ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ: ΑΦΓΑΝΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΧΩΡΙΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ
της Monica Costa Riba, Υπεύθυνης Εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη
Nematollah
Ο Nematollah και η Ouranoos μας υποδέχτηκαν στη σκηνή τους. Έχουν περάσει ήδη περισσότεροι από πέντε μήνες από τη στιγμή που βρέθηκαν μαζί με τα τέσσερα παιδιά τους στη Μαλακάσα, έναν καταυλισμό 40χλμ βόρεια της Αθήνας, που φιλοξενεί κυρίως Αφγανούς αιτούντες άσυλο, όπως η οικογένειά τους.
© Giorgos Moutafis/Amnesty International
Έφτασαν στην Ευρώπη αναζητώντας ασφάλεια. Αντί γι’ αυτό, όταν η υπόλοιπη Ευρώπη έκλεισε τα σύνορά της χωρίς να προσφέρει εναλλακτικές, βρέθηκαν παγιδευμένοι στην Ελλάδα.
«Στην Καμπούλ δούλευα για μα ξένη επιχείρηση και για το λόγο αυτό οι Ταλιμπάν με κυνηγούσαν ενώ οι κόρες μου κινδύνευαν να απαχθούν» Nematollah
Όπως όλοι οι Αφγανοί, έχουν περιορισμένες νομικές οδούς για να φύγουν από την Ελλάδα. Σε αντίθεση με τους Σύριους, για παράδειγμα, οι Αφγανοί δεν είναι επιλέξιμοι για το πρόγραμμα επείγουσας μετεγκατάστασης που υιοθετήθηκε από την ΕΕ τον περασμένο χρόνο, στο πλαίσιο του οποίο έχουν οριστεί 66.400 θέσεις σε διαφορετικές ευρωπαϊκές χώρες για τους αιτούντες άσυλο που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες πάνω από το 70% των Αφγανών εγκατέλειψαν τη χώρα τους εξαιτίας του πολέμου και είναι με διαφορά η μεγαλύτερη εθνικότητα προσφύγων που έχει εγκλωβιστεί στην Ελλάδα, μετά τους Σύριους. Ωστόσο οι Αφγανοί δεν έχουν πρόσβαση στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης της ΕΕ, διότι δεν πληρούν την προϋπόθεση σύμφωνα με την οποία μόνο εθνικότητες που ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο αναγνώρισης καθεστώτος ασύλου μπορούν να αιτηθούν στο εν λόγω πρόγραμμα.
Ακόμη και για τις εθνικότητες που είναι επιλέξιμες το πρόγραμμα μετεγκατάστασης παραμένει μια ανεκπλήρωτη υπόσχεση, καθώς λιγότεροι από 3.000 αιτούντες άσυλο έχουν γίνει αποδεκτοί από άλλες ευρωπαϊκές χώρες μέχρι σήμερα, κυρίως εξαιτίας της έλλειψης πολιτικής βούλησης.
Αυτή η στατική, αδιέξοδη κατάσταση έχει φέρει στα όριά τους ακόμη και τους πιο υπομονετικούς.
Υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση απελπισίας ανάμεσα στους Αφγανούς που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα και οι εντάσεις αυξάνονται. Οι άνθρωποι που συναντήσαμε στη Μαλακάσα ήταν απογοητευμένοι, πικραμένοι και είχαν έντονη την αίσθηση της διάκρισης εναντίον τους, Ο Nematollah είχε μια μόνη εξήγηση για αυτό:
Βρισκόμαστε σε πόλεμο στο Αφγανιστάν αλλά επειδή προερχόμαστε από μια πολύ φτωχή χώρα κανείς δεν ενδιαφέρεται για εμάς
Nematollah
Η οικογένεια του Nematollah «προκαταγράφηκε» στην Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου. Αυτό σημαίνει πως μπορούν να παραμείνουν στη χώρα ενώσω εξετάζεται το αίτημα ασύλου τους. Αλλά καθώς δεν υπάρχει νομική οδός για να φύγουν προς την Ευρώπη, στην ουσία έχουν μόνο δύο επιλογές: να αιτηθούν άσυλο στην Ελλάδα ή να επιστρέψουν πίσω στον κίνδυνο στο Αφγανιστάν. Οι περισσότεροι έχουν φυσικά επιλέξει να αιτηθούν άσυλο στην Ελλάδα αλλά η κατάστασή τους είναι πολύ δύσκολη.
