ΚΟΡΟΝΟΙΟΣ: ΟΙ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΝ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΩΣ ΑΛΛΟΘΙ ΓΙΑ ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΕΙΣ

Η καταχρηστική αστυνόμευση και η υπερβολική εξάρτηση από την επιβολή του νόμου για την εφαρμογή των μέτρων αντιμετώπισης του COVID-19 παραβίασαν τα ανθρώπινα δικαιώματα και σε ορισμένες περιπτώσεις επιδείνωσαν την υγειονομική κρίση, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Σε μια νέα έκθεση, «Καταστολή μέσα στον κορονοϊό, Κακομεταχείριση από την αστυνομία και παγκόσμια πανδημία», η οργάνωση τεκμηρίωσε περιπτώσεις σε 60 χώρες όπου οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου διέπραξαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο όνομα της αντιμετώπισης του ιού.  Αυτές περιλαμβάνουν περιπτώσεις όπου άνθρωποι σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν σοβαρά για φερόμενη παραβίαση περιορισμών ή επειδή διαδήλωναν ενάντια στις συνθήκες κράτησης.

Για παράδειγμα, στο Ιράν, οι δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποίησαν ζωντανά πυρομαχικά και δακρυγόνα για να καταστείλουν τις διαδηλώσεις που σχετίζονταν με φόβους ασφαλείας σχετικά με τον κορονοϊό στις φυλακές, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας αρκετούς ανθρώπους. Μόνο τις πρώτες πέντε ημέρες της απαγόρευσης της κυκλοφορίας στην Κένυα, τουλάχιστον επτά άνθρωποι σκοτώθηκαν και 16 νοσηλεύτηκαν ως αποτέλεσμα αστυνομικών επιχειρήσεων.

Ενώ ορισμένοι περιορισμοί στα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να δικαιολογηθούν κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας για την προστασία της δημόσιας υγείας ή άλλων επιτακτικών κοινωνικών αναγκών, πολλές κυβερνήσεις έχουν προχωρήσει πολύ πέρα ​​από λογικούς και δικαιολογημένους περιορισμούς.

«Οι δυνάμεις ασφαλείας σε όλο τον κόσμο παραβιάζουν ευρέως το διεθνές δίκαιο κατά τη διάρκεια της πανδημίας, χρησιμοποιώντας υπερβολική και περιττή δύναμη για να εφαρμόσουν καραντίνες και απαγορεύσεις. Οι φρικτές κακοποιήσεις που διαπράχθηκαν με το πρόσχημα της καταπολέμησης του COVID-19 περιλαμβάνουν την αστυνομία της Αγκόλας να πυροβολεί ένα έφηβο  στο πρόσωπο για φερόμενη παραβίαση της απαγόρευσης της κυκλοφορίας και την αστυνομία στο Ελ Σαλβαδόρ να πυροβολεί έναν άνδρα στα πόδια αφού βγήκε για να αγοράσει φαγητό,» δήλωσε ο Patrick Wilcken, Αναπληρωτής Διευθυντής του Προγράμματος Διεθνών Ζητημάτων της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Ενώ ο ρόλος της επιβολής του νόμου αυτή τη στιγμή είναι ζωτικής σημασίας για την προστασία της υγείας και της ζωής των ανθρώπων, η υπερβολική εξάρτηση από καταναγκαστικά μέτρα για την επιβολή περιορισμών στη δημόσια υγεία κάνει τα πράγματα χειρότερα. Ο βαθύς αντίκτυπος της πανδημίας στη ζωή των ανθρώπων εντείνει την ανάγκη η αστυνόμευση να διεξάγεται με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.»

Καθώς, στην πραγματικότητα, κινούνται μακριά από τον περιορισμό του ιού, οι αποφάσεις για σύλληψη, κράτηση, χρήση βίας και διάλυση συγκεντρώσεων διακινδυνεύουν να αυξήσουν τη μετάδοση - τόσο για τους εμπλεκόμενους υπαλλήλους επιβολής του νόμου όσο και για εκείνους/ες που πλήττονται από τις αστυνομικές ενέργειες.

Ξυλοδαρμοί και Δολοφονίες

Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, που αναλύει ένα μεγάλο εύρος περιπτώσεων, εξετάζει τους νόμους, τις πολιτικές και τις ενέργειες που διαπράττονται από αστυνομικές δυνάμεις ή άλλες υπηρεσίες που εκτελούν λειτουργίες επιβολής του νόμου. Παρέχει πολλά παραδείγματα κρατικής υπέρβασης και κατάχρησης εξουσίας που έχουν δικαιολογηθεί ψευδώς στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας.

