
ΟΥΚΡΑΝΙΑ: ΟΙ ΡΩΣΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΚΙΕΒΟΥ - ΝΕΑ ΕΡΕΥΝΑ
Οι ρωσικές δυνάμεις πρέπει να αντιμετωπίσουν τη δικαιοσύνη για μια σειρά εγκλημάτων πολέμου που διαπράχθηκαν στην περιοχή βορειοδυτικά του Κιέβου, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία σε μια νέα έκθεση έπειτα από εκτεταμένη επιτόπια έρευνα.
Η έκθεση με τίτλο «Δεν πρόκειται να επιστρέψει: Εγκλήματα πολέμου στη βορειοδυτική περιοχή του Κιέβου» βασίζεται σε δεκάδες συνεντεύξεις και εκτεταμένη επισκόπηση υλικών αποδεικτικών στοιχείων. Η Διεθνής Αμνηστία τεκμηρίωσε παράνομες αεροπορικές επιδρομές στην Borodyanka, καθώς και εξωδικαστικές εκτελέσεις σε άλλες πόλεις και χωριά, συμπεριλαμβανομένων των Bucha, Andriivka, Zdvyzhivka και Vorzel.
Αντιπροσωπεία της Διεθνούς Αμνηστίας, με επικεφαλής τη γενικό γραμματέα της οργάνωσης, επισκέφθηκε τις τελευταίες ημέρες την περιοχή, συνομίλησε με επιζώσες/-ντες και οικογένειες θυμάτων και συναντήθηκε με ανώτερους Ουκρανούς αξιωματούχους.
«Το μοτίβο των εγκλημάτων που διαπράττουν οι ρωσικές δυνάμεις και το οποίο έχουμε καταγράψει περιλαμβάνει τόσο παράνομες επιθέσεις όσο και δολοφονίες αμάχων», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Συναντήσαμε οικογένειες των οποίων τα αγαπημένα πρόσωπα σκοτώθηκαν σε φρικτές επιθέσεις και των οποίων οι ζωές άλλαξαν για πάντα εξαιτίας της ρωσικής εισβολής. Υποστηρίζουμε τα αιτήματά τους για δικαιοσύνη και καλούμε τις ουκρανικές αρχές, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και άλλους να διασφαλίσουν τη διατήρηση των αποδεικτικών στοιχείων που θα μπορούσαν να στηρίξουν μελλοντικές διώξεις για εγκλήματα πολέμου».
Είναι ζωτικής σημασίας να προσαχθούν στη δικαιοσύνη όλοι οι υπεύθυνοι, συμπεριλαμβανομένων των ανώτερων κλιμακίων της ιεραρχίας.
Agnès Callamard
Στη Borodyanka, η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε ότι τουλάχιστον 40 άμαχοι σκοτώθηκαν σε δυσανάλογες και αδιάκριτες επιθέσεις, οι οποίες κατέστρεψαν μια ολόκληρη γειτονιά και άφησαν χιλιάδες ανθρώπους άστεγους.
Στην Bucha και σε αρκετές άλλες πόλεις και χωριά που βρίσκονται βορειοδυτικά του Κιέβου, η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε 22 περιπτώσεις παράνομων φόνων από τις ρωσικές δυνάμεις, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν προφανώς εξωδικαστικές εκτελέσεις.
Κατά τη διάρκεια των 12ήμερων ερευνών, οι ερευνήτριες/-ητές της Διεθνούς Αμνηστίας πήραν συνεντεύξεις από κατοίκους των περιοχών Bucha, Borodyanka, Novyi Korohod, Andriivka, Zdvyzhivka, Vorzel, Makariv και Dmytrivka και επισκέφθηκαν τους τόπους πολυάριθμων δολοφονιών.
Συνολικά, πήραν συνεντεύξεις από 45 άτομα που είδαν ή γνώριζαν από πρώτο χέρι τους παράνομους φόνους συγγενών και γειτόνων τους από Ρώσους στρατιώτες, καθώς και από άλλους 39 που είδαν ή γνώριζαν από πρώτο χέρι τις αεροπορικές επιδρομές που είχαν στόχο οχτώ κτίρια κατοικιών.
