ΙΣΡΑΗΛ/ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ: Ο ΙΣΡΑΗΛΙΝΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΘΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΤΗΣ ΑΛΟΓΙΣΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗ ΓΑΖΑ - ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΑ

Η εκστρατεία του ισραηλινού στρατού να επεκτείνει σημαντικά μια «ζώνη ασφαλείας» κατά μήκος της ανατολικής περιμέτρου της κατεχόμενης Λωρίδας της Γάζας θα πρέπει να διερευνηθεί ως έγκλημα πολέμου της αλόγιστης καταστροφής και συλλογικής τιμωρίας, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία σε νέα έρευνα.

Χρησιμοποιώντας μηχανήματα εκσκαφής και τοποθετώντας εκρηκτικά, ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε παράνομα γεωργικές εκτάσεις και κτίρια που ανήκουν σε πολίτες, ισοπεδώνοντας ολόκληρες γειτονιές, ανάμεσά τους σπίτια, σχολεία και τζαμιά.

Αναλύοντας δορυφορικές εικόνες και βίντεο που αναρτήθηκαν από ισραηλινούς στρατιώτες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Μαΐου 2024, το Εργαστήριο Αποδεικτικών Στοιχείων Κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας εντόπισε πρόσφατα εκχερσωμένες εκτάσεις κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Γάζας, πλάτους περίπου 1 έως 1,8 χιλιομέτρων. Σε ορισμένα βίντεο, Ισραηλινοί στρατιώτες φαίνονται να ποζάρουν για να βγάλουν φωτογραφίες ή να κάνουν πρόποση για να γιορτάσουν, καθώς στο βάθος κατεδαφίζονται κτίρια.

«Η αδυσώπητη εκστρατεία καταστροφής του ισραηλινού στρατού στη Γάζα είναι μια εκστρατεία αλόγιστης καταστροφής. Η έρευνά μας έχει δείξει πώς οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν εξαφανίσει οικιστικά κτίρια, έχουν αναγκάσει χιλιάδες οικογένειες να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και έχουν καταστήσει τη γη τους μη κατοικήσιμη», δήλωσε η Erika Guevara-Rosas, Ανώτερη Διευθύντρια Έρευνας, Προάσπισης, Πολιτικής και Εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Η ανάλυσή μας αποκαλύπτει ένα μοτίβο κατά μήκος της ανατολικής περιμέτρου της Γάζας που συνάδει με τη συστηματική καταστροφή μιας ολόκληρης περιοχής. Αυτά τα σπίτια δεν καταστράφηκαν ως αποτέλεσμα έντονης μάχης. Αντίθετα, ο ισραηλινός στρατός τα ισοπέδωσε σκόπιμα αφού είχε πάρει τον έλεγχο της περιοχής.

«Η δημιουργία οποιασδήποτε “ζώνης ασφαλείας” δεν πρέπει να ισοδυναμεί με συλλογική τιμωρία των Παλαιστινίων πολιτών που ζούσαν σε αυτές τις γειτονιές. Τα μέτρα του Ισραήλ για την προστασία των Ισραηλινών από τις επιθέσεις της Γάζας πρέπει να εκτελούνται σύμφωνα με τις υποχρεώσεις του βάσει του διεθνούς δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης της αλόγιστης καταστροφής και της συλλογικής τιμωρίας».

Ο χάρτης της Γάζας επισημαίνει τις σοβαρά χτυπημένες και κατεστραμμένες δομές και τις περιοχές με σημαντική μείωση της κατάστασης και της πυκνότητας των καλλιεργειών λόγω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από τη γραμμή του φράχτη μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Μαΐου 2024.

Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν αναγνωρίσει την καταστροφή δομών κατά μήκος της ανατολικής περιμέτρου της Γάζας ως μέτρο ασφαλείας, προς απάντηση των επιθέσεων της 7ης Οκτωβρίου 2023 από τη Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες, για την προστασία των ισραηλινών κοινοτήτων από περαιτέρω επιθέσεις. Ο ισραηλινός στρατός δικαιολόγησε τις κατεδαφίσεις σε όλη τη Γάζα λέγοντας ότι κατέστρεψε σήραγγες και άλλες «τρομοκρατικές υποδομές».

Στις 2 Ιουλίου 2024, η Διεθνής Αμνηστία απέστειλε ερωτήσεις σχετικά με τις κατεδαφίσεις στις ισραηλινές αρχές. Μέχρι τη στιγμή της δημοσίευσης, δεν είχε ληφθεί καμία απάντηση.

