ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ: ΤΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΤΑΛΙΜΠΑΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΔΡΑΝΕΙΑΣ ΕΧΟΥΝ ΑΦΗΣΕΙ ΤΗΝ ΑΦΓΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΜΕ ΛΙΓΕΣ ΕΛΠΙΔΕΣ

Η αφγανική κοινότητα παλεύει εδώ και τρία χρόνια με μια συνεχή απογοήτευση, καθώς οι de facto αρχές των Ταλιμπάν διαπράττουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλήματα βάσει του διεθνούς δικαίου σε βάρος του αφγανικού λαού, ιδίως των γυναικών και των κοριτσιών, με απόλυτη ατιμωρησία, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Σε μια ευρεία διαβούλευση με περισσότερους από 150 φορείς, μεταξύ των οποίων Αφγανές και Αφγανοί υπερασπίστριες/στές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, γυναίκες διαδηλώτριες και ακτιβίστριες, νέοι πολίτες, εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και δημοσιογράφοι, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε την απογοήτευση της αφγανικής κοινότητας από την αντίδραση της διεθνούς κοινότητας, καθώς και τους φόβους και τις προτάσεις για το μέλλον.

«Μιλήσαμε με ανθρώπους που εκπροσωπούν ένα ευρύ φάσμα της αφγανικής κοινωνίας σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι στη συντριπτική τους πλειοψηφία πιστεύουν ότι η διεθνής κοινότητα έχει απογοητεύσει τον λαό του Αφγανιστάν. Όχι μόνο απέτυχαν να θέσουν τους Ταλιμπάν προ των ευθυνών τους για τα εγκλήματα και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά απέτυχαν επίσης να καταλήξουν σε μια στρατηγική κατεύθυνση προς την αποτροπή περαιτέρω ζημιών», δήλωσε η Samira Hamidi, Περιφερειακή Υπεύθυνη Εκστρατειών για τη Νότια Ασία στη Διεθνή Αμνηστία.

«Τρία χρόνια μετά, η απόλυτη απουσία συγκεκριμένων μέτρων για την αντιμετώπιση της καταστροφής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν αποτελεί ντροπή για τον κόσμο».

Οι διαβουλεύσεις διεξήχθησαν με άτομα σε 21 επαρχίες του Αφγανιστάν και με εξόριστους σε δέκα χώρες από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Βελγίου, της Ισπανίας, της Ελβετίας, της Ιταλίας, του Καναδά και του Πακιστάν.

Τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών

Περισσότερες από είκοσι Αφγανές γυναίκες υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (WHRD) που ζουν σε 21 επαρχίες του Αφγανιστάν δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι έχουν χάσει την ελευθερία σε κάθε πτυχή της ζωής τους. Οι γυναίκες με τις οποίες μιλήσαμε απασχολούνταν παλαιότερα σε διάφορους τομείς, όπως η νομική, η πολιτική, η δημοσιογραφία, η εκπαίδευση και ο αθλητισμός. Μετά από τρία χρόνια υπό την κυριαρχία των Ταλιμπάν, όλες είχαν την αίσθηση ότι είναι «ανύπαρκτες» με περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης και οικονομικής ή πολιτιστικής συνεισφοράς.

Η Razia, μέλος του WHRD από την επαρχία Kunduz στο Αφγανιστάν, δήλωσε: «στις γυναίκες που έχασαν τις δραστηριότητές τους, την εργασία και την οικονομική τους κατάσταση, τους λένε ότι αυτό τους αξίζει, και ότι η επιστροφή των Ταλιμπάν είναι ένα θετικό βήμα για να σταματήσουν όσους κήρυτταν τη μοιχεία στο όνομα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των γυναικών».

Οι Ταλιμπάν απέρριψαν τους ισχυρισμούς περί διώξεων λόγω φύλου, υποστηρίζοντας ότι συμμορφώνονται με τη Σαρία (ισλαμικός νόμος) και την «αφγανική κουλτούρα». Όλα τα περιοριστικά και κατασταλτικά διατάγματα και πολιτικές που δήθεν εισήχθησαν ως προσωρινά μέτρα για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του λαού και ιδίως των γυναικών και των κοριτσιών στην αρχή της διακυβέρνησής τους εξακολουθούν να ισχύουν μετά από τρία χρόνια.

«Μας είπαν ότι οι Ταλιμπάν έχουν αλλάξει. Μας είπαν να μην [χαλάσουμε] τις προσπάθειες για ειρήνη. Μας είπαν ότι ο κόσμος θα μας υποστηρίξει. [Κι όμως] σήμερα ζούμε στη δυστυχία μόνες μας», δήλωσε η Nazifa, δασκάλα στην επαρχία Mazar-e- sharif του Αφγανιστάν.

Δικαιοσύνη και λογοδοσία

Το νομικό και επίσημο σύστημα δικαιοσύνης στο Αφγανιστάν κατέρρευσε μετά την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία και, τον Νοέμβριο του 2022, ο ανώτατος ηγέτης των Ταλιμπάν εξέδωσε υποχρεωτική διαταγή για την πλήρη εφαρμογή του νόμου της Σαρίας στο Αφγανιστάν.

«Οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν ότι δεν χρειάζεται η συμμετοχή δικηγόρων κατά τη διάρκεια των δικών. Δεν πιστεύουν στα συστήματα δικαιοσύνης, αλλά βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στην ερμηνεία του νόμου της Σαρίας, την οποία καθοδηγούν θρησκευτικοί διανοούμενοι από τα Madrasas (ισλαμικά σχολεία) χωρίς επίσημη νομική εκπαίδευση», δήλωσε ο Ahmad Ahmadi, πρώην δικηγόρος που ζει τώρα εξόριστος στην Ευρώπη.

Διάφοροι εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών μίλησαν για την επιστροφή της σωματικής τιμωρίας στο Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου μαστιγώματος, της δημόσιας εκτέλεσης, του κοψίματος άκρων, του λιθοβολισμού και άλλων μορφών κακομεταχείρισης και βασανιστηρίων που παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο. Η απουσία δίκαιων δικών ή η πρόσβαση σε ένδικα μέσα παραμένει υποβαθμισμένη.

Συρρίκνωση την κοινωνίας των πολιτών

Το Αφγανιστάν έχει πλέον μια συρρικνωμένη κοινωνία των πολιτών, όπου οι υπερασπίστριες/στές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων γυναικών διαδηλωτριών, τοπικών οργανώσεων, δημοσιογράφων και πολιτικών ακτιβιστριών/ών θεωρούνται εχθροί από τους Ταλιμπάν. Όσες και όσοι διαμαρτύρονται υπόκεινται σε βίαιες εξαφανίσεις, αυθαίρετες συλλήψεις, φυλακίσεις, βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση. Πολλοί άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τη χώρα φοβούμενοι αντίποινα, αφήνοντας πίσω τους οικογένεια και δουλειά.  Εκατοντάδες από αυτούς παραμένουν εγκλωβισμένοι στο Ιράν, το Πακιστάν και την Τουρκία, όπου αντιμετωπίζουν νομικές και οικονομικές προκλήσεις και είναι εκτεθειμένοι ακόμη και σε αναγκαστική απέλαση.

Η αφγανική κοινότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μοιράστηκε ότι αντιμετωπίζει τον αποκλεισμό όχι μόνο από τους Ταλιμπάν αλλά και από τη διεθνή κοινότητα. «Όσοι βρισκόμαστε στο Αφγανιστάν δεν καλούμαστε να συμμετάσχουμε σε σημαντικές συζητήσεις, καθώς θεωρείται “πολύ επικίνδυνο”. Όσοι από εμάς είμαστε εξόριστες και εξόριστοι είμαστε αποκλεισμένοι καθώς δεν ζούμε στο Αφγανιστάν και επομένως δεν θεωρούμαστε “νόμιμοι”», δήλωσε η Tabasoom Noori, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών που ζει εξόριστη στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Διεθνής υποστήριξη

Οι υπερασπίστριες/στές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μίλησαν στη Διεθνή Αμνηστία θεώρησαν ότι η σοβαρότητα της κρίσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Αφγανιστάν υπονομεύεται εν μέρει από τη ρητορική και την προπαγάνδα των Ταλιμπάν ότι το Αφγανιστάν είναι πλέον «ασφαλέστερο» με αναπτυσσόμενη οικονομία, όπου οι πολίτες τυγχάνουν σεβασμού και αξιοπρέπειας σύμφωνα με τη Σαρία (ισλαμικός νόμος) και τον πολιτισμό.

Στην πραγματικότητα, οι Ταλιμπάν έχουν δημιουργήσει ένα περιβάλλον φόβου και απόλυτου ελέγχου. «Η ίδια ομάδα που ανατινάσσονταν και σκότωνε πολίτες και δυνάμεις ασφαλείας δεν το κάνει πια (αφού είναι στην εξουσία), οπότε φυσικά [το Αφγανιστάν] θα είναι ασφαλές», δήλωσε η Zarifa, μια γυναίκα υπερασπίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ζει εξόριστη στις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Μετά από τρία χρόνια, η απογοήτευση στην αφγανική κοινότητα είναι αισθητή. Μετά από αμέτρητες δηλώσεις και συναντήσεις, ο κόσμος εξακολουθεί να σφίγγει τα χέρια καθώς οι Ταλιμπάν συνεχίζουν να παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και να ακυρώνουν είκοσι χρόνια σκληρής δουλειάς σε κάθε τομέα της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής.

«Είναι ανάγκη όλοι οι φορείς που ασχολούνται με το Αφγανιστάν να συντονιστούν, να βρουν ασφαλείς και δημιουργικές πλατφόρμες για να συζητήσουν και να εμπλακούν σε διάλογο ώστε να βρουν αποτελεσματικές μακροπρόθεσμες λύσεις. Αυτό μπορεί επίσης να γίνει εφικτό όταν διαθέσουν τρόπους, πόρους και δεξιότητες. Η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να δεσμευτεί να υποστηρίξει αυτά τα βήματα, να σεβαστεί το πλήθος των φωνών της κοινότητας και να απέχει από την άνευ αρχών εμπλοκή με τους Ταλιμπάν που θα αποβεί μόνο επιζήμια για τις συλλογικές προσπάθειες. Η ώρα για συντονισμένη δράση είναι τώρα», δήλωσε η Samira Hamidi.