Παράνομες αεροπορικές επιδρομές στην Borodyanka
Την 1η και 2α Μαρτίου, μια σειρά ρωσικών αεροπορικών επιδρομών έπληξε οχτώ κτίρια κατοικιών στην πόλη Borodyanka, περίπου 60 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Κιέβου, στα οποία διέμεναν περισσότερες από 600 οικογένειες.
Τα χτυπήματα σκότωσαν τουλάχιστον 40 κατοίκους και κατέστρεψαν τα κτίρια, καθώς και δεκάδες γύρω κτίρια και σπίτια. Τα περισσότερα θύματα σκοτώθηκαν στα υπόγεια των κτιρίων, όπου είχαν αναζητήσει καταφύγιο. Άλλοι πέθαναν στα διαμερίσματά τους.
Το πρωί της 2ας Μαρτίου, ένα μόνο χτύπημα σκότωσε τουλάχιστον 23 άτομα στο κτίριο 359 στην οδό Tsentralna. Μεταξύ των θυμάτων ήταν πέντε συγγενείς του Vadim Zahrebelny: η μητέρα του Lydia, ο αδελφός του Volodymyr και η σύζυγός του Yulia, και οι γονείς της Lubov και Leonid Hurbanov.
Ο Vadim δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Εμείς [ο Vadim και ο γιος του] φύγαμε από το κτίριο 359 λίγο μετά τις 7 το πρωί. Ωστόσο, η μητέρα μου και ο αδελφός μου με τη σύζυγό του και τους γονείς της επέμεναν να μείνουν στο υπόγειο επειδή φοβόντουσαν ότι θα τους πυροβολούσαν οι Ρώσοι στρατιώτες αν έβγαιναν στους δρόμους. Περίπου 20 λεπτά αφότου φύγαμε, το κτίριο 359 βομβαρδίστηκε και σκοτώθηκαν όλοι μαζί με άλλους γείτονες».
Ο Vasyl Yaroshenko βρισκόταν κοντά σε ένα από τα κτίρια όταν χτυπήθηκε. Είπε: «Έφυγα από το διαμέρισμά μου για να πάω να κάνω κάποια δουλειά στο γκαράζ, καθώς η γυναίκα μου επρόκειτο να κατεβάσει δύο ηλικιωμένους γείτονες στο υπόγειο. Όταν έφτασα στο γκαράζ, περίπου 150 μέτρα από το κτίριο, έγινε μια τεράστια έκρηξη. Σκύβω πίσω από το γκαράζ. Όταν κοίταξα, είδα ένα μεγάλο κενό στο κτίριο. Ολόκληρο το μεσαίο τμήμα του κτιρίου είχε καταρρεύσει - ακριβώς στο σημείο όπου οι κάτοικοι είχαν καταφύγει στο υπόγειο. Η σύζυγός μου η Halina ήταν μεταξύ των νεκρών. Τη βλέπω ακόμα δίπλα στην πόρτα του διαμερίσματός μας, του σπιτιού όπου ζούσαμε για 40 χρόνια».
Ολόκληρο το μεσαίο τμήμα του κτιρίου είχε καταρρεύσει - ακριβώς στο σημείο όπου οι κάτοικοι είχαν καταφύγει στο υπόγειο. Η σύζυγός μου η Halina ήταν μεταξύ των νεκρών. Τη βλέπω ακόμα δίπλα στην πόρτα του διαμερίσματός μας, του σπιτιού όπου ζούσαμε για 40 χρόνια.
Vasyl Yaroshenko
Την 1η Μαρτίου, μια σειρά αεροπορικών επιδρομών στόχευσε άλλα έξι κτίρια σε κοντινή απόσταση. Τουλάχιστον εφτά άνθρωποι σκοτώθηκαν στο κτίριο 371 στην οδό Tsentralna, μεταξύ των οποίων ο Vitali Smishchuk, ένας 39χρονος χειρουργός, η σύζυγός του Tetiana και η τετράχρονη κόρη τους Yeva.