Στρατιωτική αναγκαιότητα και διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο

Η διευρυμένη «ζώνη ασφαλείας» κατά μήκος της περιμέτρου με το Ισραήλ καλύπτει περίπου 58 km², που αντιστοιχεί περίπου στο 16% ολόκληρης της κατεχόμενης Λωρίδας της Γάζας. Από τον Μάιο του 2024, πάνω από το 90% των κτιρίων εντός αυτής της περιοχής (πάνω από 3.500 δομές) εμφανίζονται κατεστραμμένα ή έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές- και πάνω από 20km² ή το 59% των γεωργικών εκτάσεων εντός της περιοχής παρουσιάζει μείωση της κατάστασης και της πυκνότητας των καλλιεργειών λόγω της συνεχόμενης σύγκρουσης.

Η Διεθνής Αμνηστία πήρε συνεντεύξεις από τους πληγέντες κατοίκους και αγρότες, ανέλυσε δορυφορικές εικόνες, επαλήθευσε 25 βίντεο που τραβήχτηκαν κατά μήκος της περιμετρικής περιοχής και παρακολούθησε δηλώσεις που εκδόθηκαν από τον ισραηλινό στρατό, τη Χαμάς και άλλες ένοπλες ομάδες για να καθορίσει αν η καταστροφή ήταν νόμιμη, συμπεριλαμβανομένου του αν θα μπορούσε να δικαιολογηθεί από επιτακτική στρατιωτική αναγκαιότητα.

Σε τέσσερις περιοχές που ερεύνησε η Διεθνής Αμνηστία, η καταστροφή πραγματοποιήθηκε αφού ο ισραηλινός στρατός είχε τον επιχειρησιακό έλεγχο των περιοχών, πράγμα που σημαίνει ότι δεν προκλήθηκε από άμεση μάχη μεταξύ του ισραηλινού στρατού και της Χαμάς και άλλων παλαιστινιακών ένοπλων ομάδων. Σε αυτές τις περιοχές της Λωρίδας της Γάζας, οι δομές κατεδαφίστηκαν σκόπιμα και συστηματικά.

Φαίνεται ότι πολλές από τις δομές κατεδαφίστηκαν εξαιτίας της κοντινής τους απόστασης από τον φράχτη που έχτισε το Ισραήλ για να το χωρίσει από τη Λωρίδα της Γάζας. Αν και ορισμένες από τις κατασκευές πιθανόν χρησιμοποιούνταν προηγουμένως από ένοπλες ομάδες, η πιθανή μελλοντική χρήση από ένοπλες ομάδες μη στρατιωτικών αντικειμένων -είτε λόγω της εγγύτητάς τους στην περίμετρο είτε για άλλους λόγους- δεν μετατρέπει από μόνη της σπίτια, σχολεία ή τζαμιά σε στρατιωτικούς στόχους. Επιπλέον, η τιμωρητική κατεδάφιση μη στρατιωτικών περιουσιών αποκλειστικά και μόνο επειδή έχουν χρησιμοποιηθεί από ένοπλες ομάδες απαγορεύεται ως μορφή συλλογικής τιμωρίας.

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, το οποίο είναι δεσμευτικό για όλα τα μέρη μιας ένοπλης σύρραξης, απαγορεύει την καταστροφή της περιουσίας του αντιπάλου, εκτός εάν αυτό επιβάλλεται από επιτακτική στρατιωτική αναγκαιότητα. Απαγορεύονται επίσης οι άμεσες επιθέσεις σε μη στρατιωτικά αντικείμενα.

Η αρχή της στρατιωτικής αναγκαιότητας επιτρέπει σε ένα μέρος της σύγκρουσης να λάβει μέτρα τα οποία είναι απαραίτητα για την εξασθένιση των στρατιωτικών δυνάμεων του αντιπάλου του και τα οποία δεν απαγορεύονται διαφορετικά από το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Στην περίπτωση της απαγόρευσης της καταστροφής της περιουσίας του αντιπάλου, υπάρχει ρητή εξαίρεση για την «επιτακτική στρατιωτική αναγκαιότητα», η οποία επιτρέπει την καταστροφή περιουσίας όταν εξυπηρετεί νόμιμο στρατιωτικό σκοπό και δεν παραβιάζει άλλους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της αρχής της αναλογικότητας και της απαγόρευσης της συλλογικής τιμωρίας.

