
ΠΑΚΙΣΤΑΝ: Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ ΝΑ ΠΑΡΕΝΟΧΛΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΣΥΛΛΑΜΒΑΝΕΙ ΑΥΘΑΙΡΕΤΑ ΑΦΓΑΝΕΣ/-ΟΥΣ ΠΟΥ ΑΝΑΖΗΤΟΥΝ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ
Η κυβέρνηση του Πακιστάν πρέπει επειγόντως να σταματήσει τις αυθαίρετες συλλήψεις και παρενοχλήσεις Αφγανών προσφυγισσών/-ύγων και αιτουσών/-ούντων άσυλο, πολλές και πολλοί από τους οποίους διαφεύγουν από τις διώξεις των Ταλιμπάν, δήλωσε στις 14 Ιουνίου η Διεθνής Αμνηστία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Προσφυγισσών και προσφύγων.
Τα τελευταία χρόνια, πολλές Αφγανές και Αφγανοί που ζουν υπό τον φόβο διώξεων μετά την κατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021 κατέφυγαν στο Πακιστάν, όπου έχουν υποστεί κύματα αυθαίρετων συλλήψεων, προσαγωγών και την απειλή απέλασης. Λόγω των σημαντικών καθυστερήσεων στη διαδικασία καταγραφής, οι περισσότερες/-οι δεν διαθέτουν κάρτες Proof of Registration (PoR), το έγγραφο ταυτότητας που δίνει το δικαίωμα σε Αφγανές προσφύγισσες και πρόσφυγες να παραμένουν κανονικά στο Πακιστάν. Πολλές και πολλοί έφτασαν στο Πακιστάν με κανονικές βίζες, οι οποίες έχουν πλέον λήξει.
«Είναι βαθύτατα ανησυχητικό το γεγονός ότι η κατάσταση των Αφγανών προσφυγισσών και προσφύγων στο Πακιστάν δεν λαμβάνει τη δέουσα διεθνή προσοχή. Καθώς δεν μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ή να παραμείνουν μόνιμα στο Πακιστάν, βρίσκονται σε μια αδύνατη κατάσταση από την οποία δεν υπάρχει διέξοδος. Το ασαφές νομικό τους καθεστώς και οι επίπονες διαδικασίες για άσυλο ή μετεγκατάσταση σε τρίτη χώρα τις/τους έχουν καταστήσει ακόμα πιο ευάλωτες/-τους», δήλωσε η Dinushika Dissanayake, αναπληρώτρια περιφερειακή διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Νότια Ασία.
Καθώς δεν μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους ή να παραμείνουν μόνιμα στο Πακιστάν, βρίσκονται σε μια αδύνατη κατάσταση από την οποία δεν υπάρχει διέξοδος.
Dinushika Dissanayake, αναπληρώτρια περιφερειακή διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Νότια Ασία
Η Διεθνής Αμνηστία διεξήγαγε εννέα νέες εξ αποστάσεως συνεντεύξεις με Αφγανές και Αφγανούς, μεταξύ των οποίων και με έξι που είχαν κρατηθεί στο Πακιστάν κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών μηνών. Αυτό έγινε σε συνδυασμό με αρκετές άλλες συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν με Αφγανές/-ούς προσφύγισσες και πρόσφυγες στο Πακιστάν πέρυσι το 2022, μαζί με τη συνεχή παρακολούθηση των μέσων ενημέρωσης και την εξέταση επίσημων εγγράφων. Οι Αφγανές/-οι προσφύγισσες/-υγες έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την παρενόχληση από την πακιστανική αστυνομία και τους αξιωματούχους.
Οι ζωές μας στο Πακιστάν δεν είναι καθόλου ζωές
Ο Hussain,* πρώην υπάλληλος του Υπουργείου Εσωτερικών στο Αφγανιστάν (MoI), κατέφυγε στο Πακιστάν με την οικογένειά του το 2022, αφού γλίτωσε με δυσκολία από τους Ταλιμπάν στην Καμπούλ. Πρόσφατα συνελήφθη εν μέσω ενός κύματος συλλήψεων και αντιμετώπισε παρενοχλήσεις από τις πακιστανικές αρχές.