Η μητέρα του Vitali, Ludmila, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Καθώς η κατάσταση επιδεινωνόταν, έγινε πολύ επικίνδυνο να μετακινηθούμε από το ένα μέρος της πόλης στο άλλο. Υπήρχαν τανκς στους δρόμους... Οι άνθρωποι φοβόντουσαν να βγουν έξω».
«Μιλούσα στον γιο μου και του έλεγα να φύγει, αλλά εκείνος φοβόταν να βγει έξω. Κρύφτηκαν στο υπόγειο για ασφάλεια - αλλά η βόμβα κατέστρεψε το μεσαίο τμήμα του κτιρίου, όπου βρισκόταν το υπόγειο».
Δεν είναι γνωστό ότι υπήρχαν σταθεροί ουκρανικοί στρατιωτικοί στόχοι σε κάποιο από τα κτίρια που επλήγησαν ή γύρω από αυτά, αν και κατά καιρούς ένοπλοι που υποστήριζαν τις ουκρανικές δυνάμεις φέρονται να πυροβολούσαν κατά διερχόμενων ρωσικών στρατιωτικών οχημάτων από κάποια από αυτά τα κτίρια ή κοντά σε κάποια από αυτά. Η συνειδητή εξαπόλυση άμεσων επιθέσεων κατά αμάχων ή δυσανάλογων επιθέσεων συνιστούν εγκλήματα πολέμου.
Η Διεθνής Αμνηστία δημιούργησε μια νέα διαδραστική αναπαράσταση 360 μοιρών των εκτεταμένων ζημιών που προκλήθηκαν από τις αεροπορικές επιδρομές στην Borodyanka, την οποία μπορείτε να δείτε εδώ.
Παράνομοι φόνοι βορειοδυτικά του Κιέβου
Η πόλη Bucha, περίπου 30 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Κιέβου, καταλήφθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις στα τέλη Φεβρουαρίου. Πέντε άντρες σκοτώθηκαν σε προφανείς εξωδικαστικές εκτελέσεις από τις ρωσικές δυνάμεις σε ένα συγκρότημα πέντε κτιρίων που βρίσκονται γύρω από μια αυλή κοντά στη διασταύρωση των οδών Yablunska και Vodoprovidna, όλα μεταξύ 4 και 19 Μαρτίου.
Ο Yevhen Petrashenko, ένας 43χρονος διευθυντής πωλήσεων και πατέρας δύο παιδιών, πυροβολήθηκε στο διαμέρισμά του στην οδό Yablunska στις 4 Μαρτίου.
Η Tatiana, σύζυγος του Yevhen, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι βρισκόταν στο υπόγειο της πολυκατοικίας τους ενώ ο Yevhen είχε παραμείνει στο διαμέρισμά τους. Είχε πάει να βοηθήσει έναν γείτονα όταν Ρώσοι στρατιώτες πραγματοποιούσαν έρευνες πόρτα πόρτα. Η Τατιάνα έχασε την επαφή με τον Yevhen, το πτώμα του οποίου βρέθηκε στο διαμέρισμά του από έναν γείτονα την επόμενη ημέρα.
Κατόπιν αιτήματός της, οι Ρώσοι στρατιώτες επέτρεψαν στην Tatiana να επισκεφτεί το διαμέρισμα. Είπε: «Ο Yevhen βρισκόταν νεκρός στην κουζίνα. Είχε πυροβοληθεί στην πλάτη, [κοντά στους] πνεύμονες και το συκώτι του. Η σορός του παρέμεινε στο διαμέρισμα μέχρι τις 10 Μαρτίου, όταν καταφέραμε να τον θάψουμε σε έναν ρηχό τάφο στην αυλή».
