Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑ ΕΓΚΑΙΝΙΑΖΕΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΦΑΝΟΥΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΠΕΙΛΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ

Το δικαίωμα στη διαμαρτυρία δέχεται πρωτοφανή και εντεινόμενη απειλή σε όλες τις περιοχές του κόσμου, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία, καθώς η οργάνωση εγκαινιάζει μια νέα παγκόσμια εκστρατεία για να αντιμετωπίσει τις διευρυνόμενες και εντεινόμενες προσπάθειες των κρατών να υπονομεύσουν αυτό το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα.

Από τη Ρωσία έως τη Σρι Λάνκα, από τη Γαλλία έως τη Σενεγάλη και από το Ιράν έως τη Νικαράγουα, οι κρατικές αρχές εφαρμόζουν μια συνεχώς αυξανόμενη σειρά μέτρων για την καταστολή της οργανωμένης διαφωνίας. Οι διαδηλώτριες/-ές σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν ένα ισχυρό μείγμα απωθήσεων, με έναν αυξανόμενο αριθμό νόμων και άλλων μέτρων για τον περιορισμό του δικαιώματος διαμαρτυρίας, την κατάχρηση βίας, την επέκταση της παράνομης μαζικής και στοχευμένης παρακολούθησης, το κλείσιμο του διαδικτύου και τη λογοκρισία στο διαδίκτυο, καθώς και την κακοποίηση και τον στιγματισμό.

Ένας άντρας ξεφεύγει από πέτρες και δακρυγόνα κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας που ξέσπασε λόγω της ψήφισης ενός νέου αντιτρομοκρατικού νομοσχεδίου στο Ντακάρ στις 25 Ιουνίου 2021, που οι επικριτές του πιστεύουν ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σταματήσουν οι διαμαρτυρίες κατά της κυβέρνησης στον δρόμο.

Η εκστρατεία της Διεθνούς Αμνηστίας «Προστατέψτε τη διαμαρτυρία» θα αμφισβητήσει τις επιθέσεις κατά της ειρηνικής διαμαρτυρίας, θα σταθεί στο πλευρό όσων στοχοποιούνται και θα υποστηρίξει τους σκοπούς των κοινωνικών κινημάτων που πιέζουν για την αλλαγή υπέρ των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

«Τα τελευταία χρόνια έχουμε δει μερικές από τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας εδώ και δεκαετίες. Τα κινήματα Black Lives Matter, MeToo και τα κινήματα για την κλιματική αλλαγή ενέπνευσαν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να βγουν στους δρόμους και στο διαδίκτυο για να απαιτήσουν φυλετική και κλιματική δικαιοσύνη, ισότητα και βιοποριστικά μέσα, καθώς και να τερματίσουν τη βία και τις διακρίσεις λόγω φύλου. Αλλού, οι άνθρωποι ξεσηκώθηκαν κατά χιλιάδες ενάντια στην αστυνομική βία και τις δολοφονίες, την κρατική καταστολή και την καταπίεση», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Σχεδόν χωρίς εξαίρεση, αυτό το κύμα μαζικών διαδηλώσεων αντιμετωπίστηκε με παρεμποδιστικές, κατασταλτικές και συχνά βίαιες αντιδράσεις από τις κρατικές αρχές. Οι κυβερνήσεις, αντί να διευκολύνουν το δικαίωμα στη διαμαρτυρία, καταβάλλουν όλο και μεγαλύτερες προσπάθειες για να το καταστέλλουν. Γι’ αυτό, ως η μεγαλύτερη οργάνωση ανθρώπινων δικαιωμάτων στον κόσμο, επιλέξαμε αυτή τη στιγμή να ξεκινήσουμε αυτή την εκστρατεία. Ήρθε η ώρα να σηκώσουμε το ανάστημά μας και να υπενθυμίσουμε δυνατά στους κυβερνώντες το αναφαίρετο δικαίωμά μας να διαμαρτυρόμαστε, να εκφράζουμε παράπονα και να απαιτούμε αλλαγές ελεύθερα, συλλογικά και δημόσια».

Η αστυνομία μετακινεί τους ανθρώπους που συγκεντρώνονται στη συνοικία Causeway Bay του Χονγκ Κονγκ στις 4 Ιουνίου 2021, αφού η αστυνομία έκλεισε τον χώρο όπου οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ παραδοσιακά συγκεντρώνονται κάθε χρόνο για να θρηνήσουν τα θύματα της καταστολής της πλατείας Τιενανμέν της Κίνας το 1989, την οποία οι αρχές απαγόρευσαν επικαλούμενες την πανδημία και υποσχέθηκαν να πατάξουν κάθε διαμαρτυρία στην επέτειο.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ, ΚΑΘΟΛΙΚΕΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΕΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