Τον Φεβρουάριο του 2023, η αστυνομία εισέβαλε και λεηλάτησε το σπίτι του Hussain στο Ισλαμαμπάντ, καθώς και τα σπίτια πολλών άλλων οικογενειών Αφγανών στη γειτονιά του. Ο ίδιος λέει ότι του πέρασαν χειροπέδες και τον οδήγησαν στο αστυνομικό τμήμα περίπου στις 10 το βράδυ, όπου τον ανέκριναν σχετικά με το καθεστώς μετανάστευσης, την εργασία και τους κοινωνικούς του κύκλους. Περίπου 20 άλλες Αφγανές και Αφγανοί συνελήφθησαν επίσης και οδηγήθηκαν στο τμήμα.
«Μας πήραν τα διαβατήρια και τα πορτοφόλια μας και στη συνέχεια έψαξαν το σώμα μας πολλές φορές. Κράτησαν ακόμα και όσες/-ους από εμάς είχαν έγκυρη βίζα και βρίσκονταν νόμιμα στη χώρα», είπε.
Μας πήραν τα διαβατήρια και τα πορτοφόλια μας και στη συνέχεια έψαξαν το σώμα μας πολλές φορές. Συνέλαβαν ακόμα και όσες/-ους από εμάς είχαν έγκυρη βίζα και βρίσκονταν νόμιμα στη χώρα.
Αφγανός πρόσφυγας
Το επόμενο πρωί, ο Hussain αφέθηκε ελεύθερος αφού πλήρωσε «πρόστιμο» 30.000 ρούπια, αλλά η αστυνομία αρνήθηκε να του δώσει οποιοδήποτε έγγραφο που να περιγράφει τον λόγο της κράτησής του ή απόδειξη για το πρόστιμο. Πέντε άλλες και άλλοι κρατούμενες/-νοι Αφγανές/-οί που ερωτήθηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία μοιράζονται παρόμοιες περιγραφές διαφορετικών περιστατικών, κατά τα οποία όλοι αναγκάστηκαν να πληρώσουν πρόστιμα 5.000 έως και 30.000 ρουπίες και σε καμία και κανέναν δεν δόθηκαν έγγραφα που να επιβεβαιώνουν την κράτησή τους ή το πρόστιμο. «Οι ζωές μας στο Πακιστάν δεν είναι καθόλου ζωές», δήλωσε ο Hussain.
Οι περιπτώσεις αυτές αντιπροσωπεύουν μονάχα έναν μικρό αριθμό από τις πολλές Αφγανές και Αφγανούς που έχουν φτάσει ζητώντας άσυλο στο Πακιστάν, με απώτερο σκοπό να χτίσουν μια νέα ζωή στη χώρα ή να μετακινηθούν σε τρίτη χώρα μέσω του Πακιστάν. Οι απειλές και οι παρενοχλήσεις που έχουν υποστεί έχουν ενισχυθεί με τις καθυστερήσεις στις διαδικασίες μετεγκατάστασης σε τρίτες χώρες και τις ληγμένες κάρτες, καθώς αυτό τους καθιστά νομικά ευάλωτους.
Οι χώρες οι οποίες προσέφεραν ειδικά προγράμματα μετεγκατάστασης σε Αφγανές και Αφγανούς που αντιμετωπίζουν διώξεις από τους Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, του Καναδά, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γερμανίας, δεν εκδίδουν επί του παρόντος κάρτες βίζα εντός του Αφγανιστάν, όπου δεν έχουν διπλωματικές αντιπροσωπείες. Ταυτόχρονα, η διαδικασία για την έκδοσή τους στο Πακιστάν παραμένει περίπλοκη και χρονοβόρα με χρόνο αναμονής πολλών μηνών. Για παράδειγμα, τον Οκτώβριο του 2022 η Γερμανία εγκαινίασε ένα πρόγραμμα ανθρωπιστικής εισδοχής για Αφγανές/-ούς που κινδυνεύουν από διώξεις, με στόχο να φέρνει στη Γερμανία έως και 1.000 Αφγανές και Αφγανούς ανά μήνα. Σύμφωνα με πηγές των μέσων ενημέρωσης, μέχρι τον Ιούνιο του 2023 το πρόγραμμα δεν είχε μεταφέρει ακόμη καμία και κανέναν στη Γερμανία, και οι Αφγανές και οι Αφγανοί στους οποίους οι γερμανικές αρχές είπαν να ταξιδέψουν στο Πακιστάν για να διεκπεραιωθεί η βίζα τους βρίσκονται ακόμη εκεί.
