ΕΠΑΝΕΝΩΣΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ, ΜΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

«Κοιμόμουν με το τζιν, όχι με πιτζάμες», λέει η Maha Khadour,  μητέρα του Omar καθώς επαναφέρει στη μνήμη της το καλοκαίρι του 2012 όταν βόμβες άρχισαν να πέφτουν στην γειτονιά τους στη Συρία. «Απλά δεν ήξερες πότε θα ερχόταν εκείνη η στιγμή που θα έπρεπε να φύγεις».

Παρά το γεγονός ότι ο σύζυγός της, Mohannad, ήταν κτηνίατρος και όχι γιατρός, προσέφερε τις ιατρικές του υπηρεσίες σε τραυματισμένους γείτονες που φοβόντουσαν ότι θα συλληφθούν αν αναζητούσαν βοήθεια σε δημόσιο νοσοκομείο. Όταν άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες ότι η κυβέρνηση καταζητούσε τον Mohannad, τότε εκείνος, η σύζυγός του Maha και τα δυο τους αγόρια Ali και Omar 19 και 14ετών αντιστοίχως σήμερα, διέφυγαν προς τη γειτονική Τουρκία.

Ήλπιζαν πως θα μπορούσαν να ταξιδέψουν προς την Ευρώπη, αλλά σύντομα κατάλαβαν πως το να φτάσουν στον επιθυμητό προορισμό τους με νόμιμο τρόπο δεν θα ήταν εφικτό. Ως Παλαιστίνιοι Σύριοι, θα είχαν λίγες ελπίδες να πάρουν την άδεια παραμονής που χρειάζεται για να δουλέψεις ή να σπουδάσεις στην Ευρώπη. Επιπλέον τα περισσότερα χρήματά τους είχαν ήδη κλαπεί. Καθώς η προσφυγική κρίση στην περιοχή κλιμακώνεται, η Τουρκία έχει γίνει καταφύγιο περισσότερων από 2 εκατομμύρια προσφύγων οι οποίοι έχουν εγκλωβιστεί εκεί.

Μόνος στο αεροδρόμιο της Στοκχόλμης

Η οικογένεια προσπάθησε δύο φορές να πετάξει με προορισμό την Ευρώπη. Δυστυχώς χωρίς ευρωπαϊκή visa εισόδου δεν τους επιτρεπόταν. Τελικά ο Mohannad, προσπάθησε και τρίτη φορά, μαζί με τον γιο του Omar και μια γυναίκα λαθρέμπορο που προσποιείτο τη μητέρα του. Ο Mohannad, εμποδίστηκε εκ νέου, ενώ ο Omar κατάφερε να περάσει τον έλεγχο.

Λίγες ώρες αργότερα, ο Omar βρισκόταν στο αεροδρόμιο της Στοκχόλμης συνειδητοποιώντας ότι ο πατέρας του δεν είχε καταφέρει να τον ακολουθήσει.

« Ήταν φρίκη» δηλώνει η μητέρα του. «Έστελνα εκατοντάδες email στην σουηδική πρεσβεία» λέγοντάς τους «Σας παρακαλώ, ο γιος μου βρίσκεται μόνος του εκεί, πρέπει να πάω να τον βρω. Είναι μόνο 12 χρονών».

 Η Επανένωση

Τέσσερις μήνες αργότερα, ο Omar πήρε την άδεια διαμονής και το δικαίωμα να επανενωθεί με την οικογένεια του, γεγονός που διασφαλίζεται τόσο στο πλαίσιο τους διεθνούς όσο και του ευρωπαϊκού δικαίου. Τον Αύγουστο του 2014, οι γονείς του και ο αδερφός του επιτέλους τον συνάντησαν.

Φτάνοντας στην Σουηδία, κάποια πράγματα φάνταζαν πολύ οικεία. «Όταν φτάσαμε στην Uddevalla (μια πόλη στη νοτιο-δυτική Σουηδία), ο άντρας μου και οι γιοι μου γελούσαν μαζί μου» λέει η Maha αφού κάθε λίγο και λιγάκι επαναλάμβανα «κοιτάξτε αυτά τα χόρτα, κοιτάξτε αυτό το βουνό είναι ίδια με το χωριό μου στη Συρία.»

«Ξεκίνησα να δουλεύω σαν δασκάλα Αγγλικών και είναι υπέροχα. Αισθάνομαι όμορφα όταν διδάσκω σε παιδιά. Ο άντρας μου ακόμα μαθαίνει Σουηδικά. Είναι πιο δύσκολο για αυτόν – δούλευε 20 χρόνια ως κτηνίατρος και μάλιστα ήταν πολύ καλός στον τομέα του.  Για να δουλέψει στην Σουηδία πρέπει να κάνει 3 χρόνια μαθήματα σουηδικών και να πάει άλλα 2 χρόνια στο Πανεπιστήμιο».

