ΚΑΤΑΡ: ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΠΟΥ ΑΠΑΣΧΟΛΗΘΗΚΑΝ ΩΣ ΦΡΟΥΡΟΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΥΠΕΛΛΟ ΤΗΣ FIFA ΣΤΕΡΟΥΝΤΑΙ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΕΣΤΗΣΑΝ

Εκατοντάδες εργαζόμενοι μετανάστες που προσλήφθηκαν ως φρουροί ασφαλείας για το περσινό Παγκόσμιο Κύπελλο εξακολουθούν να μη λαμβάνουν δικαιοσύνη για τις κακοποιήσεις που υπέστησαν, παρότι η FIFA και το Κατάρ, που φιλοξένησε το Μουντιάλ, είχαν προειδοποιηθεί ότι οι άνθρωποι αυτοί ήταν ιδιαίτερα ευάλωτες/-λωτοι στην εκμετάλλευση και παρότι οι εργαζόμενοι είχαν καταθέσει παράπονα και διαμαρτύρονταν για την αντιμετώπιση που λάμβαναν.

Έρευνα διαπίστωσε ότι στο Παγκόσμιο Κύπελλο σημειώθηκαν σοβαρές εργασιακές καταχρήσεις και δεν αντιμετωπίστηκαν δεόντως, παρότι η Διεθνής Αμνηστία εξέδωσε τον Απρίλιο του 2022 έκθεση 70 σελίδων, η οποία έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για συστηματικές και δομικές εργασιακές καταχρήσεις σε όλο τον ιδιωτικό τομέα της ασφάλειας στο Κατάρ.

«Η διοργάνωση του Παγκόσμιου Κυπέλλου γνώριζε πολύ καλά τα ζητήματα, αλλά απέτυχε να θέσει σε εφαρμογή επαρκή μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και την πρόληψη προβλέψιμων εργασιακών καταχρήσεων στις τοποθεσίες του Παγκοσμίου Κυπέλλου, ακόμα και όταν οι εργαζόμενοι έθεσαν άμεσα αυτά τα ζητήματα», δήλωσε ο Steve Cockburn, επικεφαλής του τμήματος Οικονομικής και Κοινωνικής Δικαιοσύνης της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Έξι μήνες έχουν περάσει από τη λήξη του τουρνουά, αλλά η FIFA και το Κατάρ δεν έχουν προσφέρει ακόμη ένα αποτελεσματικό και προσβάσιμο σύστημα για να μπορέσουν οι κακοποιημένοι εργαζόμενοι να λάβουν τη δικαιοσύνη και την αποζημίωση που τους οφείλεται. Η FIFA πρέπει τώρα να παρέμβει και να προσφέρει άμεση και ουσιαστική αποζημίωση για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υπέστησαν οι εργαζόμενοι».

Η έρευνα δείχνει ότι οι αστυφύλακες και οι φρουροί ασφαλείας, οι οποίοι εργάζονταν στις εγκαταστάσεις του Παγκοσμίου Κυπέλλου της FIFA και είχαν σύμβαση με την Teyseer Security Services, μια εταιρεία με έδρα το Κατάρ, υπέστησαν μια σειρά βλάβες και κακοποιήσεις που σχετίζονται με την εργασία τους.

Αυτές περιλάμβαναν την καταβολή παράνομων αμοιβών πρόσληψης και άλλων συναφών εξόδων από τους εργαζόμενους, καθώς και παραπλανητικές δηλώσεις σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της απασχόλησής τους. Κατά τη λήξη των προσωρινών συμβάσεών τους, οι εργαζόμενοι δήλωσαν ότι δεν είχαν άλλη επιλογή από το να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, στερούμενοι ουσιαστικά τη δυνατότητα προσφυγής σε οποιοδήποτε ένδικο μέσο ή αποζημίωση. 

Η Διεθνής Αμνηστία, για την έρευνά της, μίλησε με 22 άντρες από το Νεπάλ, την Κένυα και την Γκάνα, οι οποίοι ήταν μεταξύ των χιλιάδων μεταναστών εργατών που απασχολούνταν με βραχυπρόθεσμες συμβάσεις από την Teyseer. Η Διεθνής Αμνηστία εξέτασε συμβάσεις εργασίας, αλληλογραφία προσφορών εργασίας και οπτικοακουστικό υλικό, συμπεριλαμβανομένων ηχογραφημένων συνομιλιών μεταξύ εργαζομένων και πρακτόρων προσλήψεων, και εξέτασε λεπτομερώς πληροφορίες που αφορούν άλλους εργαζόμενους, οι οποίοι είχαν προηγουμένως ερωτηθεί από την ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων Equidem και οι οποίες επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς ότι πολλές και πολλοί άλλοι βίωσαν παρόμοιες καταχρήσεις.