Οι Αφγανές και οι Αφγανοί που ζητούν άσυλο πρέπει επίσης να υπομείνουν μια παρατεταμένη διαδικασία όταν προσπαθούν να λάβουν απόδειξη εγγραφής από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τις προσφύγισσες και τους Πρόσφυγες (UNHCR). Σε συνδυασμό με τις χρονοβόρες ανανεώσεις θεωρήσεων από την πακιστανική κυβέρνηση, οι καθυστερήσεις αυτές διευκολύνουν την αστυνομία να τους παρενοχλεί και άλλες αρχές να τους αποσπούν χρήματα, πρακτικές που έχουν αναφερθεί σε όλο το Πακιστάν, μεταξύ άλλων στη Σιντ, το Καράτσι, το Πεσαβάρ, το Τσαμάν και την Κουέτα.
Οι Αφγανές και οι Αφγανοί που μίλησαν με τη Διεθνή Αμνηστία δήλωσαν ότι αισθάνονται το δικαίωμά τους στην ελευθερία της έκφρασης να περιορίζεται σημαντικά, καθώς δεν μπορούν να διαμαρτυρηθούν δημόσια για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, λόγω του επισφαλούς νομικού τους καθεστώτος. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα άσχημη για τις γυναίκες και τα κορίτσια, τα οποία αντιμετωπίζουν διακρίσεις τόσο στο Αφγανιστάν όσο και στο Πακιστάν.
«Πρέπει να δωροδοκίσουμε»
Οι Αφγανές και οι Αφγανοί που δεν διαθέτουν έγγραφα τα οποία να αποδεικνύουν το νομικό τους καθεστώς δεν μπορούν να εξασφαλίσουν επίσημη απασχόληση και συχνά καταλήγουν να εργάζονται σε χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας, όπου είναι ευάλωτοι στην εκμετάλλευση.
Χωρίς κάρτα PoR ή βίζα, είναι επίσης δύσκολο να αποκτήσουν κάρτες SIM ή να δημιουργήσουν τραπεζικούς λογαριασμούς, γεγονός που εμποδίζει τις/τους Αφγανές/-ούς να λαμβάνουν χρήματα από τους συγγενείς τους. Οι ιδιοκτήτες εκμεταλλεύονται επίσης την έλλειψη αποδείξεων του τρέχοντος στάτους τους.
«Αν δεν έχεις κάρτα, τότε δεν μπορείς να νοικιάσεις νόμιμα μια κατοικία, οπότε αντ' αυτού πρέπει να δωροδοκήσουμε κάποιον μεσίτη», δήλωσε ο Hussain, αναφερόμενος στις κάρτες PoR.
Πολλες/-οί από τις/τους πρόσφατα αφιχθέντες πρέπει να ταξιδέψουν στα σύνορα Αφγανιστάν/Πακιστάν και να φύγουν επίσημα από το Πακιστάν προκειμένου να ανανεώσουν τη βίζα τους, κάτι που μπορεί να αποδειχτεί δαπανηρό και επικίνδυνο. Δύο συνεντευξιαζόμενοι είπαν ότι οι συνοριοφύλακες απαίτησαν δωροδοκίες πριν τους επιτρέψουν να διασχίσουν τα σύνορα, παρόλο που διέθεταν έγκυρη βίζα.
Οι πακιστανικές αρχές συχνά βασίζονται στον νόμο περί αλλοδαπών του 1946 για να προφυλακίζουν Αφγανές/-ούς στη χώρα, ακόμα και όταν έχουν έγκυρα έγγραφα. Παρά την επικοινωνία με ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Πακιστάν, οι πρόσφατα κρατούμενες/-οι Αφγανές κα Αφγανοί πρόσφυγες δήλωσαν ότι δεν τους παρασχέθηκε καμία νομική προστασία κατά τη διάρκεια της κράτησής τους από την αστυνομία. Επιπλέον, οι Αφγανές/-οί συχνά δυσκολεύονται να έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση για τα παιδιά τους, καθώς ορισμένα σχολεία αρνούνται να τους εγγράψουν λόγω της ασάφειας του νομικού τους καθεστώτος. Για τις γυναίκες και τα κορίτσια, είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εγγραφούν σε σχολεία στο Πακιστάν εξαιτίας των διακρίσεων λόγω φύλου.