Παράδειγμα νόμιμου σκοπού θα ήταν η καταστροφή μιας δομής που παρέχει κάλυψη στον εχθρό για να πυροβολήσει τις δικές του δυνάμεις κατά τη διάρκεια ενεργού μάχης. Αυτή η τακτική εφαρμογή δεν ισχύει στις περιπτώσεις που καταγράφονται εδώ, καθώς κατά τη στιγμή των κατεδαφίσεων οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν τον έλεγχο των περιοχών και οι μάχες είχαν σε μεγάλο βαθμό σταματήσει. Ακόμη και όταν η καταστροφή μπορεί να εξυπηρετεί νόμιμο στρατιωτικό σκοπό, η έκταση και ο τρόπος της καταστροφής αυτής περιορίζεται από την αρχή της αναλογικότητας καθώς και από άλλους κανόνες του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διέπουν τη στρατιωτική κατοχή.

Εάν ο ισραηλινός στρατός πίστευε ότι ήταν στρατιωτικά αναγκαίο να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» για την προστασία των ανθρώπων εντός του Ισραήλ από επιθέσεις ένοπλων ομάδων, φαίνεται ότι υπάρχουν άλλες επιλογές στο ισραηλινό έδαφος για την επίτευξη αυτού του στόχου που θα ήταν σύμφωνες με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και τις υποχρεώσεις του Ισραήλ ως κατοχική δύναμη. Δεδομένης της βιωσιμότητας αυτών των άλλων επιλογών και της μη επιδίωξής τους, η εκτεταμένη και συστηματική καταστροφή είναι δυσανάλογη σε σχέση με οποιονδήποτε πιθανό νόμιμο στρατιωτικό σκοπό. Οι περιπτώσεις αυτές θα πρέπει επομένως να διερευνηθούν ως έγκλημα πολέμου της αλόγιστης καταστροφής. Υπό το πρίσμα των αποδείξεων ότι ορισμένες καταστροφές σπιτιών και άλλης μη στρατιωτικής περιουσίας πραγματοποιήθηκαν για να τιμωρηθούν οι άμαχοι για επιθέσεις ενόπλων ομάδων, η συμπεριφορά αυτή θα πρέπει επίσης να διερευνηθεί ως έγκλημα πολέμου της συλλογικής τιμωρίας.

Το Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔ) κατέληξε σε συμβουλευτική γνωμοδότηση το 2004 ότι η κατασκευή του τείχους από το Ισραήλ εντός της κατεχόμενης Δυτικής Όχθης ήταν παράνομη. Το ΔΔ τόνισε ότι τα μέτρα ασφαλείας του Ισραήλ πρέπει να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις του βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, μεταξύ άλλων ως κατοχική δύναμη, και βάσει του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό περιλαμβάνει την εξέταση εναλλακτικών δομών στο ισραηλινό έδαφος που εκτοπίζουν λιγότερους αμάχους και παρέχουν δίκαιες αποζημιώσεις για τους αμάχους που έχασαν περιουσίες και μέσα διαβίωσης.

Η προηγούμενη στρατιωτική χρήση μη στρατιωτικών κατασκευών δεν δικαιολογεί από μόνη της την κατεδάφιση μη στρατιωτικών περιουσιών, πόσο μάλλον τη μαζική καταστροφή για ολόκληρες γειτονιές και γεωργικές εκτάσεις που απαιτείται για τη σίτιση του άμαχου πληθυσμού.

Khuza'a: «Όλα γύρω είναι απλώς μια καταστροφή»

Η πόλη Khuza'a στο Khan Younis στη νότια Γάζα φιλοξενούσε περίπου 11.000 Παλαιστίνιους. Επτά εβδομάδες μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι περίπου 178 δομές μέσα και γύρω από την πόλη καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές - πολλές από αυτές από εναέριες επιθέσεις. Ωστόσο, οι σημαντικότερες καταστροφές άρχισαν όταν οι ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις εισήλθαν στην πόλη σε μεγαλύτερη κλίμακα στα τέλη Δεκεμβρίου 2023. Περισσότερες από 850 δομές καταστράφηκαν ή υπέστησαν σοβαρές ζημιές μεταξύ της 26ης Νοεμβρίου 2023 και της 7ης Ιανουαρίου 2024, σύμφωνα με τον UNOSAT.