Οι ερευνήτριες/-ητές της Διεθνούς Αμνηστίας βρήκαν δύο σφαίρες και τρεις κάλυκες στον τόπο της δολοφονίας. Ο εμπειρογνώμων όπλων της οργάνωσης ταυτοποίησε τις σφαίρες ως 7N12 θωρακισμένες σφαίρες 9x39 χιλιοστών, οι οποίες μπορούν να εκτοξευτούν μόνο από εξειδικευμένα τουφέκια που χρησιμοποιούνται από ορισμένες επίλεκτες ρωσικές μονάδες, συμπεριλαμβανομένων μονάδων που φέρονται να επιχειρούσαν στην Bucha κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Μια σειρά ρωσικά στρατιωτικά έγγραφα που βρέθηκαν στη Bucha, τα οποία ανέλυσαν οι ερευνήτριες/-ητές της Διεθνούς Αμνηστίας, δίνει περαιτέρω ενδείξεις για τις εμπλεκόμενες μονάδες. Περιλάμβαναν αρχεία στρατολογίας και εκπαίδευσης που ανήκαν σε έναν οδηγό-μηχανικό του 104ου Συντάγματος του VDV, των ρωσικών αερομεταφερόμενων δυνάμεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένες μονάδες της VDV είναι εξοπλισμένες με εξειδικευμένα τουφέκια που βάλλουν τον θωρακισμένο πυροβολισμό των 9x39 χιλιοστών.
Στις 22 ή 23 Μαρτίου, σκοτώθηκε επίσης ο Leonid Bodnarchuk, ένας 44χρονος οικοδόμος που ζούσε στο ίδιο κτίριο με τον Yevhen Petrashenko. Οι κάτοικοι που είχαν καταφύγει στο υπόγειο είπαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι Ρώσοι στρατιώτες πυροβόλησαν τον Leonid καθώς ανέβαινε τις σκάλες και στη συνέχεια πέταξαν χειροβομβίδα στο κλιμακοστάσιο. Αργότερα βρήκαν το ακρωτηριασμένο σώμα του σωριασμένο σε μια λίμνη αίματος στις σκάλες.
Οι ερευνήτριες/-ητές της Διεθνούς Αμνηστίας βρήκαν μεγάλες κηλίδες αίματος σε πολλά από τα σκαλοπάτια της σκάλας που οδηγούσε στο υπόγειο, καθώς και σημάδια εγκαυμάτων κι ένα μοτίβο ζημιών στον τοίχο που συνάδει με έκρηξη χειροβομβίδας.
Σε γειτονικές πόλεις και χωριά, η Διεθνής Αμνηστία συνέλεξε περαιτέρω στοιχεία και μαρτυρίες για παράνομες δολοφονίες, συμπεριλαμβανομένων προφανών εξωδικαστικών εκτελέσεων: Ορισμένα θύματα είχαν τα χέρια τους δεμένα πίσω από την πλάτη τους, ενώ άλλα έδειχναν σημάδια βασανιστηρίων.
Το κομβόι ήταν όλοι άμαχοι που διέφευγαν. Σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα είχαν παιδιά μέσα. Όταν το αυτοκίνητό μας μόλις είχε φτάσει σε μια σειρά δέντρων, άκουσα πυροβολισμούς – πρώτα μεμονωμένους πυροβολισμούς και στη συνέχεια μια ριπή πυροβολισμών
Oleksii Sychevky
Στο χωριό Novyi Korohod, σκοτώθηκε ο Viktor Klokun, ένας 46χρονος οικοδόμος. Η Olena Sakhno, η σύντροφός του, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι κάποιοι χωρικοί τής έφεραν το πτώμα του Viktor στις 6 Μαρτίου. Η ίδια είπε: «Τα χέρια του ήταν δεμένα πίσω από την πλάτη του με ένα κομμάτι λευκό πλαστικό και είχε πυροβοληθεί στο κεφάλι».
Η σύζυγος του Oleksii Sychevky, η Olha, 32 ετών, και ο πατέρας του Olexandr, 62 ετών, σκοτώθηκαν όταν η αυτοκινητοπομπή στην οποία επέβαιναν δέχθηκε πυρά από αυτό που έμοιαζε να είναι ρωσικές δυνάμεις.