Ένα φάσμα θεμάτων, όπως η περιβαλλοντική κρίση, η αυξανόμενη ανισότητα και οι απειλές για τα μέσα διαβίωσης, ο συστημικός ρατσισμός και η βία λόγω φύλου, έχουν καταστήσει τη συλλογική δράση όλο και πιο αναγκαία. Οι κυβερνήσεις ανταποκρίθηκαν με την εισαγωγή νομοθεσίας που επιβάλλει παράνομους περιορισμούς στο δικαίωμα διαμαρτυρίας. Για παράδειγμα, έχουμε δει την καθολική απαγόρευση των διαδηλώσεων, όπως στην Ελλάδα και την Κύπρο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένας νέος νόμος περιλαμβάνει διατάξεις που παρέχουν στους αστυνομικούς ευρείες εξουσίες, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας απαγόρευσης των «θορυβωδών διαδηλώσεων», ενώ στη Σενεγάλη, οι πολιτικές διαδηλώσεις στο κέντρο του Ντακάρ έχουν απαγορευτεί από το 2011, αποκλείοντας τις διαδηλώσεις κοντά σε κυβερνητικά κτίρια.

Οι κυβερνήσεις όλων των ειδών χρησιμοποιούν επίσης όλο και περισσότερο τις εξουσίες έκτακτης ανάγκης ως πρόσχημα για την καταστολή των διαφωνιών. Αυτό παρατηρήθηκε στο αποκορύφωμα της πανδημίας σε χώρες όπως η Ταϊλάνδη, ενώ στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η «κατάσταση πολιορκίας» που επέβαλε η κυβέρνηση παρείχε σε στρατιωτικούς και αστυνομικούς εκτεταμένες εξουσίες για τον περιορισμό των διαδηλώσεων στις επαρχίες Ituri και North Kivu από τον Μάιο του 2021.

ΔΑΙΜΟΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΗΛΩΣΕΩΝ

Οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο δικαιολογούν τους περιορισμούς με το επιχείρημα ότι η διαμαρτυρία αποτελεί απειλή για τη δημόσια τάξη και στιγματίζοντας τις/τους διαδηλώτριες/-ωτές, χαρακτηρίζοντάς τες/τους «ταραχοποιούς», «ταραξίες» ή ακόμη και «τρομοκράτες». Παρουσιάζοντας έτσι τις διαδηλώτριες/-ωτές, οι αρχές δικαιολογούν προσεγγίσεις μηδενικής ανοχής: Εισάγουν και καταχρώνται ασαφείς και δρακόντειους νόμους ασφαλείας, αναπτύσσουν σκληρή αστυνόμευση και λαμβάνουν προληπτικά αποτρεπτικά μέτρα.

Αυτή η προσέγγιση καταγράφηκε στο Χονγκ Κονγκ, όπου ο νόμος περί εθνικής ασφάλειας και ο επεκτατικός ορισμός της «εθνικής ασφάλειας» χρησιμοποιήθηκαν αυθαίρετα, μεταξύ άλλων, για τον περιορισμό των διαδηλώσεων.

Διαδηλώτριες/-ωτές κρατούν πανό και φωνάζουν συνθήματα, ενώ στρατιώτες της Μιανμάρ, που έφτασαν κατά τη διάρκεια της νύχτας για να φυλάξουν την Κεντρική Τράπεζα, τοποθετούν οδοφράγματα από συρματόπλεγμα στις 15 Φεβρουαρίου 2021 στη Γιανγκόν της Μιανμάρ. Η πρεσβεία των ΗΠΑ στη Μιανμάρ έδωσε στους Αμερικανούς στη Μιανμάρ εντολή παραμονής στο σπίτι σε ανακοίνωσή της μετά τις κινήσεις του στρατού και τις αναφορές για πιθανές διακοπές στις τηλεπικοινωνίες κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τεθωρακισμένα οχήματα εθεάθησαν στους δρόμους της πρωτεύουσας της Μιανμάρ, αλλά οι διαδηλώτριες/-ωτές είχαν δυναμική παρουσία παρά τον στρατό.
 

Η προσέγγιση αυτή παρατηρήθηκε στο Χονγκ Κονγκ, όπου ο νόμος περί εθνικής ασφάλειας και ο ευρύς ορισμός της «εθνικής ασφάλειας» χρησιμοποιήθηκαν αυθαίρετα, μεταξύ άλλων, για τον περιορισμό των διαδηλώσεων.

Και, στην Ινδία, ο αντιτρομοκρατικός Νόμος περί Πρόληψης Παρανομίας και το έγκλημα της «εξέγερσης» έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα κατά ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών, δημοσιογράφων και υπερασπιστριών/-ών των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΕΥΣΗΣ

Ενώ οι κυβερνήσεις βασίζονται εδώ και καιρό σε επιθετικές τακτικές για την αστυνόμευση των διαδηλώσεων, οι δυνάμεις ασφαλείας έχουν αυξήσει την ένταση της βίας που χρησιμοποιούν τα τελευταία χρόνια.

