ΠΟΛΩΝΙΑ: ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΡΑΣΟΥΝ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΝ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΦΕΥΓΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΑΠΟ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΔΕΙΝΑ

Οι πολωνικές αρχές πρέπει να απαλλάξουν τις εθελόντριες και τους εθελοντές από την ευθύνη της υποδοχής των ανθρώπων που διαφεύγουν από την Ουκρανία και να αντιμετωπίσουν τη χαοτική και επικίνδυνη κατάσταση στην Πολωνία για να διασφαλίσουν ότι δεν θα υποφέρουν περαιτέρω, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία μετά την ολοκλήρωση της 10ήμερης επίσκεψης της οργάνωσης στη χώρα.

Ο αριθμός των ανθρώπων που διαφεύγουν εντός της Ευρώπης είναι πρωτοφανής από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με την Πολωνία να δέχεται την πλειονότητα. Η προθυμία που επέδειξαν οι εθελόντριες/-οντές στην παροχή βοήθειας ήταν εξαιρετική. Αυτό διευκολύνθηκε από την πολύ πιο ανοιχτή προσέγγιση της κυβέρνησης προς τους ανθρώπους που διαφεύγουν από την Ουκρανία, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τις πολιτικές απώθησης και κλειδώματος που εφάρμοζαν στους ανθρώπους που διέφευγαν από άλλες συγκρούσεις και εισέρχονταν στην Πολωνία μέσω Λευκορωσίας. Η σωτήρια βοήθεια που παρέχουν τώρα οι ΜΚΟ και οι εθελόντριες/-οντές στους ανθρώπους που διαφεύγουν από την Ουκρανία παρεμποδιζόταν και ποινικοποιούνταν προηγουμένως στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Η πρωταρχική ευθύνη για την παροχή βοήθειας στους ανθρώπους που εγκαταλείπουν την Ουκρανία έχει πέσει σε μεγάλο βαθμό στους απλούς πολίτες, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις και τους δήμους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν τεράστιες προκλήσεις.

Οι εθελόντριες/-οντές έχουν αναλάβει δράση

Χιλιάδες εθελόντριες/-οντές παρείχαν βοήθεια στους ανθρώπους στα σύνορα της Πολωνίας με την Ουκρανία και στους σιδηροδρομικούς σταθμούς. Αυτό περιελάμβανε παροχή τροφίμων, στέγασης, διερμηνείας και δωρεάν μεταφοράς σε όλη την Ευρώπη.

Οι εθελόντριες/-οντές ήταν πολύ πιο ορατές/-οί και δραστήριες/-οι από τις κυβερνητικές αρχές σε όλα τα μέρη που επισκέφθηκε η Διεθνής Αμνηστία, συμπεριλαμβανομένων των σημείων υποδοχής σε άμεση γειτνίαση με το Medyka, το κύριο σημείο διέλευσης των συνόρων που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι που διαφεύγουν από την Ουκρανία, και το Korczowa (Hala Kijowska), καθώς και σε κέντρα υποδοχής και σιδηροδρομικούς σταθμούς στο Przemysl και τη Βαρσοβία.

Ωστόσο, δεν είναι βιώσιμο να βασιζόμαστε σε εθελόντριες/-οντές μακροπρόθεσμα, και η κεντρική κυβέρνηση πρέπει να δράσει γρήγορα για να παράσχει σωστή καταγραφή, πιο μακροπρόθεσμη διαμονή, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, μεταφορά και άλλη βοήθεια.

Παρά τις αξιέπαινες προσπάθειες των εθελοντριών/-ών, παραμένουν κρίσιμα κενά, συμπεριλαμβανομένης της παροχής πληροφοριών σχετικά με το νομικό καθεστώς των ατόμων. Η έλλειψη αυτών των πληροφοριών δημιουργεί σημαντική ανησυχία, ιδίως μεταξύ των μη Ουκρανών υπηκόων, και η κυβέρνηση θα πρέπει να παρέχει πληροφορίες σε όλους τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν την Ουκρανία σχετικά με το νομικό τους καθεστώς στην Πολωνία ή τις δυνατότητες να μετακινηθούν τακτικά σε άλλες χώρες της Ε.Ε.

«Πολλοί μη Ουκρανοί, συμπεριλαμβανομένων όσων χρήζουν διεθνούς προστασίας, δεν είναι βέβαιοι για το καθεστώς τους στην Πολωνία. Όλοι όσοι διαφεύγουν από τη σύγκρουση πρέπει να αντιμετωπίζονται με ανθρωπιά και να τους προσφέρονται ευκαιρίες να συνεχίσουν τη ζωή τους, ανεξάρτητα από το διαβατήριό τους», δήλωσε ο Nils Muižnieks.

