ΣΥΡΙΑ: ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ «ΕΞΑΦΑΝΙΣΜΕΝΩΝ» ΑΞΙΖΟΥΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Οι χώρες-μέλη των Ηνωμένων Εθνών θα πρέπει να δημιουργήσουν μια διεθνή, ανεξάρτητη οντότητα για τον εντοπισμό και την ταυτοποίηση των αγνοουμένων και των εξαφανισμένων από την έναρξη της συριακής κρίσης το 2011, δήλωσαν το Human Rights Watch και η Διεθνής Αμνηστία.

Η συριακή σύγκρουση έχει σημαδευτεί από παρατεταμένες αυθαίρετες κρατήσεις, βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης, καθώς και από εξαναγκαστικές εξαφανίσεις από όλα τα μέρη της σύγκρουσης. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Antonio Guterres πρότεινε τον μηχανισμό σε μια έκθεση-ορόσημο που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο του 2022 σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης των προσπαθειών για την αντιμετώπιση των χιλιάδων κρατουμένων και εξαφανισμένων και την παροχή στήριξης στις οικογένειές τους.

«Η πρακτική της "εξαφάνισης" ανθρώπων στη Συρία έχει αφήσει μια καταστροφική κληρονομιά για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και τους αγαπημένους τους», δήλωσε ο Adam Coogle, αναπληρωτής διευθυντής Μέσης Ανατολής στο Human Rights Watch. «Ένας νέος διεθνής φορέας για την αντιμετώπιση αυτής της καταστροφικής εκκρεμότητας που δεν μπορεί ποτέ να αγνοηθεί από τη συριακή σύγκρουση προσφέρει μια αχτίδα ελπίδας για τις οικογένειες».

Η κυβέρνηση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ ευθύνεται για τη συντριπτική πλειονότητα αυτών των εξαφανίσεων, οι οποίες συχνά καταλήγουν σε θανάτους υπό κράτηση και εξωδικαστικές εκτελέσεις. Ακόμη και πριν από την έναρξη της κρίσης το 2011, οι συριακές αρχές εξαφάνισαν βίαια ανθρώπους για την ειρηνική πολιτική τους αντιπολίτευση, για κριτική δημοσιογραφία και ακτιβισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μη κρατικές ένοπλες ομάδες έχουν επίσης απαγάγει ανθρώπους, ενώ ορισμένες, όπως το ISIS, παίρνουν ομήρους και τους σκοτώνουν με συνοπτικές διαδικασίες.

Τον Αύγουστο, το Συριακό Δίκτυο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα εκτίμησε ότι περίπου 111.000 άνθρωποι εξακολουθούν να αγνοούνται, οι περισσότεροι από τους οποίους πιστεύεται ότι βρίσκονταν στα χέρια της συριακής κυβέρνησης. Ο ακριβής αριθμός δεν μπορεί να προσδιοριστεί επειδή η συντριπτική πλειονότητα των δομών κράτησης, ιδίως εκείνων που διοικούνται από τις μυστικές υπηρεσίες, είναι εκτός ορίων για τους ξένους. Όσοι κρατούνται από τις κυβερνητικές υπηρεσίες ασφαλείας ή από τις πολλές μη κρατικές ένοπλες ομάδες στη Συρία υποβάλλονται συνήθως σε αναγκαστική εξαφάνιση ή κρατούνται σε απομόνωση, με τις οικογένειες να μην μπορούν να λάβουν πληροφορίες για το πού βρίσκονται τα αγαπημένα τους πρόσωπα ή τι τους συνέβη.

Ομάδες που εκπροσωπούν οικογένειες πρώην κρατουμένων, καθώς και η συριακή κοινωνία των πολιτών και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, υπερασπίστηκαν ακούραστα τα θύματα βασανιστηρίων και τις χιλιάδες εξαφανισθέντες, αυθαίρετα κρατούμενους και απαχθέντες, ζητώντας τη σύσταση ενός ισχυρού ανεξάρτητου φορέα για τη διερεύνηση χιλιάδων εξαφανίσεων. Πιο πρόσφατα, 10 ενώσεις θυμάτων της Συρίας εξέθεσαν τις απόψεις τους σχετικά με το πώς θα πρέπει να μοιάζει ένα τέτοιο όργανο.
 