Στις 27 Δεκεμβρίου, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι είχε ξεκινήσει μια επιχείρηση με την ονομασία «Oz και Nir», αναφερόμενος στο κιμπούτς Nir Oz, μια κοινότητα στο λεγόμενο «πλαίσιο της Γάζας» που δέχθηκε επίθεση από τη Χαμάς και άλλες ένοπλες ομάδες στις 7 Οκτωβρίου. Ο ταξίαρχος Avi Rosenfeld, διοικητής της μεραρχίας της Γάζας του ισραηλινού στρατού, έγραψε σε μήνυμα προς τα στρατεύματα: «Το καταραμένο Σάββατο, 7 Οκτωβρίου, οι φρικτοί τρομοκράτες, οι οποίοι διέπραξαν τα πιο φρικτά εγκλήματα που μπορεί να φανταστεί κανείς, ήρθαν από το Khirbat Khizaaa (Khuza’a). Θα εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις για να εξαλείψουμε τους τρομοκράτες που κρύβονται πάνω και κάτω από το έδαφος και να διαλύσουμε τις υποδομές της τρομοκρατίας και του κακού».

Στις 28 Δεκεμβρίου, ένας Ισραηλινός στρατιώτης από το Τάγμα Μηχανικού 8219 δημοσίευσε το πρώτο βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από μια κατεδάφιση στην Khuza'a. Έγραψε: «Στις 7/10, πολλοί τρομοκράτες βγήκαν από τα σπίτια εδώ για να σφάξουν τους κατοίκους του Νιρ Οζ. Απόψε, καταστρέψαμε 30 από αυτούς». Οι δορυφορικές εικόνες επιβεβαιώνουν ότι τουλάχιστον 30 σπίτια στην περιοχή καταστράφηκαν μεταξύ 26 και 30 Δεκεμβρίου 2023.

Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι ένα τμήμα του Khuza'a καταστράφηκε μεταξύ 26 και 30 Δεκεμβρίου 2023.

Τις ημέρες που ακολούθησαν, ο ίδιος στρατιώτης δημοσίευσε άλλα πέντε βίντεο που έδειχναν κατεδαφίσεις με εκρηκτικά, τα περισσότερα από τα οποία τραβήχτηκαν από την ίδια ταράτσα. Οι στρατιώτες εμφανίζονται να χαμογελούν και να ποζάρουν στην κάμερα, καπνίζοντας τσιγάρα ή ναργιλέ ή πίνοντας ποτά, ενώ οι εκρήξεις καταστρέφουν διάφορα κτίρια στο βάθος. Σε ένα από τα βίντεο, τρεις στρατιώτες περπατούν προς την κάμερα καθώς μια έκρηξη πυροδοτείται πίσω τους. Το κείμενο στα αραβικά γράφει: «Επιστρέψαμε από τους νεκρούς για να σας στοιχειώσουμε». Οι ενέργειες των στρατιωτών στα βίντεο δείχνουν ότι δεν υπήρχε άμεση απειλή τη συγκεκριμένη στιγμή και στη συγκεκριμένη τοποθεσία.

Στις 29 Δεκεμβρίου, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι οι στρατιώτες του προετοιμάζονταν για να αποκτήσουν τον επιχειρησιακό έλεγχο της Khuza'a και ισχυρίστηκε ότι βρήκαν δεκάδες σήραγγες, όπλα και εκτοξευτήρες πυραύλων. Οι Ταξιαρχίες Al Qassam, η στρατιωτική πτέρυγα της Χαμάς, είχε προηγουμένως ανακοινώσει στο κανάλι της στο Telegram ότι είχε εκτοξεύσει πυραύλους και όλμους κατά των ισραηλινών στρατευμάτων από την περιοχή Khuza'a.

Στις 3 Ιανουαρίου 2024, ο ισραηλινός στρατός πήρε ένα συνεργείο της ισραηλινής τηλεόρασης Now 14 γύρω από την Khuza'a. Οι στρατιώτες έδειξαν πώς χρησιμοποιούσαν αντιαρματικές νάρκες M15 για να καταστρέψουν κτίρια. Το συνεργείο πήρε συνέντευξη από στρατιώτες δίπλα σε κτίρια που επρόκειτο να κατεδαφιστούν, υποδεικνύοντας ότι δεν υπήρχε άμεση απειλή. Είδαν καλώδια να τοποθετούνται γύρω από ένα κτίριο με τους αριθμούς 8219 σημειωμένους στους τοίχους, που είναι ο προσδιορισμός του Τάγματος Μηχανικού.

Στις 10 Ιανουαρίου, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι ολοκλήρωσε την επιχείρησή του στην Khuza'a και δήλωσε ότι «κατέστρεψε εκατοντάδες τρομοκρατικές υποδομές, θέσεις εκτόξευσης πυραύλων και παρατηρητήρια», προσθέτοντας ότι οι στρατιώτες «εξόντωσαν δεκάδες τρομοκράτες και αποκάλυψαν και κατέστρεψαν περίπου 40 δίκτυα σηράγγων».

