
ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ: Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΣΤΟΥΣ/ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Της Anna Shea, ερευνήτριας της Διεθνούς Αμνηστίας για τα δικαιώματα των προσφύγων/ισσών και των μεταναστών/ριων
Δουλεύοντας πάνω στα δικαιώματα των προσφύγων, είχα το προνόμιο να συναντώ άτομα που αιτούνταν άσυλο σε πολλές χώρες του κόσμου. Έχω εντυπωσιαστεί πολλές φορές από την ασταμάτητη γενναιοδωρία και τη φιλοξενία των ανθρώπων που χρειάστηκε να εγκαταλείψουν τα πάντα, αναζητώντας μια ασφαλέστερη ζωή.
Μου έχουν προσφέρει αρκετά συχνά τρόφιμα και ποτά, άνθρωποι, που στην πραγματικότητα δεν είχαν τη δυνατότητα να αντέξουν οικονομικά την προσφορά. Μια οικογένεια στην Τουρκία προετοίμασε γεμιστές πίτες με μαϊντανό, πασπαλισμένες με αλάτι για μένα και τον συνάδελφό μου. Στη Μελβούρνη προσκλήθηκα στη γιορτή ενός ανθρώπου ο οποίος κατάφερε εν τέλει να επανενωθεί με την οικογένειά του. Οι άνθρωποι που ζουν σε σκηνές στην Τουρκία πάντα φρόντιζαν ώστε να έχω ένα ποτήρι χυμό ή νερό. Ακόμη και οι Σύροι - των οποίων η απευαισθητοποίηση στην καφεΐνη είναι μια πηγή μόνιμης απορίας για μένα! – μου πρόσφεραν αναρίθμητα φλιτζάνια αρωματικού καφέ με καραμέλα.
Η δέσμευση που μας οδηγεί να καλωσορίζουμε τους ξένους ξεπερνάει το φαγητό. Μια ομάδα ανδρών συριακής καταγωγής που ζούσαν σε κουβέρτες σε πεζοδρόμια της νότιας Τουρκίας επέμεναν να γίνει λίγος χώρος για να καθίσω στο λεπτό σκονισμένο στρώμα - το μοναδικό τους καταφύγιο. Στην Ινδονησία, οι Ροχίνγια από τη Μιανμάρ μας καλωσόρισαν στα καταφύγιά τους και πέρασαν ώρες μαζί μας και μοιράστηκαν τις ιστορίες τους για τα τραύματα και την ελπίδα. Όταν ταξίδευα στη Φρανκφούρτη για να συναντήσω έναν αιτούντα άσυλο, ο οποίος ταξίδευε από τη Συρία, με περίμεναν λουλούδια και σοκολάτες που έγραφαν "Danke": σας ευχαριστώ στα Γερμανικά.
Πόσο εξοργιστικό είναι, λοιπόν, το να ακούς πολιτικούς σε πλούσιες χώρες, να υπερηφανεύονται για τη «γενναιοδωρία» τους ή για τη φιλοξενία που προσφέρουν σε μερικές χιλιάδες ανθρώπους - ή ακόμα χειρότερα, να τους ακούς να τροφοδοτούν τον φόβο και να προσπαθούν να αποτρέψουν εντελώς τους ανθρώπους από το να έρχονται.
Ευτυχώς, δεν είμαι η μόνη που βρήκα όλη αυτήν την υποκρισία και τη σκληρότητα ενοχλητική, και θέλω να μπορέσω να κάνω κάτι για να γίνει η χώρα μου πιο φιλόξενη. Πολλοί άνθρωποι - ακόμη και σε χώρες που εμφανίζονται απόλυτα εχθρικές προς τους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια - πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις τους κάνουν πολύ λίγα για να φιλοξενήσουν πρόσφυγες.