Προστασία των ανθρώπων που διαφεύγουν από την Ουκρανία από τα ληστρικά εγκλήματα και τη βία 

Η έλλειψη κρατικής παρέμβασης αφήνει επίσης τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν την Ουκρανία έκθετους στη βία και το trafficking. Η Διεθνής Αμνηστία επισκέφθηκε αρκετές εγκαταστάσεις προσωρινής υποδοχής, μεταξύ άλλων στο Przemysl («κέντρο Tesco») και στην Korczowa (Hala Kijowska), κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία. Αυτές οργανώθηκαν για να διευκολύνουν την περαιτέρω μεταφορά το συντομότερο δυνατό, συχνά βασιζόμενες σε ιδιώτες για την προσφορά τέτοιας μεταφοράς ή/και διαμονής.

Οι εθελόντριες/-οντές αγωνίστηκαν να καταγράψουν τις νέες αφίξεις. Αλλά χωρίς επίσημες διαδικασίες για την καταγραφή και τον εντοπισμό τους, οι γυναίκες, οι άντρες και τα παιδιά που έχουν διαφύγει από την Ουκρανία, ιδιαίτερα όσες/-οι δεν μιλούν πολωνικά ή αγγλικά, κινδυνεύουν δυνητικά από κακοποιήσεις από ανθρώπους ή εγκληματικές συμμορίες που θέλουν να εκμεταλλευτούν τη χαοτική κατάσταση.

Η αντιπροσωπεία της Διεθνούς Αμνηστίας παρατήρησε από πρώτο χέρι πώς οι άνθρωποι έφτασαν στην Πολωνία και αναζήτησαν αμέσως βοήθεια από οποιοδήποτε άτομο ήταν πρόθυμος να βοηθήσει. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι αναφορές για βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών. Αναφέρθηκε ότι η αστυνομία του Βρότσλαβ συνέλαβε έναν 49χρονο Πολωνό ο οποίος φέρεται να κακοποίησε σεξουαλικά μια Ουκρανή γυναίκα την οποία είχε προσφερθεί να φιλοξενήσει στο διαμέρισμά του αφού εκείνη είχε εγκαταλείψει την Ουκρανία.

Πολωνικές οργανώσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων δήλωσαν επίσης ότι λαμβάνουν αναφορές για πρόσθετες περιπτώσεις σεξουαλικής βίας, οι οποίες παραμένουν εμπιστευτικές. Ανησυχούν ότι οι άνθρωποι που διαφεύγουν από την Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένων των ασυνόδευτων παιδιών, μπορεί να πέσουν θύματα trafficking.

«Τα παιδιά εισέρχονται στην Πολωνία από την Ουκρανία, αλλά οι αρχές δεν καταγράφουν με ποιον μένουν πολλά από αυτά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γονείς τα στέλνουν σε συγγενείς στην Πολωνία. Σε μία περίπτωση, μια 11χρονη ταξίδευε με τον θείο της, αλλά ο θείος σταμάτησε στα σύνορα, οπότε ταξίδεψε μόνη της», δήλωσε η Irena Dawid-Olczyk, πρόεδρος της ΜΚΟ La Strada.

Η Karolina Wierzbińska από την Homo Faber, ανέφερε στην αστυνομία ότι μια γυναίκα πλησίαζε γυναίκες και παιδιά που έφταναν στον σιδηροδρομικό σταθμό του Λούμπλιν, προσφέροντας χρήματα αν της έδιναν τα διαβατήριά τους. Το προσωπικό της οργάνωσής της παρατήρησε επίσης άντρες στο Λούμπλιν να προσεγγίζουν επιθετικά γυναίκες που έρχονται από την Ουκρανία και να τους προσφέρουν μεταφορά και διαμονή.

Η Διεθνής Αμνηστία ζητά την καθιέρωση ενός τυποποιημένου, θεσμικού συστήματος καταγραφής του τόπου διαμονής, της οικογενειακής σύνθεσης και του προορισμού όσων διαφεύγουν, καθώς και της ταυτότητας των ατόμων που τους προσφέρουν μεταφορά ή στέγαση.

Διακρίσεις στην Ουκρανία
Ο στρατιωτικός νόμος της Ουκρανίας απαγορεύει στους άντρες ηλικίας 18 έως 60 ετών να εγκαταλείψουν τη χώρα. Επομένως, οι άνθρωποι που εγκαταλείπουν την Ουκρανία είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία γυναίκες και παιδιά, καθώς οι οικογένειες χωρίζονται.

Οι περιορισμοί αυτοί έχουν ιδιαίτερα προβληματικές επιπτώσεις στους ανάπηρους άντρες και στους άντρες που έχουν την αποκλειστική ευθύνη των παιδιών τους. Σε ορισμένους ανάπηρους άντρες που διαθέτουν συγκεκριμένα έγγραφα έχει επιτραπεί να εγκαταλείψουν τη χώρα. Ωστόσο, στην πράξη, αυτό δεν συμβαίνει πάντα.

