μεταξύ των κρατουμένων ότι η αύξηση των εκτελέσεων σχετίζεται με τις επίσημες προσπάθειες για τη μείωση του αριθμού των κρατουμένων. Οι φόβοι που εκφράζονται υποστηρίζονται από προηγούμενα μοτίβα που καταγράφει το Κέντρο Abdorrahman Boroumand και τα οποία δείχνουν ότι η αύξηση των εκτελέσεων συμπίπτει με περιόδους κατά τις οποίες οι αρχές κάνουν επανειλημμένες δημόσιες δηλώσεις σχετικά με τους στόχους τους να αντιμετωπίσουν τις καθυστερήσεις των υποθέσεων και να μειώσουν τον υπερπληθυσμό.

Νέα αύξηση των εκτελέσεων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά

Η εκτέλεση τουλάχιστον 86 ατόμων για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2022 συνιστά ζοφερό απόηχο των πρακτικών των αρχών κατά των ναρκωτικών κατά τα έτη μεταξύ 2010 και 2017, όταν οι περισσότερες καταγεγραμμένες εκτελέσεις αφορούσαν αδικήματα που σχετίζονταν με ναρκωτικά.

Τον Νοέμβριο του 2017, έπειτα από έντονες διεθνείς πιέσεις, στις οποίες περιλαμβάνονταν και η διακοπή από πολλές ευρωπαϊκές χώρες των κονδυλίων για τις επιχειρήσεις καταπολέμησης των ναρκωτικών από τις δυνάμεις επιβολής του νόμου του Ιράν, οι αρχές εφάρμοσαν ορισμένες νομικές μεταρρυθμίσεις για την κατάργηση της θανατικής ποινής αναφορικά με ορισμένα αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.

Μεταξύ του 2018 και του 2020, οι αρχές μείωσαν σημαντικά τις εκτελέσεις που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Ωστόσο, το 2021, τουλάχιστον 132 άτομα εκτελέστηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, αντιπροσωπεύοντας το 42% των συνολικών καταγεγραμμένων εκτελέσεων και υπερπενταπλάσια αύξηση από το 2020 (23).

Η διεθνής κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της Ε.Ε. και του Γραφείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα, πρέπει να προβεί επειγόντως σε παρεμβάσεις υψηλού επιπέδου, καλώντας τις ιρανικές αρχές να τερματίσουν τη θανατική ποινή για όλα τα αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά. Πρέπει να διασφαλίσουν ότι οποιαδήποτε συνεργασία σε πρωτοβουλίες κατά της διακίνησης ναρκωτικών δεν θα συμβάλει άμεσα ή έμμεσα στην αυθαίρετη στέρηση του δικαιώματος στη ζωή, η οποία αποτελεί το καθοριστικό χαρακτηριστικό των επιχειρήσεων του Ιράν κατά των ναρκωτικών.

Τουλάχιστον 65 (26 %) από τα άτομα που εκτελέστηκαν το 2022 ήταν μέλη της εξαθλιωμένης εθνικής μειονότητας των Baluchi του Ιράν, η οποία αποτελεί περίπου το 5% του πληθυσμού του Ιράν. Περισσότεροι από τα μισά (38) εκτελέστηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.

«Η δυσανάλογη χρήση της θανατικής ποινής κατά της μειονότητας Baluchi του Ιράν αποτελεί την επιτομή των παγιωμένων διακρίσεων και της καταπίεσης που αντιμετωπίζουν εδώ και δεκαετίες και υπογραμμίζει περαιτέρω την εγγενή σκληρότητα της θανατικής ποινής, η οποία στοχοποιεί τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς στο Ιράν και παγκοσμίως», δήλωσε η Roya Boroumand.

Το Κέντρο Abdorrahman Boroumand και η Διεθνής Αμνηστία αντιτίθενται στη θανατική ποινή χωρίς εξαίρεση, ανεξάρτητα από τη φύση του εγκλήματος, τα χαρακτηριστικά του δράστη ή τη μέθοδο που χρησιμοποιεί το κράτος για να θανατώσει τον κρατούμενο. Η θανατική ποινή αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος στη ζωή και την απόλυτη σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική τιμωρία.

Ιστορικό

Ο αριθμός των εκτελέσεων στο Ιράν το 2021 ήταν ο υψηλότερος από το 2017. Η αύξηση ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2021, αφού ο επικεφαλής του δικαστικού σώματος, ο Ebrahim Raisi, ανέβηκε στην προεδρία και ο Ανώτατος Ηγέτης διόρισε έναν πρώην υπουργό Πληροφοριών, τον Gholamhossein Mohseni Ejei, ως νέο επικεφαλής του δικαστικού σώματος.

Οι ιρανικές αρχές πραγματοποίησαν 1 δημόσια εκτέλεση το 2022, καμία το 2021, 1 το 2020, 13 το 2019 και 13 το 2018. Επίσημες ανακοινώσεις αναφέρουν ότι στις αρχές του 2022, τουλάχιστον άλλα 2 άτομα στην επαρχία Esfahan και 1 άτομο στην επαρχία Lorestan καταδικάστηκαν σε δημόσια εκτέλεση.

Η θανατική ποινή επιβάλλεται στο Ιράν μετά από δίκες που είναι συστηματικά άδικες, με «ομολογίες» έπειτα από βασανιστήρια που χρησιμοποιούνται ως αποδεικτικά στοιχεία. Ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για το Ιράν έχει δηλώσει ότι «παγιωμένα ελαττώματα του νόμου ... σημαίνουν ότι οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι εκτελέσεις αποτελούν αυθαίρετη στέρηση της ζωής».

Σύμφωνα με την ιρανική νομοθεσία, η θανατική ποινή ισχύει για πολλά αδικήματα, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών εγκλημάτων, του βιασμού και της ένοπλης ληστείας. Με θάνατο τιμωρούνται επίσης δραστηριότητες που προστατεύονται από το διεθνές δίκαιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως η συναινετική σεξουαλική συμπεριφορά μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου, οι εξωσυζυγικές σεξουαλικές σχέσεις και η ομιλία που θεωρείται «προσβλητική για τον Προφήτη του Ισλάμ», καθώς και ασαφώς διατυπωμένα αδικήματα όπως η «εχθρότητα κατά του Θεού» και η «διάδοση της διαφθοράς στη γη».