Ωστόσο, δορυφορικές εικόνες και βίντεο αποκάλυψαν ότι τα στρατεύματα είχαν επίσης καταστρέψει εκατοντάδες οικιστικά κτίρια, ένα νεκροταφείο και ένα δημοτικό σχολείο. Τα περισσότερα από τα κτίρια που κατεδαφίστηκαν βρίσκονταν σε απόσταση 1 έως 1,2 χιλιομέτρων από τον περιμετρικό φράχτη. Η συστηματική καταστροφή πολιτικών στόχων σε αντίποινα για ενέργειες ένοπλων ομάδων μπορεί να συνιστά συλλογική τιμωρία και θα πρέπει να διερευνηθεί ως έγκλημα πολέμου.

Δορυφορικές εικόνες από τις 6 Δεκεμβρίου 2023 και τις 16 Ιανουαρίου 2024 δείχνουν την καταστροφή εκτάσεων γης και των δομών στην Khuza'a. Η περιοχή εντός 1 χιλιομέτρου από τη γραμμή του φράχτη - που οριοθετείται με κίτρινη διακεκομμένη γραμμή - είναι έντονα διαλυμένη με σχεδόν κάθε δομή να έχει καταστραφεί. Σε ορισμένα σημεία η καταστροφή συνεχίζεται και πέρα από τη γραμμή του 1 χιλιομέτρου.

Ο Δρ Salem Qudeih, δάσκαλος που ζούσε στην Khuza'a με την οικογένειά του, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Το σπίτι μου απείχε περίπου 1.650 μέτρα από τα σύνορα [με το Ισραήλ]. Φύγαμε από το σπίτι μας στις 11 Οκτωβρίου επειδή η περιοχή είχε γίνει πολύ επικίνδυνη.

«Γύρω από το σπίτι της οικογένειάς μου είχαμε ένα περιβόλι τριών ντουνάμ (0,7 στρέμματα) γεμάτο οπωροφόρα δέντρα. Όλα καταστράφηκαν.  Έμειναν μόνο μια μηλιά και μια τριανταφυλλιά. Είχα μέλισσες και παρήγαγα μέλι. Όλα αυτά χάθηκαν τώρα. Από τα 222 σπίτια των συγγενών μου στην περιοχή, έχουν απομείνει μόνο περίπου δώδεκα. Το σπίτι μου - όπου ζούσα με τη γυναίκα μου, τις πέντε κόρες μου και τον ένα γιο μου - καταστράφηκε ολοσχερώς».

Ο Tahani al-Najjar, ένας 42χρονος κάτοικος της Khuza'a, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Οι βομβαρδισμοί ξεκίνησαν από την πρώτη ημέρα [8 Οκτωβρίου 2023]. Ο θείος μου, η σύζυγός του, τα παιδιά και τα εγγόνια του σκοτώθηκαν εκείνο το πρώτο πρωινό... επτά άνθρωποι.

«Μετά από αυτό φύγαμε όλοι από την περιοχή, μαζί με όλους τους συγγενείς από την ευρύτερη οικογένειά μου. Είμαστε περισσότερες από 500 οικογένειες... Ο γιος μου πήγε να ελέγξει το σπίτι μας πρόσφατα και διαπίστωσε ότι είναι περίπου το μοναδικό που στέκεται ακόμα στην περιοχή μας, αλλά έχει υποστεί σοβαρές ζημιές. Γύρω υπάρχει μόνο καταστροφή...

«Στην περιοχή μας, οι οικογένειες al-Najjar είχαν ως επί το πλείστον περιβόλια γύρω από τα σπίτια τους, όπου οι οικογένειες καλλιεργούσαν τα φρούτα και τα λαχανικά τους. Και γύρω από την περιοχή υπήρχαν μεγαλύτερα αγροκτήματα που παρήγαγαν λαχανικά και πουλερικά. Μεγάλο μέρος των τροφίμων που παράγονται στη Γάζα προέρχεται από την περιοχή μας. Οι άνθρωποι δεν έχασαν μόνο τα σπίτια τους, αλλά και τα μέσα διαβίωσής τους. Ολόκληρη η Γάζα έχει χάσει την παραγωγή τροφίμων της».  

Καταστροφή από βορρά προς νότο

Άλλες κοινότητες κατά μήκος της περιμέτρου Γάζας-Ισραήλ έχουν υποστεί παρόμοιες εκτεταμένες καταστροφές λόγω των ισραηλινών κατεδαφίσεων.