Περπατώντας από την Ελλάδα στη Γερμανία

Η Maha.και η οικογένεια της φιλοξενούν 2 ακόμα άτομα στο μικροσκοπικό τους διαμέρισμα. Η μικρή τους ανιψιά Rahaf, 5 ετών, και ο μεγάλος της αδερφός Noor,19 ετών έφτασαν μόλις, μετά από ένα δύσκολο και μοναχικό ταξίδι διασχίζοντας την Ευρώπη  με τα πόδια.

«Τους πήρε 20 μέρες», μας λέει η Maha. «Η Rahaf είναι μόλις 5 ετών - δεν θα έπρεπε να έχει περπατήσει από την Ελλάδα μέχρι την Γερμανία»

«Ήταν μια απαίσια εμπειρία για εκείνη. Δεν σταματά να μας μιλάει για την αστυνομία» συνεχίζει.  «Έτρεμαν την αστυνομία σε όλες τις χώρες που διάσχισαν για να φτάσουν μέχρι. Προσπαθώ να της εξηγήσω πως εδώ η αστυνομία υπάρχει για να σε βοηθάει. Ωστόσο συνεχίζει να φοβάται.»

Το κοπιαστικό ταξίδι που αναγκάστηκαν να κάνουν τα δυο αυτά παιδιά είναι σύμπτωμα ενός ακόμα μεγαλύτερου προβλήματος: για τους περισσότερους πρόσφυγες, παρ' ότι έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν άσυλο και προστασία στο εξωτερικό, το να εισέλθουν στην Ευρώπη μέσω νόμιμης και ασφαλούς οδού είναι σχεδόν αδύνατον.

Το ανθρώπινο δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή

Μέσα στο χάος της παγκόσμιας προσφυγικής κρίσης, κοντινοί συγγενείς καταλήγουν να βρίσκονται χωριστά για πολλούς και διάφορους λόγους. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους, το καθεστώς της οικογενειακής επανένωσης αποτελεί έναν από τους λίγους τρόπους για να ξανασμίξουν.

«Δεν θα μπορούσα να είχα πάει στη Σουηδία αν ο γιος μου δεν ήταν ήδη εκεί», μας λέει η Maha.

Αλλά τώρα, ακόμα και το ανθρώπινο δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή βρίσκεται υπό απειλή, καθώς η Δανία προτείνει αλλαγές στη νομοθεσία της, ώστε να υποχρεώνουν κοντινούς συγγενείς να κάνουν έως και 5 χρόνια για να ξανά ιδωθούν. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με έρευνες που δείχνουν ότι η οικογενειακή υποστήριξη είναι σημαντική για τους πρόσφυγες καθώς βοηθούν τους ανθρώπους να διαχειριστούν το τραύμα τους και να αφομοιωθούν σε νέες κοινωνίες.

Όσο πιο δύσκολο είναι για τους πρόσφυγες να βρουν προστασία στο εξωτερικό, τόσο θα αναγκάζονται να περάσουν από την κόλαση -περπατώντας για βδομάδες στο κρύο και ρισκάροντας της ζωή τους σε μικρές φουσκωτές βάρκες-για να βρουν ασφάλεια.

Όνειρα για το μέλλον

Η Maha θεωρεί ότι η κατάσταση που επικρατεί είναι παράλογη, αν οι κυβερνήσεις μπορούσαν να κάνουν έστω ένα πράγμα, θα ήταν «να βοηθούσαν να έρχονται οι άνθρωποι υπό φυσιολογικές συνθήκες.» « Το όνειρο μου για το μέλλον είναι να επιστρέψω στην πατρίδα μου» λέει. «Τα βράδια ονειρεύομαι διάφορα χωριά που μου άρεσε να επισκέπτομαι και καμμιά φορά αναλογίζομαι πόσους συγγενείς έχω χάσει σε αυτόν τον πόλεμο. Σχεδόν όλοι τους σκοτώθηκαν.»

«Και πραγματικά σκέφτομαι τι είναι αυτό που μπορείς να κάνεις για να έρθει μια αλλαγή. Ίσως να είναι και αυτός ο λόγος που ήθελα τόσο πολύ να γίνω δασκάλα. Ξέρω πως ό,τι μαθαίνω σε ένα παιδί σήμερα, θα του φανεί χρήσιμο αύριο. Και αυτό είναι ωραίο. Ίσως είναι ο μόνος τρόπος να δημιουργήσεις την αλλαγή.»