Τα άτομα που ρωτήθηκαν εργάστηκαν ως υπεύθυνοι και φρουροί ασφαλείας κατά την προετοιμασία του τουρνουά και κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης, η οποία διεξήχθη μεταξύ 20 Νοεμβρίου και 18 Δεκεμβρίου 2022. Τοποθετήθηκαν σε διάφορα σημεία, μεταξύ άλλων στο Διεθνές Στάδιο Χαλίφα, στις ζώνες φιλάθλων της FIFA, στην Κορνίς και τόσο μέσα όσο και έξω από το σταθμό του μετρό στο Souk Waqif της Ντόχα.

Τα ονόματα των αναφερόμενων εργαζομένων έχουν αλλάξει κατόπιν αιτήματός τους.

Παράνομες χρεώσεις πρόσληψης και ψευδείς υποσχέσεις

Οι άντρες έφτασαν στο Κατάρ στα μέσα Οκτωβρίου 2022 και είχαν συμβόλαιο εργασίας για τρεις μήνες. Όλοι δήλωσαν ότι επιβαρύνθηκαν με έξοδα που σχετίζονταν με την πρόσληψη για να εξασφαλίσουν τις θέσεις τους, ενώ 16 δήλωσαν ότι πλήρωσαν περισσότερα από 200 δολάρια ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων 4 που πλήρωσαν περισσότερα από 600 δολάρια ΗΠΑ, ποσό που ισοδυναμούσε με περισσότερο από το 1/3 των συνολικών προβλεπόμενων αποδοχών τους.

Για ορισμένους, τα έξοδα αυτά περιλάμβαναν αμοιβές πρακτορείου προσλήψεων έως και 300 δολάρια ΗΠΑ, καθώς και ιατρικές αξιολογήσεις πριν ταξιδέψουν στο Κατάρ, τεστ κόβιντ και ελέγχους ποινικού μητρώου. Πέντε εργαζόμενοι από τη Γκάνα και την Κένυα δήλωσαν ότι επιβαρύνθηκαν με έξοδα ταξιδιού και διαβίωσης από 85 έως περίπου 250 δολάρια ΗΠΑ ο καθένας, προκειμένου να συμμετάσχουν σε πρόγραμμα κατάρτισης δύο εβδομάδων στις χώρες τους, κατά τη διάρκεια του οποίου δεν πληρώθηκαν.

Ορισμένοι πράκτορες προσλήψεων είπαν στους εργαζόμενους ότι η Teyseer θα τους επέστρεφε τα έξοδα που είχαν προκύψει, και οι επιστολές προσφοράς εργασίας που είδε η Διεθνής Αμνηστία επιβεβαίωναν ότι η εταιρεία θα αναλάμβανε όλα τα έξοδα που σχετίζονται με την πρόσληψη. Η συντριπτική πλειονότητα, ωστόσο, δηλώνει ότι δεν τους επιστράφηκαν, παρά το γεγονός ότι οι εκπρόσωποι της Teyseer ζήτησαν από ορισμένους εργαζόμενους λίγο μετά την άφιξή τους στο Κατάρ να γράψουν στη διοίκηση αναφέροντας τα ποσά που είχαν καταβάλει για αμοιβές πρόσληψης.

Ο Marcus, από την Γκάνα, 33 ετών, ο οποίος εργάζεται για να συντηρεί τα αδέλφια του και πλήρωσε σχεδόν 400 δολάρια ΗΠΑ για έξοδα πρόσληψης, δήλωσε: «Χρειάστηκε να πάρω δάνειο προκειμένου να πληρώσω τα έξοδα για να ταξιδέψω και να εργαστώ στο Κατάρ κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Κυπέλλου. Ακόμη το πληρώνω, αυτά που έβγαλα δεν ήταν αρκετά».

Όλοι οι εργαζόμενοι που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι οι εκπρόσωποι της Teyseer ή οι πράκτορες προσλήψεων που προμήθευαν την εταιρεία έδωσαν ψεύτικες υποσχέσεις, όπως ότι τους πρότειναν πως θα μπορούσαν να αναλάβουν ανώτερους ρόλους και να κερδίσουν επιπλέον 275 δολάρια ΗΠΑ τον μήνα, ή να παραμείνουν και να εργαστούν στο Κατάρ πέραν της τρίμηνης περιόδου της σύμβασης, ή να κερδίσουν πιθανά μπόνους. Μόλις έφτασαν στο Κατάρ, ωστόσο, τίποτα δεν υλοποιήθηκε.