Στη Shuja'iya, μία από τις μεγαλύτερες γειτονιές της Γάζας, περισσότερες από 750 κατασκευές εντός της επιβληθείσας από το Ισραήλ «ζώνης ασφαλείας» και πέραν αυτής έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές ή έχουν καταστραφεί μεταξύ 26 Νοεμβρίου 2023 και 6 Ιανουαρίου 2024, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Μεταξύ αυτών ήταν δύο σχολεία, τζαμιά και δεκάδες κατοικίες. Ο ισραηλινός στρατός ισχυρίστηκε, χωρίς να προσκομίσει αποδείξεις, ότι ορισμένα από αυτά τα κτίρια περιείχαν όπλα, πυρομαχικά και δίκτυα σηράγγων.

Δορυφορικές εικόνες από τις 26 Νοεμβρίου και 26 Δεκεμβρίου 2023 δείχνουν τις περιοχές όπου ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε οικόπεδα και δομές στη Shuja'iya της Γάζας. Η περιοχή εντός ενός χιλιομέτρου από τη γραμμή του φράχτη - που φαίνεται με κίτρινη διακεκομμένη γραμμή - είναι ουσιαστικά άδεια με σχεδόν κάθε δομή ισοπεδωμένη. Η καταστροφή συνεχίζεται πέρα από τη ζώνη του 1 χιλιομέτρου, μέχρι και 430 μέτρα μέσα στη Shuja'iya.

Ένα βίντεο που αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 20 Δεκεμβρίου 2023 δείχνει ισραηλινούς στρατιώτες του Τάγματος Μηχανικού 749 να πανηγυρίζουν για την κατεδάφιση περίπου 30 σπιτιών στη Shuja'iya. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη άμεσου κινδύνου για τους στρατιώτες κατά τη βιντεοσκόπηση της έκρηξης, η οποία σημειώθηκε σε απόσταση περίπου 200 μέτρα από εκεί που βρίσκονταν. Ένας στρατιώτης ακούγεται να λέει: «Nahal Oz, Θεού θέλοντος, θα έχετε θέα τη θάλασσα». 

Ο στρατιώτης αναφέρεται στο κιμπούτς Nahal Oz, το οποίο δέχθηκε επίθεση από παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες στις 7 Οκτωβρίου 2023 και βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη από ένα χιλιόμετρο από τον φράχτη στην ισραηλινή πλευρά.

Σε ένα άλλο βίντεο που αναρτήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την ίδια ημέρα, ένας στρατιώτης που στέκεται σε ένα κτίριο που χρησιμοποιήθηκε ως βάση από τον ισραηλινό στρατό βινεοσκοπούσε δεκάδες κατεστραμμένες δομές. Ο στρατιώτης λέει: «Ηλιοβασίλεμα στα ερείπια αυτού που ήταν κάποτε η Shuja'iya. Από εδώ φαίνονται οι αεροφωτογραφίες του Nahal Oz, της στρατιωτικής βάσης και της πόλης».

Στις 21 Δεκεμβρίου, ο ισραηλινός στρατός ανακοίνωσε ότι είχε αποκτήσει τον επιχειρησιακό έλεγχο ολόκληρης της γειτονιάς, η οποία εκτείνεται αρκετά μέσα στην πόλη της Γάζας, πέρα από τη «ζώνη ασφαλείας» που αναλύεται εδώ. Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε επίσης ότι «κατέστρεψε πάνω από 100 τρομοκρατικές δομές, αποκάλυψε και κατέστρεψε δεκάδες δίκτυα σηράγγων». Ενώ οι δομές αυτές θα αποτελούσαν στρατιωτικούς στόχους, η παρουσία τους ανάμεσα στη γειτονιά δεν δικαιολογεί τη συστηματική καταστροφή κάθε πολιτικού στόχου εντός του χώρου αυτού.

Στην κεντρική Γάζα, η περιοχή γύρω και ανατολικά των προσφυγικών καταυλισμών Al-Bureij και Al-Maghazi ισοπεδώθηκε μεταξύ τέλη Δεκεμβρίου 2023 και Ιανουαρίου 2024. Το χρονοδιάγραμμα της καταστροφής συμπίπτει με την επίθεση του ισραηλινού στρατού σε αυτές τις δύο πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπου ισχυρίστηκαν ότι βρήκαν όπλα, εκτοξευτές πυραύλων και δίκτυα σηράγγων. Ωστόσο, δεν παρείχαν καμία απόδειξη ή εξήγηση για την επιτακτική στρατιωτική αναγκαιότητα της καταστροφής χωριών και γεωργικών εκτάσεων κατά μήκος της ανατολικής περιμέτρου, όταν τα όπλα και οι στρατιωτικοί στόχοι φέρονται να βρέθηκαν πολύ πιο μέσα στη Λωρίδα της Γάζας.