«Ο γιος μου έχασε το ένα χέρι και την ακοή του στην προηγούμενη περιοχή των συγκρούσεων. Ήμασταν στο ίδιο αυτοκίνητο με αυτόν και τον σύζυγό μου, αλλά οι Ουκρανοί συνοριοφύλακες άφηναν να περάσουν μόνο γυναίκες. Ο γιος μου [αναγνωρίζεται] επίσημα ως άτομο με αναπηρία που προκλήθηκε από τον πόλεμο, επίσημα δεν μπορεί να εργαστεί, και πάλι δεν τον άφησαν να περάσει», αφηγήθηκε η Σοφία, κομμώτρια από το Ντνίπρο. Η ίδια και δύο γυναίκες που ταξίδευαν μαζί της διηγήθηκαν επίσης ότι είδαν πολλούς άλλους άντρες να τους σταματούν οι Ουκρανοί συνοριοφύλακες. «Ένας άντρας ταξίδευε με τα δύο του παιδιά, ίσως περίπου 5 και 1 έτους, και τον απέρριψαν. Φαινόταν ότι δεν είχε γυναίκα, ίσως ήταν χήρος. Οι Ουκρανοί συνοριοφύλακες είπαν ότι [οι συνοριοφύλακες] μπορούσαν να πάρουν τα παιδιά, αλλά όχι αυτόν».

Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε επίσης με 27 μη Ουκρανούς υπηκόους που εγκατέλειψαν την Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή, συμπεριλαμβανομένων πολλών φοιτητών από το εξωτερικό και ανθρώπων που ζούσαν στην Ουκρανία έως και 20 χρόνια. Άνθρωποι που υφίστανται φυλετικές διακρίσεις, ιδίως οι μαύροι, ανέφεραν ότι υπέστησαν διακρίσεις και βία από τις ουκρανικές δυνάμεις όταν προσπαθούσαν να εγκαταλείψουν την Ουκρανία.

Πολλοί ανέφεραν διακριτική μεταχείριση τόσο κατά την προσπάθειά τους να επιβιβαστούν σε τρένα ή λεωφορεία όσο και κοντά σε συνοριακά σημεία ελέγχου, ενώ ορισμένοι περιέγραψαν λεπτομερώς τις σωματικές και λεκτικές επιθέσεις από τις ουκρανικές δυνάμεις και τους εθελοντές.

Άνθρωποι από διάφορες χώρες της Αφρικής, της Μέσης Ανατολής και της Νότιας Ασίας, που υφίστανται φυλετικές διακρίσεις, διηγήθηκαν πώς ουκρανικές δυνάμεις και προσωπικό τούς εμπόδισαν επανειλημμένα να επιβιβαστούν σε τρένα προς την Πολωνία στον σιδηροδρομικό σταθμό του Λβιβ. Τους είπαν ότι έπρεπε να δοθεί προτεραιότητα στις γυναίκες και τα παιδιά, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, σύμφωνα με πληροφορίες, δεν επιτράπηκε επίσης στις γυναίκες της Αφρικής και της Νότιας Ασίας να επιβιβαστούν στα τρένα.

Προστασία όλων των ανθρώπων από τις διακρίσεις στην Πολωνία

Ενώ η Πολωνία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ανοίξει τα σύνορά τους σε ανθρώπους από την Ουκρανία, η Πολωνία έχει θλιβερό ρεκόρ στη μεταχείριση ανθρώπων που προέρχονται από άλλες περιοχές συγκρούσεων, εστιάζοντας σε πολιτικές και υποδομές για την αποτροπή και τον περιορισμό των ανθρώπων στα σύνορα.

Οι αλλοδαπές/-οί έχουν ήδη υποστεί μίσος και βία, όπως έδειξε περίτρανα μια επίθεση που καταγγέλθηκε στο Przemysl την 1η Μαρτίου, όταν μια ομάδα εθνικιστών επιτέθηκε σε τρεις Ινδούς φοιτητές που μόλις είχαν φτάσει από την Ουκρανία, σε μια επίθεση που φαίνεται να υποκινείται από μίσος.

«Οι πολωνικές αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι όλοι οι άνθρωποι που έχουν διαφύγει από την Ουκρανία αντιμετωπίζονται με τον ίδιο σεβασμό για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς τους. Ο ρατσισμός, η ρητορική μίσους και οι επιθέσεις δεν πρέπει να γίνονται ανεκτές, και οι δράστες πρέπει να λογοδοτήσουν», δήλωσε ο Nils Muižnieks της Διεθνούς Αμνηστίας.