Ωστόσο, πλέον υπάρχει τρόπος για τα άτομα που εξοργίζονται από αυτή την αδικία να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο για να την αποκαταστήσουν. Μέσω της «αλληλεγγύης», οι απλοί/ες πολίτες μπορούν να συμμετέχουν άμεσα στην παροχή βοήθειας για τους/τις πρόσφυγες ώστε να εγκατασταθούν σε μια νέα χώρα. Παρόλο που οι δράσεις αλληλεγγύης ποικίλλουν μεταξύ των χωρών, γενικά οι άνθρωποι που προσφέρουν πρέπει να συγκεντρώσουν κεφάλαια, να συνάψουν συμφωνία με την κυβέρνησή τους και να εξασφαλίσουν κάποια στέγαση πριν φθάσουν οι πρόσφυγες. Οι δωρητές είναι επίσης υπεύθυνοι για ζητήματα όπως η εγγραφή των παιδιών στο σχολείο και η βοήθεια προς τους/τις νεοαφιχθέντες/εισες να έχουν πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, ο Καναδάς ίδρυσε το πρώτο σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης σε παγκόσμιο επίπεδο, ως απάντηση στην προσφυγική κρίση μετά τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Έκτοτε, έχουν δρομολογηθεί προγράμματα σε πολλές άλλες χώρες, όπως η Αργεντινή, η Αυστραλία, η Ιρλανδία, η Νέα Ζηλανδία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ.
Στο Λονδίνο συναντήθηκα πρόσφατα με μια νέα οικογένεια από τη Συρία που είχε φτάσει με τη βοήθεια κοινωνικής αλληλεγγύης. Ο Rahaf και η Monther, η κόρη τους Aseel και ο γιος Mohammad, έφθασαν στο Ηνωμένο Βασίλειο στα τέλη του περασμένου έτους. Μαζί με τους/τις συναδέλφους/ισσες μου, τους συναντήσαμε με δυο από τους δωρητές, τον John και τη Lily, οι οποίοι ήταν υπέρμαχοι υποστηρικτές της κοινωνικής προσφοράς και μας εξήγησαν πόσο ουσιαστική είναι η ίδια η εμπειρία μίας τέτοιας δράσης.
«Είναι ξεκάθαρο ότι παίρνεις πολύ περισσότερα από αυτά που δίνεις», είπε ο John. Τα παιδιά χάρηκαν, τραγουδώντας αγγλικά τραγούδια και δείχνοντάς μας με χαρά τα παιχνίδια τους. H Monther και ο Rahaf έλαμπαν καθώς εγκωμίαζαν τη δράση μας: όταν έφθασαν είπαν, «μας έκαναν να νιώθουμε ευπρόσδεκτοι, σαν να ήμασταν μέλη της οικογένειας - δεν μας αντιμετώπισαν ως πρόσφυγες. μας αντιμετωπίσαμε σαν ανθρώπους».
Η συζήτηση μου θύμισε τους ανθρώπους που γνώρισα πριν από λίγα χρόνια στο Τορόντο: ομάδες αλληλέγγυων και οικογένειες νεοφερμένων, μεταξύ των οποίων βρισκόταν ένα κορίτσι με το όνομα Maram. Μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, κατάφερε να μιλάει άπταιστα αγγλικά. Όταν ευχαρίστησα τη μητέρα της για το φαγητό που μας σέρβιρε, η Μάραμ ξεφώνισε μανιωδώς: «Γιατί η μοναδική αραβική λέξη που γνωρίζουν οι Καναδοί είναι το ‘Shukran’»; Τότε Γέλασα, αλλά κατόπιν σκέψης είναι ξεκάθαρο το γιατί. Γιατί οι αλληλέγγυοι πάντα αναγνωρίζονται και δέχονται τις ευχαριστίες των επωφελούμενων. Το «ευχαριστώ» είναι η πιο σημαντική αραβική λέξη που πρέπει να μάθουν οι αλληλέγγυοι.
Ανακάλυψα τόσο πολλά για την πραγματική φιλοξενία από πρόσφυγες σε όλο τον κόσμο. Είναι ενθαρρυντικό ότι πολλοί άνθρωποι μαθαίνουν τα ίδια διδάγματα από τους/τις νεοφερμένους/ες στις ίδιες τους τις κοινότητες.