Περισσότερες από 1.200 δομές υπέστησαν σοβαρές ζημιές ή καταστράφηκαν στην περιοχή μεταξύ της 26ης Νοεμβρίου 2023 και της 29ης Φεβρουαρίου 2024. Η καταστροφή έφτασε έως και 1,8 χιλιόμετρα μέσα στη Λωρίδα της Γάζας από τον περιμετρικό φράχτη και πάνω από 3 χιλιόμετρα από τον βορρά προς τον νότο, καλύπτοντας περίπου 4km².

Δορυφορικές εικόνες από τις 24 Δεκεμβρίου 2023 και 22 Ιανουαρίου 2024 δείχνουν τις περιοχές όπου ο ισραηλινός στρατός κατέστρεψε εκτάσεις γης και δομές μέσα και γύρω από τις περιοχές Al-Maghazi και Al-Bureij. Περισσότερες από 1.300 δομές υπέστησαν σοβαρές ζημιές ή καταστράφηκαν μεταξύ 26 Νοεμβρίου και 29 Φεβρουαρίου σύμφωνα με τα στοιχεία του UNOSAT.

Πλάνα από μη επανδρωμένο αεροσκάφος (drone) που δημοσιεύθηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 14 Μαρτίου δείχνουν αρκετά κτίρια να φλέγονται ανατολικά του Al-Maghazi, περίπου 900 μέτρα από τον περιμετρικό φράχτη. Τα ισραηλινά στρατιωτικά οχήματα είναι ορατά σε δορυφορικές εικόνες στις 10 Ιανουαρίου 2024, υποδεικνύοντας ότι είχαν τον έλεγχο της περιοχής, και τα κτίρια φαίνεται να έχουν κατεδαφιστεί μεταξύ 10 και 12 Ιανουαρίου. Τα γύρω χωράφια κατεδαφίστηκαν με εκσκαφείς στις 15 Ιανουαρίου 2024. 

Νοτιότερα, στο Al-Sureij και στο Abasan al-Kabira - δύο αγροτικά χωριά που βρίσκονται περίπου 1 χλμ. από τον περιμετρικό φράχτη - καταστράφηκαν επίσης κτίρια και γεωργικές εκτάσεις από τον ισραηλινό στρατό.

Οι δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι ο ισραηλινός στρατός προχώρησε προς το Al-Sureij στα τέλη Δεκεμβρίου 2023. Μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου 2024, περίπου τα μισά από τα κτίρια του χωριού είχαν κατεδαφιστεί και τα γύρω χωράφια είχαν αποψιλωθεί. Βίντεο που ανέβηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις 19 και 20 Ιανουαρίου έδειχναν σπίτια να ανατινάζονται. Ούτε ο ισραηλινός στρατός ούτε οι παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες δημοσίευσαν ισχυρισμούς σχετικά με τις δραστηριότητές τους μέσα και γύρω από το Al-Sureij.

Στα τέλη Φεβρουαρίου 2024, ο ισραηλινός στρατός προχώρησε περαιτέρω στην περιοχή ανατολικά του Khan Younis, όπου βρίσκεται η Abasan al-Kabira. Μεταξύ 13 Φεβρουαρίου και 13 Μαρτίου, ο ισραηλινός στρατός ισχυρίστηκε ότι σκότωσε Παλαιστίνιους μαχητές και βρήκε όπλα και εκτοξευτές πυραύλων στην περιοχή Abasan, η οποία περιλαμβάνει τις πόλεις Abasan al-Kabira και Abasan al-Saghira.

Η περίοδος αυτή συμπίπτει με την κατεδάφιση του τζαμιού Omar bin Abdul Aziz. Σε αυτό το βίντεο, που δημοσιεύθηκε στις 19 Φεβρουαρίου, δείχνει στρατιώτες να περπατούν στην περιοχή με χαλαρό τρόπο, χωρίς καμία ένδειξη επικείμενου κινδύνου.

Διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, το οποίο εφαρμόζεται σε καταστάσεις ένοπλης σύγκρουσης, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής κατοχής, αποτελείται από κανόνες των οποίων ο κεντρικός σκοπός είναι να περιοριστεί, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, ο ανθρώπινος πόνος σε περιόδους ένοπλης σύγκρουσης.