Τα λεγόμενα λιγότερο θανατηφόρα όπλα, όπως κλομπ, σπρέι πιπεριού, δακρυγόνα, χειροβομβίδες αναισθητοποίησης, κανόνια νερού και σφαίρες από καουτσούκ, χρησιμοποιούνται συστηματικά με τρόπο καταχρηστικό από τις δυνάμεις ασφαλείας. Και, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει μια τάση στρατιωτικοποίησης των κρατικών αντιδράσεων στις διαδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης ένοπλων δυνάμεων και στρατιωτικού εξοπλισμού. Σε χώρες όπως η Χιλή και η Γαλλία, οι δυνάμεις ασφαλείας με πλήρη εξοπλισμό κατά των ταραχών συχνά υποστηρίζονται από τεθωρακισμένα οχήματα, στρατιωτικά αεροσκάφη, μη επανδρωμένα αεροσκάφη επιτήρησης, πυροβόλα και επιθετικά όπλα, χειροβομβίδες αναισθητοποίησης και κανόνια ήχου.

Κατά τη διάρκεια της μαζικής εξέγερσης που ακολούθησε το πραξικόπημα του 2021 στη Μιανμάρ, ο στρατός χρησιμοποίησε παράνομη θανατηφόρα βία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτριών/-ών. Περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, σύμφωνα με παρατηρήτριες/-ητές, και περισσότεροι από 13.000 έχουν συλληφθεί από τότε που ο στρατός κατέλαβε την εξουσία.

Ανισότητα και διακρίσεις

Τα άτομα που αντιμετωπίζουν ανισότητα και διακρίσεις, με βάση τη φυλή, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου, τη θρησκεία, την ηλικία, την αναπηρία, το επάγγελμα, την κοινωνική, οικονομική ή μεταναστευτική κατάσταση, επηρεάζονται επίσης περισσότερο από τους περιορισμούς στο δικαίωμά τους να διαμαρτύρονται και αντιμετωπίζουν σκληρότερη καταστολή. 

Διαδηλώτριες/-ωτές του Black Lives Matter (BLM) κρατούν πλακάτ και φωνάζουν συνθήματα κατά τη διάρκεια πορείας για την επέτειο του θανάτου του George Floyd, στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, στις 25 Μαΐου 2021. Η οικογένεια του George Floyd απηύθυνε έκκληση στις 25 Μαΐου για μια σαρωτική αστυνομική μεταρρύθμιση στην επέτειο της δολοφονίας του Αφροαμερικανού από λευκό αστυνομικό, καθώς συναντήθηκε με τον πρόεδρο Joe Biden στον Λευκό Οίκο.

Για παράδειγμα, οι γυναίκες, τα ΛΟΑΤΙ άτομα και τα μη συμμορφούμενα με τα φύλα άτομα αντιμετωπίζουν διαφορετικούς τύπους βίας με βάση το φύλο, περιθωριοποίηση, κοινωνικούς κανόνες και νομοθεσία. Σε χώρες όπως το Σουδάν, η Κολομβία και η Λευκορωσία, γυναίκες έχουν δεχτεί σεξουαλική επίθεση επειδή συμμετείχαν σε διαδηλώσεις, ενώ στην Τουρκία, για παράδειγμα, οι πορείες υπερηφάνειας έχουν απαγορευτεί εδώ και χρόνια.

«Η εκστρατεία μας έρχεται σε μια κρίσιμη συγκυρία. Το πολύτιμο δικαίωμα στη διαμαρτυρία διαβρώνεται με τρομακτικό ρυθμό και πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να αντισταθούμε», δήλωσε η Agnès Callamard.

«Αμέτρητες/-οι διαδηλώτριες/-ές έχουν σκοτωθεί τα τελευταία χρόνια, και εν μέρει και για λογαριασμό τους πρέπει τώρα να υψώσουμε τις δικές μας φωνές και να υπερασπιστούμε το δικαίωμά μας να λέμε την αλήθεια στην εξουσία μέσω διαδηλώσεων στους δρόμους και στο διαδίκτυο».

ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η έκθεση «Protect the Protest! Γιατί πρέπει να σώσουμε το δικαίωμά μας στη διαμαρτυρία» είναι διαθέσιμη εδώ.

Το διεθνές δίκαιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων προστατεύει το δικαίωμα στη διαμαρτυρία μέσω μιας σειράς ξεχωριστών διατάξεων που κατοχυρώνονται σε διάφορες διεθνείς και περιφερειακές συνθήκες, οι οποίες, στο σύνολό τους, παρέχουν στις διαμαρτυρίες ολοκληρωμένη προστασία. Παρόλο που το δικαίωμα στη διαμαρτυρία δεν κωδικοποιείται ως ξεχωριστό δικαίωμα στις συνθήκες των ανθρώπινων δικαιωμάτων, όταν οι άνθρωποι συμμετέχουν σε διαμαρτυρίες, είτε ατομικά είτε συλλογικά, ασκούν διάφορα δικαιώματα, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν τα δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης.