ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΕΣ: ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Οι αρχές του Μπαγκλαντές πρέπει να τερματίσουν την καταστολή του δικαιώματος των ανθρώπων στην ελευθερία της έκφρασης στο διαδίκτυο και να ανακαλέσουν επειγόντως τον δρακόντειο νόμο για την ψηφιακή ασφάλεια (DSA) εφόσον δεν μπορεί να τροποποιηθεί έτσι ώστε να συμβαδίζει με το διεθνές δίκαιο και τα πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία σε νέα της έκθεση.
Η έκθεση «Κανένας χώρος για τη διαφωνία» εξετάζει υποθέσεις βάσει του DSA (ενός νόμου με υπερβολικές και ασαφείς διατάξεις που παρέχουν στις αρχές εκτεταμένες εξουσίες αστυνόμευσης του διαδικτυακού χώρου) εναντίον 10 ατόμων που έχουν υποστεί ένα ευρύ φάσμα παραβιάσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αναγκαστικής εξαφάνισης, της αυθαίρετης κράτησης και των βασανιστηρίων, απλώς επειδή ασκούσαν κριτική σε ισχυρούς ανθρώπους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το Μπαγκλαντές έχει φυλακίσει τουλάχιστον 433 άτομα υπό τον DSA από τον Ιούλιο του 2021, τα περισσότερα από τα οποία κρατούνται για κατηγορίες διάδοσης ψευδών και προσβλητικών πληροφοριών στο διαδίκτυο.
Ανάμεσα στα στοχοποιημένα άτομα συγκαταλέγονται δημοσιογράφοι, γελοιογράφοι, μουσικοί, ακτιβιστές/ίστριες, επιχειρηματίες, μαθητές/ήτριες, ακόμα και ένας αγρότης που δεν μπορεί να διαβάσει ή να γράψει μεταξύ άλλων. Σε μία περίπτωση, ο συγγραφέας Mushtaq Ahmed πέθανε στη φυλακή αφού έμεινε εκεί για 10 μήνες χωρίς δίκη για κατηγορίες βάσει του DSA. Ένας κρατούμενος ισχυρίστηκε ότι υπέστη βασανιστήρια.
«Οι ενέργειες των αρχών στο πλαίσιο του DSA δείχνουν πόσο επικίνδυνο έχει γίνει να μιλάς σήμερα στο Μπαγκλαντές και να εκφράζεις διαφωνία. Αυτοί οι αδικαιολόγητοι περιορισμοί σε διάφορες μορφές έκφρασης ασκούν τρομακτική επίδραση στην κοινωνία του Μπαγκλαντές και έχουν περιορίσει σοβαρά τον χώρο για τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. Οι αρχές του Μπαγκλαντές πρέπει να απελευθερώσουν όσες/ους κρατούνται αποκλειστικά επειδή άσκησαν το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης», δήλωσε ο Saad Hammadi, υπεύθυνος εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστία για τη Νότια Ασία.
Ο DSA παρέχει αυθαίρετες εξουσίες στις υπηρεσίες επιβολής του νόμου να μπορούν να διεξάγουν έρευνα, να προχωρούν στην κατάσχεση συσκευών και του περιεχομένου τους και να συλλαμβάνουν ανθρώπους ατόμων χωρίς ένταλμα απλώς για κάποιο σχόλιο που μπορεί να έχουν μοιραστεί στο διαδίκτυο, παραβιάζοντας το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης που κατοχυρώνεται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και τα Πολιτικά Δικαιώματα, στο οποίο μετέχει και το Μπαγκλαντές.
«Υπενθυμίζουμε στις αρχές του Μπαγκλαντές τις συστάσεις που δέχτηκαν από πολλά κράτη μέλη του ΟΗΕ κατά τη διάρκεια της τελευταίας Καθολικής Περιοδικής Αξιολόγησης της χώρας τον Μάιο του 2018, όσον αφορά τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για τη συμμόρφωση όλων των νομοθεσιών, συμπεριλαμβανομένου του DSA, με Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και τα Πολιτικά Δικαιώματα», δήλωσε ο Saad Hammadi.
Εργαλείο καταστολής
Από τον Οκτώβριο του 2018, οπότε και παρουσιάστηκε πρώτη φορά, ο DSA χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να καταπνίξει τη διαφωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστότοπους και άλλες ψηφιακές πλατφόρμες, με ποινές που μπορούν να φτάσουν μέχρι την ισόβια κάθειρξη. Οι αρχές έχουν στοχοποιήσει κριτικές φωνές με το πρόσχημα ότι έχουν κάνει ψευδείς, προσβλητικές, υποτιμητικές ή δυσφημιστικές δηλώσεις στο διαδίκτυο.
Ακόμη και πριν από την έγκρισή του, οι Ειδικοί/ές Εισηγητές/ήτριες του ΟΗΕ για την ελευθερία της έκφρασης και για την κατάσταση των υπερασπιστών/τριών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχαν εκφράσει ανησυχίες για το νομοσχέδιο του DSA. Αρκετά κράτη μέλη του ΟΗΕ στην Καθολική Περιοδική Αξιολόγηση του Μπαγκλαντές συνέστησαν στην κυβέρνηση να τροποποιήσει τον DSA «ώστε να διασφαλίζεται η ελευθερία της έκφρασης στο διαδίκτυο». Η κυβέρνηση, παρά την αποδοχή αυτών των συστάσεων, μέχρι στιγμής έχει αποτύχει να τηρήσει την υπόσχεσή της και εξακολουθεί να καταστέλλει το δικαίωμα των ανθρώπων στην ελευθερία της έκφρασης.
Από τον Οκτώβριο του 2018, οπότε και παρουσιάστηκε πρώτη φορά, ο DSA χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να καταπνίξει τη διαφωνία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιστότοπους και άλλες ψηφιακές πλατφόρμες, με ποινές που μπορούν να φτάσουν μέχρι την ισόβια κάθειρξη. Οι αρχές έχουν στοχοποιήσει κριτικές φωνές με το πρόσχημα ότι έχουν κάνει ψευδείς, προσβλητικές, υποτιμητικές ή δυσφημιστικές δηλώσεις στο διαδίκτυο.
Στις 26 Φεβρουαρίου 2021, ο ακτιβιστής Ruhul Amin συνελήφθη για μια άναρτηση στο Facebook, που επέκρινε την κυβέρνηση του Μπαγκλαντές και τον πρωθυπουργό Sheikh Hasina για τον θάνατο του Mushtaq Ahmed. Υποβλήθηκε σε εκτεταμένη ανάκριση και φυλακίστηκε για 45 ημέρες πριν τελικά αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση.
Ο Mushtaq Ahmed συνελήφθη τον Μάιο του 2020 επειδή επέκρινε στο Facebook την αντίδραση της κυβέρνησης του Μπαγκλαντές στην πανδημία covid-19. Του αρνήθηκαν να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση τουλάχιστον έξι φορές και, σύμφωνα με πληροφορίες, πέθανε από καρδιακή προσβολή στη φυλακή στις 25 Φεβρουαρίου 2021.
«Ο Mushtaq Ahmed δεν έπρεπε να είχε περάσει ούτε λεπτό στη φυλακή, πόσο μάλλον τα τελευταία του. Πολλές διατάξεις του DSA ποινικοποιούν συμπεριφορές που εξαρχής δεν πρέπει να αποτελούν αδικήματα. Τονίζουμε στις αρχές ότι οφείλουν να σταματήσουν αυτή την πρακτική της χρήσης του νόμου ως όπλου κατά της διαφωνίας», δήλωσε ο Saad Hammadi.
Ποινικοποίηση της ελευθερίας του λόγου
Η Διεθνής Αμνηστία έχει εντοπίσει ένα ανησυχητικό μοτίβο με το οποίο οι αρχές εργαλειοποιούν τις ενότητες 25 (μετάδοση, δημοσίευση κ.λπ. προσβλητικών, ψευδών ή απειλητικών πληροφοριών), 29 (δημοσίευση, μετάδοση κ.λπ. δυσφημιστικών πληροφοριών) και 31 (παραβίαση και τιμωρία για παρεμπόδιση του νόμου και της τάξης κ.λπ.) του νόμου για να στοχοποιήσουν και να παρενοχλήσουν τις κριτικές φωνές.
Το Cyber Tribunal, με έδρα την Ντάκα, το οποίο διεξάγει δίκες για εγκλήματα στον κυβερνοχώρο, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων βάσει του DSA, έχει καταγράψει 199 υποθέσεις που υπόκεινται σε δίκη μεταξύ 1ης Ιανουαρίου και 6ης Μαΐου 2021. Η Διεθνής Αμνηστία βρήκε 134 από αυτές τις υποθέσεις που αντιστοιχούσαν σαφώς σε ενότητες του DSA. Από αυτές τις υποθέσεις, το 80% (107 από τις 134) κατατέθηκαν βάσει και της ενότητας 25 και της ενότητας 29 του DSA.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι 6 από τις 10 καταγγελίες εναντίον ατόμων περιλαμβάνουν και τα τρία αυτά τμήματα του DSA, με τις ενότητες 25 και 31 να χρησιμοποιούνται εναντίον και τριών άλλων ατόμων.
Ο τρόπος με τον οποίο η δυσφήμιση ποινικοποιείται βάσει του DSA δείχνει τις σοβαρές αδυναμίες της ποινικής προσέγγισης της δυσφήμισης, όπου ο νόμος έχει περαιτέρω εργαλειοποιηθεί για να σιωπήσει τη διαφωνία. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές του Μπαγκλαντές να διασφαλίσουν ότι η δυσφήμιση θα αντιμετωπίζεται ως αστικό και όχι ποινικό ζήτημα.
Διαδεδομένη κατάχρηση του DSA
Οχτώ από τις 10 υποθέσεις εναντίον ατόμων που περιελήφθησαν στην έκθεση έχουν κατατεθεί από νομοθέτες, μέλη του κυβερνώντος κόμματος Awami League ή αξιωματούχους επιβολής του νόμου.
Ο Emdadul Haque Milon, φαρμακοποιός και εργολάβος, δήλωσε ότι ένας ντόπιος πολιτικός ηγέτης του κυβερνώντος κόμματος Awami League, στις 3 Μαρτίου 2020, τον είχε οδηγήσει σε κράτηση στο πλαίσιο του DSA για μια ανάρτησή του στο Facebook που επέκρινε την πρόσκληση της κυβέρνησης του Μπαγκλαντές προς στον πρωθυπουργό της Ινδίας Narendra Modi για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του Sheikh Mujibur Rahman, του de facto ή πρώτου προέδρου του Μπαγκλαντές. Ο Emdadul Haque Milon ισχυρίστηκε ότι ο πολιτικός τον είχε οδηγήσει σε κράτηση για να τον εμποδίσει να υποβάλει αίτηση για μια κυβερνητική σύμβαση, η οποία κατόπιν πήγε στον γαμπρό του πολιτικού. Τελικά απελευθερώθηκε με εγγύηση έπειτα από 23 ημέρες.
Ένας αξιωματούχος επιβολής του νόμου δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι είναι ευθύνη τους να ελέγχουν την κριτική κατά της κυβέρνησης. Ωστόσο, το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι σαφές ότι η κριτική προς τις αρχές ποτέ δεν μπορεί να τιμωρείται νόμιμα.
Το Cyber Tribunal στην Ντάκα απέρριψε σχεδόν το 50% των υποθέσεων (97 από τις 199) κατά την υπό εξέταση περίοδο λόγω έλλειψης αξιόπιστων δεδομένων και αποδεικτικών στοιχείων. Αυτό, ωστόσο, δεν υπέστειλε τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της κράτησης για ποικίλες περιόδους, ακόμα και πριν παραπεμφθούν οι υποθέσεις σε δίκη.
«Ο όγκος των υποθέσεων υπό τον DSA που απορρίφθηκε από το Cyber Tribunal καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ισχυροί άνθρωποι στο Μπαγκλαντές εργαλειοποιούν τον νόμο για να σιωπήσουν τη διαφωνία. Τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ που εξέφρασαν ανησυχία για το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης κατά τη διάρκεια της Καθολικής Περιοδικής Αξιολόγησης του Μπανγκλαντές πρέπει να συνεχίσουν να εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις που διαπράττονται στο πλαίσιο του DSA και να συνεργαστούν με τις αρχές για την εφαρμογή των συστάσεών τους να διασφαλιστεί ότι οι κριτικές φωνές δεν θα σιγήσουν άλλο», είπε ο Saad Hammadi.