Ο Richard, 24 ετών, από την Γκάνα, ο οποίος εργαζόταν σε ένα προπονητήριο για κάποια ποδοσφαιρική ομάδα του διαγωνισμού, δήλωσε: «Έχασα επειδή πλήρωσα σχεδόν 700 δολάρια ΗΠΑ πριν πάω εκεί. Έλαβα μόνο περίπου 1.500 δολάρια ΗΠΑ, οπότε έβγαλα μόνο 780 δολάρια ΗΠΑ. Θα έπαιρνα περισσότερα από αυτά αν είχα μείνει στην Γκάνα. Έχασα τη δουλειά μου ως αποτέλεσμα [της μετάβασης], οπότε επέστρεψα με λίγα χρήματα και χωρίς δουλειά».

Υπερβολικές ώρες εργασίας και καμία ημέρα ανάπαυσης

Περισσότεροι από το 1/3 των αντρών που ρωτήθηκαν, ιδίως όσοι εργάζονταν ως υπεύθυνοι ασφαλείας, δήλωσαν ότι έπρεπε να εργάζονται 12 ώρες κάθε μέρα και ότι εργάζονταν έως και 38 συνεχόμενες ημέρες χωρίς ρεπό ή επαρκή αμοιβή που να αντικατοπτρίζει αυτή την επιπλέον εργασία, γεγονός που παραβιάζει τη νομοθεσία του Κατάρ. Τα καθήκοντά τους συχνά απαιτούσαν να στέκονται όρθιοι για πολλές ώρες χωρίς να κάθονται, και να αντιμετωπίζουν μεγάλο πλήθος κόσμου μετά από αγώνες χωρίς επαρκή εκπαίδευση και υποστήριξη.

Ο Kiran, 26 ετών, από το Νεπάλ, ο οποίος εργαζόταν ως υπεύθυνος ασφαλείας στο μετρό του Souk Waqif, δήλωσε: «Ήταν μια δύσκολη δουλειά επειδή υπήρχε ένας [σταθμός] του μετρό στην περιοχή και πάρα πολύς κόσμος. Έπρεπε να στέκομαι για 10 έως 12 ώρες την ημέρα... απλά στηρίζοντας την πλάτη μας στα οδοφράγματα. Κάποιες φορές νιώθαμε φόβο επειδή είχε πολύ κόσμο, και ο κόσμος μας έσπρωχνε».

Καταγγελία καταχρήσεων

Αυτές οι καταχρήσεις οδήγησαν πολλούς εργαζόμενους της Teyseer να διαμαρτυρηθούν συχνά κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στο Κατάρ. Κάποιοι είπαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι ανέφεραν την αντιμετώπισή τους στη Γραμμή Καταγγελιών για το Παγκόσμιο Κύπελλο τον Νοέμβριο, αλλά ότι δεν ελήφθη κανένα μέτρο. Ένας εργαζόμενος δήλωσε ότι διευθυντής απείλησε να απολύσει τον ίδιο και άλλους σε αντίποινα για τα παράπονά τους και τους προειδοποίησε να μην αναφέρουν ξανά θέματα.

Λίγες ημέρες πριν λήξουν οι συμβάσεις τους στις αρχές Ιανουαρίου, εκατοντάδες υπεύθυνοι ασφαλείας πραγματοποίησαν διαμαρτυρία ζητώντας τα οφειλόμενα, συμπεριλαμβανομένων των απλήρωτων υπερωριών κι ενός μπόνους που, όπως είπαν, τους είχαν υποσχεθεί με την ολοκλήρωση των καθηκόντων τους.

Μετά τη διαμαρτυρία αυτή, οι εργαζόμενοι δήλωσαν ότι εκπρόσωποι τόσο της Teyseer όσο και της κυβέρνησης υποσχέθηκαν πως θα αποζημιωθούν, μια υπόσχεση που δεν τηρήθηκε.

Σύμφωνα με ορισμένους ερωτηθέντες, οι εκπρόσωποι της Teyseer απείλησαν με απροσδιόριστα «μέτρα» εάν οι άντρες δεν έφευγαν από το Κατάρ με πτήσεις που είχε κανονίσει η εταιρεία ή τους είπαν ότι θα έπρεπε να πληρώσουν για νέο αεροπορικό εισιτήριο. Οι άντρες δήλωσαν ότι εκατοντάδες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Κατάρ χωρίς αποζημίωση.

Κανένα καταφύγιο στη δικαιοσύνη

Παρά τους ισχυρισμούς των αντρών ότι η Teyseer και η FIFA είχαν ενημερωθεί για τις καταχρήσεις, φαίνεται ότι κανένας από τους δύο οργανισμούς δεν έλαβε αποτελεσματικά μέτρα για να αντιμετωπίσει επαρκώς τα ζητήματα αυτά και να εξασφαλίσει την έγκαιρη αποκατάσταση των εργαζομένων.