Οι τέσσερις Συμβάσεις της Γενεύης του 1949 και τα δύο Πρόσθετα Πρωτόκολλά τους του 1977 αποτελούν τα βασικά στοιχεία του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Πολλοί από τους κανόνες αυτών των συνθηκών θεωρούνται εθιμικό διεθνές δίκαιο, πράγμα που σημαίνει ότι δεσμεύουν όλα τα μέρη μιας ένοπλης σύγκρουσης, ανεξάρτητα από το αν έχουν επικυρώσει τις συγκεκριμένες συνθήκες και αν πρόκειται για κρατικές δυνάμεις ή μη κρατικές ένοπλες ομάδες.

Σύμφωνα με αυτόν τον εθιμικό κανόνα, «απαγορεύεται η καταστροφή ή η κατάσχεση της περιουσίας ενός αντιπάλου, εκτός εάν απαιτείται από επιτακτική στρατιωτική αναγκαιότητα». Επιπλέον, σύμφωνα με το άρθρο 53 της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης, το οποίο ρυθμίζει τις ενέργειες του Ισραήλ ως κατοχικής δύναμης στη Γάζα: «Απαγορεύεται κάθε καταστροφή από την κατοχική δύναμη ακίνητης ή προσωπικής περιουσίας που ανήκει ατομικά ή συλλογικά σε ιδιώτες, ή στο κράτος, ή σε άλλες δημόσιες αρχές, ή σε κοινωνικές ή συνεταιριστικές οργανώσεις, εκτός αν η καταστροφή αυτή καθίσταται απολύτως αναγκαία λόγω στρατιωτικών επιχειρήσεων».

Σύμφωνα με το άρθρο 147 της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης, «η εκτεταμένη καταστροφή και ιδιοποίηση περιουσίας, που δεν δικαιολογείται από στρατιωτική αναγκαιότητα  και πραγματοποιείται παράνομα και με εσκεμμένο τρόπο» αποτελεί σοβαρή παραβίαση της Σύμβασης και, συνεπώς, έγκλημα πολέμου.

Όταν μια τέτοια καταστροφή πραγματοποιείται ως συλλογική τιμωρία, παραβιάζει επίσης το άρθρο 33 της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης, το οποίο προβλέπει: «Κανένα προστατευόμενο πρόσωπο δεν μπορεί να τιμωρηθεί για αδίκημα που δεν έχει διαπράξει προσωπικά. Απαγορεύονται οι συλλογικές ποινές και ομοίως όλα τα μέτρα εκφοβισμού ή τρομοκρατίας».

Η μη στρατιωτική περιουσία σε ένοπλη σύρραξη προστατεύεται επίσης από την αρχή της διάκρισης, η οποία απαιτεί από τα μέρη της σύρραξης να διακρίνουν ανά πάσα στιγμή μεταξύ «πολιτικών στόχων» και «στρατιωτικών στόχων» και να κατευθύνουν τις επιθέσεις τους μόνο σε στρατιωτικούς στόχους.

Σύµφωνα µε το εθιµικό διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, οι πολιτικοί στόχοι είναι όλοι οι στόχοι που δεν αποτελούν «στρατιωτικούς στόχους»- και οι στρατιωτικοί στόχοι «περιορίζονται στους στόχους εκείνους που λόγω της φύσης, της θέσης, του σκοπού ή της χρήσης τους συµβάλλουν αποτελεσµατικά στη στρατιωτική δράση και των οποίων η µερική ή ολική καταστροφή, κατάληψη ή εξουδετέρωση, υπό τις συνθήκες που επικρατούν τη στιγµή εκείνη, προσφέρει ένα σαφές στρατιωτικό πλεονέκτηµα». Οι πολιτικοί στόχοι προστατεύονται από επιθέσεις, εκτός εάν και για όσο χρόνο μετατρέπονται σε στρατιωτικούς στόχους, όταν όλα τα κριτήρια για να είναι στρατιωτικοί στόχοι πληρούνται προσωρινά. Το πρωτόκολλο Ι απαιτεί ότι, σε περίπτωση αμφιβολίας, τα μέρη μιας σύγκρουσης θα πρέπει να θεωρούν ότι η δομή διατηρεί τον μη στρατιωτικό της χαρακτήρα. Η σκόπιμη καθοδήγηση επιθέσεων κατά πολιτικών στόχων αποτελεί έγκλημα πολέμου.