Οι αστυνομικές επιχειρήσεις που σχετίζονται με την πανδημία έχουν οδηγήσει σε θανάτους και τραυματισμούς σε πολλές χώρες, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της αστυνομίας που επιβάλλει απαγόρευση κυκλοφορίας και καραντίνες. Αλλού έχουν γίνει μαζικές συλλήψεις, παράνομες απελάσεις, αναγκαστικές εξώσεις και επιθετικές καταστολές σε ειρηνικές διαμαρτυρίες, καθώς οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την πανδημία ως δικαιολογία για να επιτεθούν στα ανθρώπινα δικαιώματα και για την καταστολή της διαφωνίας.

Στη Νότια Αφρική, η αστυνομία πυροβόλησε με λαστιχένιες σφαίρες ενάντια σε ανθρώπους που «περιπλανώνται» στους δρόμους την πρώτη ημέρα της καραντίνας. Στην Τσετσενία, βιντεοσκοπημένα βίντεο έδειξαν ότι η αστυνομία κλωτσούσε και επιτέθηκε σε έναν άνδρα επειδή δεν φορούσε μάσκα. Στο μεταξύ, μια έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας και της οργάνωσης για τα δικαιώματα της Αγκόλας OMUNGA διαπίστωσε ότι η αστυνομία της Αγκόλας που ήταν επιφορτισμένη με την επιβολή των περιορισμών για τον COVID-19 σκότωσε τουλάχιστον επτά νεαρούς άνδρες μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου.

Αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις

Η έκθεση αναδεικνύει επίσης τις μαζικές και αυθαίρετες συλλήψεις από δυνάμεις επιβολής του νόμου. Η Διεθνής Αμνηστία έχει τεκμηριώσει πώς η αστυνομία συνέλαβε και επέβαλλε κράτηση σε ανθρώπους για παραβίαση των μέτρων της καραντίνας ∙ για παραβίαση ταξιδιωτικών περιορισμών ή διεξαγωγή συναντήσεων · για συμμετοχή σε ειρηνικές διαμαρτυρίες · και επειδή μίλησαν ασκώντας κριτική στην αντιμετώπιση της πανδημίας από την κυβέρνησή τους, μεταξύ άλλων λόγων που δεν δικαιολογούν τη φυλάκιση ανθρώπων. Στη Δομινικανή Δημοκρατία, για παράδειγμα, η αστυνομία συνέλαβε περίπου 85.000 άτομα μεταξύ 20 Μαρτίου και 30 Ιουνίου 2020, τα οποία θεωρήθηκε ότι δε συμμορφώθηκαν με την απαγόρευση της κυκλοφορίας.

Σύμφωνα με τις αναφορές, μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου 2020, 510 άτομα στην Τουρκία τέθηκαν υπό κράτηση για ανάκριση λόγω «κοινοποίησης προκλητικών δημοσιεύσεων σχετικά με τον κορονοϊό» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παραβιάζοντας καθαρά το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης.

Διακρίσεις

Σε αρκετές χώρες, η αστυνομία έχει δείξει φυλετικές προκαταλήψεις και διακρίσεις κατά την εφαρμογή των κανονισμών για τον COVID-19. Οι πρόσφυγες, οι αιτούντες/ούσες άσυλο, οι μετανάστες/ριες, τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα και τα άτομα που δεν συμμορφώνονται με το φύλο, οι εργαζόμενοι/ες στο σεξ, οι άστεγοι/ες και οι άνθρωποι που κινδυνεύουν από έλλειψη στέγης συγκαταλέγονται στις περιθωριοποιημένες ομάδες που έχουν πληγεί ιδιαίτερα.

Για παράδειγμα, στη Σλοβακία, οι δυνάμεις επιβολής του νόμου και το στρατιωτικό προσωπικό απέκλεισαν τους οικισμούς Ρομά υπό καραντίνα, ενισχύοντας το στίγμα και τις προκαταλήψεις που έχουν ήδη αντιμετωπίσει αυτές οι κοινότητες. Η επιθετική εφαρμογή των περιορισμών του COVID-19 οδήγησε επίσης τους ανθρώπους να εκδιωχθούν βίαια από τους χώρους διαμονής τους, και να αφεθούν χωρίς ένα μέρος όπου να μπορούν να προστατευτούν από τον COVID-19, επηρεάζοντας συχνά τις ήδη περιθωριοποιημένες ομάδες.