«Ψυχολογικά είμαστε κατεστραμμένοι εδώ. Δεν μπορούμε ούτε να ταξιδεύουμε προς την Αθήνα αφού δεν έχουμε χρήματα για τα εισιτήρια του τρένου. Στοιχίζει τέσσερα ευρώ η μία διαδρομή και το ποσό είναι μεγάλο για εμάς. Η τελευταία φορά που έφυγα από τον καταυλισμό ήταν πριν δύο μήνες». Nematollah
Έτσι απλά περιμένουν, επιβιώνοντας σε έναν απομακρυσμένο καταυλισμό, σε μια από τις πλέον εγκαταλελειμμένες περιοχές, μέσα στην ανελέητη ζέστη του καλοκαιριού. Η κοντινότερη πόλη απέχει 10 λεπτά με αυτοκίνητο. Μα φυσικά δεν διαθέτουν μέσο μετακίνησης. Δεν έχουν ούτε καν ένα τηλέφωνο με πρόσβαση σε ίντερνετ. Και αισθάνονται εντελώς αποκομμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.
Zalasht
Λίγες σκηνές παρακάτω, συναντήσαμε την Zalasht. Μια βόμβα σκότωσε τον άνδρα της πριν τέσσερα χρόνια και έκτοτε ζούσε με τον εφιάλτη πως θα μπορούσε να συμβεί κάτι στα παιδιά της. Έτσι αποφάσισε να πουλήσει το σπίτι της και να διακινδυνεύσει τη ζωή της και τη ζωή των παιδιών της με το να απευθυνθεί στους διακινητές για να φτάσει στην Ευρώπη. Έφτασε στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο του 2016.
© Giorgos Moutafis/Amnesty International
Το χαμόγελό της έκρυβε την προφανή αγωνία της για το μέλλον τους.
«Είμασταν από τους πρώτους πρόσφυγες που φτάσαμε σε αυτό τον καταυλισμό. Ήμουν πολύ φοβισμένη. Δεν ξέραμε πού μας πήγαιναν. Μας είπαν πως οι συνθήκες θα ήταν καλύτερες (σ.σ. από εκείνες στον Πειραιά) αλλά αυτό δεν ήταν αλήθεια. Στην αρχή υπήρχε μόνο μια τουαλέτα για 500 άτομα και δεν μπορούσαμε να πλυθούμε για περισσότερο από έναν μήνα».
Η Zalasht δεν ξέρει τι να κάνει. Η ιδέα και μόνο να περάσει άλλον έναν χειμώνα μέσα στον καταυλισμό την κάνει να παγώνει.
Εδώ το μέρος είναι γεμάτο φίδια, δεν έχουμε ρούχα και όταν βρέχει το νερό μπαίνει μέσα στη σκηνή. Τη νύχτα είναι πολύ σκοτεινά. Έχουμε μονάχα έναν φακό, τον οποίο μοιραζόμαστε μεταξύ μας και οι πέντε. Αν πρέπει να πάω ένα από τα παιδιά μου στην τουαλέτα το βράδυ, τα υπόλοιπα μένουν μόνα τους μέσα στο απόλυτο σκοτάδι
Zalasht
Ανησυχεί επίσης για τις κόρες της. Στην Καμπούλ συνόδευε τα κορίτσια στο σχολείο γιατί μόνες τους δεν ήταν ασφαλείς. Αλλά «τώρα, στην Ευρώπη, δεν μπορούν καν να πάνε στο σχολείο», δηλώνει.
Golroz
© Giorgos Moutafis/Amnesty International
Η Golroz από το Αφγανιστάν είναι έξι μηνών έγκυος και έχει εγκλωβιστεί εδώ και πέντε μήνες στο εγκαταλελειμμένο αεροδρόμιο του Ελληνικού, στα προάστια των Αθηνών.
«Ήρθαμε σε αυτό το μέρος γιατί τα σύνορα έκλεισαν για εμάς. Δεν περιμέναμε ότι θα ζούσαμε σε αυτή την κατάσταση για τόσο καιρό στην Ευρώπη».
Το Φεβρουάριο, όταν η Ευρώπη έκλεισε τα σύνορα, η αίθουσα αφίξεων αυτού του πρώην αεροδρομίου έγινε η τελευταία στάση του ταξιδιού τους.
«Όταν ήρθαμε, κοιμόμασταν μέσα στην αίθουσα αφίξεων. Είχε πολύ κόσμο και κρύο. Ο μόνος χώρος που μπορέσαμε να βρούμε ήταν κοντά στις τουαλέτες και ήταν πολύ βρώμικα και δύσοσμα. Πριν ένα μήνα αποφασίσαμε να βγάλουμε έξω τη σκηνή μας επειδή μέσα στο κτίριο είχε πολύ ζέστη και δεν είχαμε χρήματα για να αγοράσουμε ανεμιστήρα»
Δεν είναι οι μόνοι που μένουν έξω. Πολλοί άλλοι έχουν κάνει το ίδιο πράγμα και τα περίχωρα του αεροδρομίου είναι κατειλημμένα από δεκάδεςαυτοσχέδια καταφύγια που προσομοιάζουν με ιδιωτική ζωή εν μέσω του χάους του κέντρου φιλοξενίας.