Γραφειοκρατικά εμπόδια
Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ είναι υπεύθυνη για την καταγραφή των Αφγανών που ζητούν άσυλο, την παροχή καρτών PoR και τον προσδιορισμό του προσφυγικούς τους στάτους. Η υπηρεσία του ΟΗΕ ανέθεσε στη Society for Human Rights and Prisoners' Aid (SHARP) τη διαδικασία αυτή της καταγραφής, ωστόσο όσα άτομα ρωτήθηκαν δήλωσαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι αντιμετώπισαν μεγάλους χρόνους αναμονής στο γραφείο της SHARP όταν προσπάθησαν να προγραμματίσουν μια συνέντευξη και καθυστερημένες απαντήσεις στις κλήσεις, γεγονός που καθιστούσε πρακτικά αδύνατο για τους πρόσφατα αφιχθέντες Αφγανούς και Αφγανές να λάβουν γρήγορα νομιμοποιητικά έγγραφα.
Ο Ahmad,* ένας άλλος αιτών άσυλο που έδωσε συνέντευξη στη Διεθνή Αμνηστία, τηλεφώνησε στην Ύπατη Αρμοστεία στο Πακιστάν αναζητώντας απόδειξη εγγραφής τον Νοέμβριο του 2021. Του ζητήθηκε να υποβάλει τα βιομετρικά του στοιχεία τον Αύγουστο του 2022, αλλά δέκα μήνες αργότερα δεν έχει λάβει ακόμη την επίσημη κάρτα εγγραφής του.
Για τον Ahmad, τον Hussain και άλλους Αφγανούς πρόσφυγες στο Πακιστάν που εργάστηκαν για την πρώην αφγανική κυβέρνηση ή εργάστηκαν στην κοινωνία των πολιτών, η επιστροφή στο Αφγανιστάν είναι αδύνατη.
«Οι Αφγανές/-οί που ζητούν άσυλο τιμωρήθηκαν πρώτα από τους Ταλιμπάν και τώρα από τις επίπονες διαδικασίες εγγραφής, ασύλου και βίζας. Η διεθνής κοινότητα απέτυχε να παράσχει επαρκή προστασία σε όσες και όσους διαφεύγουν από τις διώξεις στο Αφγανιστάν, σε πλήρη αντίθεση με τις αρχικές υποσχέσεις που δόθηκαν. Αυτοί οι άνθρωποι χρειάζονται επειγόντως μεγαλύτερη υποστήριξη», δήλωσε ο Dinushika Dissanayake.
φγανοί που ζητούν άσυλο τιμωρήθηκαν πρώτα από τους Ταλιμπάν και τώρα από τις επίπονες διαδικασίες καταγραφής, ασύλου και βίζας. Η διεθνής κοινότητα απέτυχε να παράσχει επαρκή προστασία σε όσες/-ους διαφεύγουν από τις διώξεις στο Αφγανιστάν.
Dinushika Dissanayake
«Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την Ύπατη Αρμοστεία να επιταχύνει την καταγραφή και την εξέταση των αιτήσεων των Αφγανών που ζητούν προσφυγικό στάτους στο Πακιστάν, την κυβέρνηση του Πακιστάν να σταματήσει τις αυθαίρετες συλλήψεις και τις παρενοχλήσεις Αφγανών προσφύγων, και τις τρίτες χώρες που προσφέρουν μετεγκατάσταση σε Αφγανούς στο εξωτερικό να επιταχύνουν την έκδοση βίζας».
Ιστορικό
Η Διεθνής Αμνηστία έχει αλλάξει τα ονόματα όλων όσων έδωσαν συνέντευξη για να προστατεύσει την ταυτότητά τους. Στις 14 Ιουνίου 2023, η Διεθνής Αμνηστία επικοινώνησε με την κυβέρνηση του Πακιστάν, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και τη SHARP σχετικά με τα ευρήματά της, αλλά δεν έλαβε απάντηση μέχρι τη δημοσίευση.
Λόγω του κινδύνου δίωξης, η Ύπατη Αρμοστεία εξέδωσε σύσταση μη επιστροφής για τις/τους Αφγανές/-ούς εκτός της χώρας τους μετά την κατάληψη της εξουσίας από τους Ταλιμπάν. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία, υπάρχουν περισσότερες/-οι από 3,7 εκατομμύρια Αφγανές/-οί στο Πακιστάν που εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν τόσο για οικονομικούς όσο και για πολιτικούς λόγους. Μόνο 1,4 εκατομμύρια από αυτούς τους ανθρώπους είναι επίσημα καταγεγραμμένοι.
Στις 15 Δεκεμβρίου 2022, η Διεθνής Αμνηστία εξέφρασε τις ανησυχίες της σχετικά με την κατάσταση των Αφγανών αιτουσών/-ούντων άσυλο και προσφύγων στην κυβέρνηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Πακιστάν.