Στη Γαλλία, εθελοντές/ριες από τους Παρατηρητές/ριες Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατέγραψαν 175 περιπτώσεις αναγκαστικών εξώσεων μεταναστών/ριών, αιτούντων/ουσών άσυλο και προσφύγων από αξιωματούχους επιβολής του νόμου στο Calais μεταξύ Μαρτίου και Μαΐου 2020.

Περιορισμοί στην ειρηνική συνάθροιση

Πολλά κράτη έχουν επίσης χρησιμοποιήσει την πανδημία ως πρόσχημα για τη θέσπιση νόμων και πολιτικών που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και εξαναγκάζουν σε οπισθοχώρηση τις εγγυήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του αδικαιολόγητου περιορισμού των δικαιωμάτων στην ειρηνική συνάθροιση και την ελευθερία της έκφρασης.

Για παράδειγμα, τουλάχιστον 16 άτομα σκοτώθηκαν από αξιωματικούς ασφαλείας στη ζώνη Wolaita στην Αιθιοπία τον Αύγουστο μετά από διαμαρτυρίες ενάντια στις συλλήψεις τοπικών ηγετών και ακτιβιστών/ριών, οι οποίοι/ες φέρονταν ότι διεξήγαγαν συνάντηση κατά παράβαση των περιορισμών COVID-19.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ορισμένοι περιορισμοί μπορούν να εφαρμοστούν νόμιμα στο δικαίωμα στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης προκειμένου να προστατευθεί η δημόσια υγεία ή άλλα νόμιμα συμφέροντα, αλλά πρέπει να προβλέπονται από το νόμο και να είναι απαραίτητοι και ανάλογοι προς έναν συγκεκριμένο στόχο. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις που τεκμηριώνονται από τη Διεθνή Αμνηστία, οι περιορισμοί προχωρούν πολύ περισσότερο - για παράδειγμα η επιβολή γενικών απαγορεύσεων σε διαδηλώσεις, η απαγόρευση ή ο περιορισμός διαδηλώσεων σε περιπτώσεις όπου άλλες δημόσιες συγκεντρώσεις παρόμοιων μεγεθών παρέμειναν ανεπηρέαστες. ή με τη χρήση βίας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών/ριών.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα πρέπει να βρίσκονται στο επίκεντρο της αστυνόμευσης

Οι αρχές πρέπει να χειριστούν την πανδημία του COVID-19 πρωτίστως ως κρίση δημόσιας υγείας που πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω κατάλληλων μέτρων δημόσιας υγείας.

Όπου η επιβολή του νόμου εκπληρώνει έναν νόμιμο και απαραίτητο ρόλο, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να διασφαλίσουν ότι οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου σέβονται την απόλυτη αποστολή τους να υπηρετούν και να προστατεύουν τον πληθυσμό.

Η πανδημία του COVID-19 δεν απαλλάσσει τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου από την υποχρέωσή τους να εξισορροπούν προσεκτικά τα συμφέροντα που διακυβεύονται και να χρησιμοποιούν τις εξουσίες τους με τρόπο που να συμμορφώνεται με τις υποχρεώσεις τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Σε περιπτώσεις όπου έχουν σημειωθεί παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με την αστυνόμευση και τη χρήση βίας, τα κράτη πρέπει να διεξάγουν έγκαιρες, διεξοδικές, αποτελεσματικές και ανεξάρτητες έρευνες και να διασφαλίζουν ότι όλοι οι υπεύθυνοι θα λογοδοτούν σε δίκαιες δίκες.

«Είναι σημαντικό οι αρχές σε όλο τον κόσμο να δώσουν προτεραιότητα στις βέλτιστες πρακτικές για τη δημόσια υγεία έναντι των εξαναγκαστικών προσεγγίσεων που έχουν αποδειχθεί αντιπαραγωγικές. Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου πρέπει να δώσουν σαφείς εντολές και οδηγίες στο προσωπικό τους ώστε να θέσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο όλων των ζητημάτων,» δήλωσε η Anja Bienert, επικεφαλής του προγράμματος Αστυνομίας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας της Ολλανδίας.

«Οι αξιωματούχοι επιβολής του νόμου πρέπει να λογοδοτούν για υπερβολική ή παράνομη άσκηση των εξουσιών τους. Χωρίς λογοδοσία, ανοίγει η πόρτα για περαιτέρω κατάχρηση εξουσίας.»