Η Golroz δεν έχει ιδέα για το τι πρόκειται να συμβεί αφού γεννήσει, αλλά αυτό δεν ήταν ποτέ η πρώτη της ανησυχία. Ανησυχούσε κυρίως σχετικά με την έλλειψη απαντήσεων σχετικά με το μέλλον της.
Είχαμε τη ζωή μας στο Αφγανιστάν. Είχαμε ένα αγρόκτημα. Φύγαμε μόνο εξαιτίας του πολέμου. Τώρα δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω, αλλά ούτε μπροστά μπορούμε να προχωρήσουμε. Έχουμε τελείως παγιδευτεί
Golroz
Το παλιό αεροδρόμιο του Ελληνικού φιλοξενεί 1.200 άτομα - κυρίως Αφγανούς.
Όταν επισκεφθήκαμε το κέντρο φιλοξενίας τον περασμένο Μάρτιο, μόλις δύο εβδομάδες μετά την μετατροπή του σε προσφυγικό καταυλισμό, ήταν ξεκάθαρο ότι ο χώρος ήταν παντελώς ακατάλληλος να φιλοξενήσει οποιονδήποτε για παραπάνω από μερικές ημέρες. Οικογένειες εξέφραζαν παράπονα ότι τα παιδιά τους αρρώσταιναν εξαιτίας της ακατάλληλης σίτισης που τους παρέχονταν, οι υπηρεσίες υγείας ήταν ανεπαρκείς και η έλλειψη υγιεινής φανερή.
Όταν επιστρέψαμε τον Ιούλιο, πολύ λίγα είχαν αλλάξει – με εξαίρεση τις καιρικές συνθήκες και μία ισχυρότερη παρουσία των ΜΚΟ. Μετά όμως συνειδητοποίησα ότι και κάτι άλλο είχε αλλάξει: οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν πλέον διάθεση για τίποτα καθώς η ελπίδα τους εξασθενεί.
Πολλοί από τους ανθρώπους με τους οποίους μιλήσαμε υποθέτουν ότι μετά από 6 μήνες, η προοπτική του να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους σε άλλα μέρη της Ευρώπης δεν αποτελεί πλέον επιλογή.
Τι ακολουθεί στη συνέχεια;
Πρόσφατα οι ελληνικές αρχές ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να κλείσουν κάποια κέντρα φιλοξενίας συμπεριλαμβανομένων και του παλιού αεροδρομίου στο Ελληνικό και δύο πρώην Ολυμπιακών εγκαταστάσεων στην ίδια περιοχή που φιλοξενούν περίπου 2.000 πρόσφυγες και μετανάστες σε παρόμοιες συνθήκες. Κανείς δεν φαινόταν να έχει πληροφορίες σχετικά με αυτούς τους σχεδιασμούς στα κέντρα φιλοξενίας, μόνο φήμες κυκλοφορούσαν και όλοι ήταν πραγματικά ανήσυχοι.
Εντωμεταξύ, οι εντάσεις και η βία στο Ελληνικό και τη Μαλακάσα αυξάνονται. Πολλοί πρόσφυγες δεν αισθάνονται ασφάλεια, ειδικά τη νύχτα. Η έλλειψη επιλογών για τη συνέχεια του ταξιδιού τους σε συνδυασμό με τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης πυροδοτούν μιαεξαιρετικά τεταμένη ατμόσφαιρα στα κέντρα φιλοξενίας.
Με τόσο περιορισμένες νομικές επιλογές να φύγουν από την Ελλάδα, πολλοί Αφγανοί πρόσφυγες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να επιχειρήσουν παράτυπες, ακριβές και επικίνδυνες οδούς. Η αργή και αβέβαιη διαδικασία της οικογενειακής επανένωσης αποτελεί τη μόνη τους λύση, αλλά για εκείνους που δεν έχουν οικογένεια στην Ευρώπη, τα πράγματα φαίνονται δυσοίωνα. Κάποιοι άλλοι απλά χρειάζονται χρήματα για να επιβιώσουν και βρίσκονται υπό εκμετάλλευση στην παράτυπη αγορά εργασίας.
Οι εγκλωβισμένοι πρόσφυγες στην Ελλάδα χρειάζονται προστασία και όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη. Αλλά ενώ η Ευρώπη συνεχίζει να αγνοεί αυτή την πραγματικότητα και αφήνει τους ανθρώπους κλεισμένους να ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες στην Ελλάδα, οι Αφγανοί και άλλοι θα βρίσκονται σε κίνδυνο - αυτή τη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος.
ΥΠΟΓΡΑΨΤΕ ΕΔΩ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΕΓΚΛΩΒΙΣΜΕΝΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