Σε συμφωνία με τις απόψεις των ενώσεων των θυμάτων της Συρίας, η έκθεση του γενικού γραμματέα τον Αύγουστο αναγνώρισε τις συστημικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι οικογένειες σε ολόκληρη τη Συρία όταν αναζητούν πληροφορίες για τους αγνοούμενους αγαπημένους τους, και τόνισε τα κενά στις τρέχουσες προσπάθειες. Ο γενικός γραμματέας καθόρισε επίσης την προτεινόμενη κατεύθυνση και τις προτεραιότητες ενός νέου φορέα για τον σκοπό αυτόν, συμπεριλαμβανομένης της παροχής επαρκούς υποστήριξης στα θύματα, τους επιζώντες και τις οικογένειές τους. Ένας τέτοιος φορέας θα προσφέρει μια ενιαία οδό για την καταγραφή νέων υποθέσεων, καθώς και τον συντονισμό με άλλους υφιστάμενους μηχανισμούς, ώστε να αξιοποιηθεί ο πλούτος των διαθέσιμων πληροφοριών και να εξορθολογιστούν οι προσπάθειες για την αντιμετώπιση του ζητήματος.

«Έντεκα χρόνια μετά τη σύγκρουση, και η συριακή κυβέρνηση και οι ομάδες της ένοπλης αντιπολίτευσης συνεχίζουν να εξαφανίζουν ή να απάγουν οποιοδήποτε άτομο τους αντιτίθεται, ενώ οι σύμμαχοί τους, η Ρωσία και η Τουρκία, δεν κάνουν τίποτα για να σταματήσουν αυτές τις παραβιάσεις», δήλωσε η Diana Semaan, αναπληρώτρια διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. «Καθώς δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν σε κέντρα κράτησης ή αλλού, δεν υπάρχουν αξιόπιστες οδοί ώστε οι οικογένειες να μάθουν για την τύχη και τον τόπο διαμονής των αγαπημένων τους προσώπων. Η έλλειψη πολιτικής βούλησης για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος έχει απλώς παρατείνει τον πόνο των οικογενειών. Η πρόταση του γ.γ. του ΟΗΕ παρέχει έναν τρόπο για την εκπλήρωση του δικαιώματος των οικογενειών στην αλήθεια, και τα κράτη μέλη θα πρέπει να συσπειρωθούν πίσω από αυτήν».

Η Επιτροπή Έρευνας του ΟΗΕ για τη Συρία έχει ρίξει το βάρος της στην πρόταση του γενικού γραμματέα, με τους επιτρόπους να ανακοινώνουν σε άρθρο γνώμης για το Al Jazeera English ότι ο σημαντικός πλούτος πληροφοριών που είχε συλλέξει η επιτροπή εδώ και 11 χρόνια θα διατεθεί στον νέο μηχανισμό. Οι επίτροποι προειδοποίησαν επίσης ότι όσο πιο πολύ διαρκεί η δημιουργία ενός τέτοιου μηχανισμού, τόσο πιο δύσκολο θα είναι να αποσαφηνιστεί η τύχη και ο τόπος διαμονής των αγνοουμένων και όσων εξαφανίστηκαν δια της βίας. «Οι οικογένειες έχουν περιμένει πάρα πολύ καιρό για δράση σε διεθνές επίπεδο», δήλωσαν οι επίτροποι. «Η ώρα να δράσουμε είναι τώρα».

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους για να διασφαλίσουν ότι ένα νέο διεθνές όργανο σύμφωνα με τις συστάσεις του γενικού γραμματέα θα δημιουργηθεί γρήγορα μέσω της δράσης της Γενικής Συνέλευσης. Οι χώρες με επιρροή στη Συρία θα πρέπει επίσης να ασκήσουν πίεση στα μέρη της σύγκρουσης να ενεργήσουν γρήγορα για την επίλυση αυτού που έχει αρχίσει να θεωρείται ως μία από τις μεγαλύτερες τραγωδίες της συριακής σύγκρουσης, δήλωσαν το Human Rights Watch και η Διεθνής Αμνηστία.

Η Ρωσία και το Ιράν, οι σημαντικότεροι υποστηρικτές της συριακής κυβέρνησης, θα πρέπει να πιέσουν την κυβέρνηση να δημοσιεύσει αμέσως τα ονόματα όλων όσων πέθαναν σε συριακές φυλακές, να ενημερώσει τις οικογένειες των νεκρών και να επιστρέψει τις σορούς στους συγγενείς τους. Θα πρέπει επίσης να πιέσουν την κυβέρνηση να παράσχει πληροφορίες σχετικά με το πού βρίσκονται και τι συνέβη σε όλους όσους εξαφανίστηκαν βίαια, να τερματίσει την πρακτική των αναγκαστικών εξαφανίσεων και να επιτρέψει την πρόσβαση ανεξάρτητων ανθρωπιστικών οργανώσεων στις εγκαταστάσεις κράτησης.

Οι υποστηρικτές μη κρατικών ένοπλων ομάδων, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, θα πρέπει να υποχρεώσουν τις ομάδες που υποστηρίζουν να αποκαλύψουν τι συνέβη στους κρατούμενους που βρίσκονται υπό την επιτήρησή τους και να επιτρέψουν την πρόσβαση ανθρωπιστικών οργανώσεων στις εγκαταστάσεις κράτησής τους.