Το Κατάρ έχει εισαγάγει μηχανισμούς καταγγελίας, αλλά οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι πρέπει να βρίσκονται στη χώρα για να έχουν πρόσβαση στα εργατικά δικαστήρια και στο σύστημα αποζημίωσης. Χωρίς να υπάρχει τρόπος να καταγγείλουν εξ αποστάσεως και με ελάχιστες επιλογές παρά να εγκαταλείψουν τη χώρα, οι μετανάστριες/-ες εργάτριες και εργάτες στερήθηκαν τη δικαιοσύνη.

Οι κακοποιήσεις που υπέστησαν οι φρουροί ασφαλείας εντάσσονται σε ένα μοτίβο βλαβών που υπέστησαν οι μετανάστριες εργάτριες και οι μετανάστες εργάτες στο Κατάρ από τότε που η FIFA επελέγη για να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο το 2010. Εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστριες/-ες εργάτριες/-ες πλήρωσαν παράνομες αμοιβές πρόσληψης ή τους παρακρατήθηκαν οι μισθοί και δεν έχουν δικαιωθεί. Πολλές και πολλοί που βοήθησαν στην κατασκευή σταδίων και υποδομών ή εργάστηκαν για να βοηθήσουν στην παράδοση του τουρνουά πέθαναν, και οι οικογένειές τους δεν έχουν ακόμη αποζημιωθεί επαρκώς ή δεν έχουν αποζημιωθεί καθόλου.

Το Κατάρ και η FIFA δεν έχουν ακόμη δημιουργήσει έναν επαρκή μηχανισμό αποζημίωσης, επιμένοντας ότι η υφιστάμενη διαδικασία στο Κατάρ είναι επαρκής. Τον Μάρτιο του 2023, η FIFA ανακοίνωσε ότι η υποεπιτροπή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα θα προβεί σε αξιολόγηση της κληρονομιάς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το τουρνουά, συμπεριλαμβανομένης της αντιμετώπισης του ζητήματος της επανόρθωσης για τις εργασιακές καταχρήσεις.

«Ο υφιστάμενος μηχανισμός αποζημίωσης του Κατάρ δεν είναι κατάλληλος για τον σκοπό του και έχει αφήσει χιλιάδες εργαζόμενες και εργαζομένους χωρίς αποζημίωση για τις κακοποιήσεις που υπέστησαν», δήλωσε ο Steve Cockburn.
 

«Η FIFA έχει σαφή ευθύνη να διασφαλίσει ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα θα γίνονται σεβαστά σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού που εμπλέκεται στην προετοιμασία και την παράδοση του διαγωνισμού παρουσίασης. Παρόλο που έχουν περάσει έξι μήνες από το Παγκόσμιο Κύπελλο, η FIFA δεν έχει ακόμη διερευνήσει αποτελεσματικά το ζήτημα ή δεν έχει προσφέρει διορθωτικά μέτρα. Οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι έχουν ήδη περιμένει πάρα πολύ καιρό τη δικαιοσύνη».

Απάντηση

Η Teyseer αρνήθηκε τους ισχυρισμούς, λέγοντας ότι ακολούθησε μια «δεοντολογική διαδικασία πρόσληψης» και περιγράφοντας λεπτομερώς τα διάφορα μέτρα που, όπως είπε, είχε λάβει για την προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων στις τοποθεσίες του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Η FIFA δήλωσε ότι για την Teyseer διενεργήθηκε δέουσα επιμέλεια, αλλά αναγνώρισε ότι υπήρχαν «διαφορετικές αντιλήψεις και απόψεις» σχετικά με την εμπειρία των εργαζομένων της Teyseer. Δήλωσε ότι θα ζητήσει περαιτέρω διευκρινίσεις σχετικά με τα ζητήματα που τέθηκαν, αλλά δεν δεσμεύτηκε να παρέμβει για να παράσχει διορθωτικά μέτρα.

Τόσο η FIFA όσο και η Teyseer επιβεβαίωσαν ότι είχαν τεθεί ζητήματα μέσω της γραμμής επικοινωνίας και υποστήριξαν ότι είχαν αντιμετωπιστεί.

Πλήρεις απαντήσεις από την Teyseer και τη FIFA μπορείτε να δείτε εδώ. Η κυβέρνηση του Κατάρ απάντησε επισημαίνοντας ορισμένα από τα μέτρα που ελήφθησαν τα τελευταία χρόνια για τη μεταρρύθμιση του εργασιακού της συστήματος. Ωστόσο, απέτυχε να αντιμετωπίσει τις συγκεκριμένες ανησυχίες που διατυπώθηκαν σε σχέση με την Teyseer ή να δεσμευτεί ότι θα αναλάβει οποιαδήποτε δράση για τη διερεύνηση και την αποκατάσταση των καταχρήσεων που υφίστανται οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοί της.