Ο Oleksii δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Το κομβόι ήταν όλοι άμαχοι που διέφευγαν. Σχεδόν όλα τα αυτοκίνητα είχαν παιδιά μέσα. Όταν το αυτοκίνητό μας μόλις είχε φτάσει σε μια σειρά δέντρων, άκουσα πυροβολισμούς – πρώτα μεμονωμένους πυροβολισμούς και στη συνέχεια μια ριπή πυροβολισμών».
«Οι πυροβολισμοί χτύπησαν το πρώτο όχημα της αυτοκινητοπομπής και αυτό σταμάτησε. Ήμασταν το δεύτερο όχημα και έπρεπε να σταματήσουμε κι εμείς. Τότε χτυπηθήκαμε κι εμείς. Τουλάχιστον έξι ή εφτά πυροβολισμοί χτύπησαν το αυτοκίνητό μας. Ο πατέρας μου σκοτώθηκε ακαριαία από σφαίρα στο κεφάλι. Η γυναίκα μου χτυπήθηκε από μεταλλικό θραύσμα και το παιδί μου [ο γιος μου] χτυπήθηκε επίσης».
Οι ερευνήτρις/-ητές της Διεθνούς Αμνηστίας που επισκέφθηκαν τον Απρίλιο την Bucha, την Borodyanka και άλλες κοντινές πόλεις και χωριά, αφού είχαν εκταφεί τα θύματα (είτε από τα ερείπια των κτιρίων που κατέρρευσαν είτε από τους ρηχούς, προσωρινούς τάφους στους οποίους είχαν ταφεί πολλοί), διαπίστωσαν ότι πολλά μέλη των οικογενειών ήταν δυσαρεστημένα με τη μεταχείριση των λειψάνων των θυμάτων. Τα μέλη της οικογένειας ανησυχούσαν ότι η διαδικασία μεταχείρισης των λειψάνων ήταν χαοτική, ότι δεν ενημερώνονταν σωστά και ότι τα λείψανα σε ορισμένες περιπτώσεις δεν αναγνωρίζονταν σωστά.
Διεκδικώντας δικαιοσύνη για τα εγκλήματα πολέμου
Οι εξωδικαστικές εκτελέσεις που διαπράττονται σε διεθνείς ένοπλες συγκρούσεις συνιστούν εκ προθέσεως φόνους, οι οποίοι αποτελούν εγκλήματα πολέμου. Οι αδιάκριτες και δυσανάλογες επιθέσεις που πραγματοποιούνται με εγκληματική πρόθεση αποτελούν επίσης εγκλήματα πολέμου.
Όλοι οι υπεύθυνοι για εγκλήματα πολέμου πρέπει να θεωρηθούν ποινικά υπεύθυνοι για τις πράξεις τους. Σύμφωνα με το δόγμα της ευθύνης της διοίκησης, οι ιεραρχικά ανώτεροι – συμπεριλαμβανομένων των διοικητών και των πολιτικών ηγετών, όπως οι υπουργοί και οι αρχηγοί κρατών– οι οποίοι γνώριζαν ή είχαν λόγο να γνωρίζουν για τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν από τις δυνάμεις τους, αλλά δεν προσπάθησαν να τα σταματήσουν ή να τιμωρήσουν τους υπεύθυνους, θα πρέπει επίσης να θεωρηθούν ποινικά υπεύθυνοι.
Οποιεσδήποτε διαδικασίες ή μηχανισμοί απονομής δικαιοσύνης θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πληρέστεροι και να διασφαλίζουν ότι όλοι οι δράστες εγκλημάτων πολέμου, εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, γενοκτονίας και του εγκλήματος της επίθεσης στην Ουκρανία, από όλα τα μέρη της σύγκρουσης, θα προσάγονται στη δικαιοσύνη σε δίκαιες δίκες, χωρίς καταφυγή στη θανατική ποινή. Επιπλέον, τα δικαιώματα των θυμάτων πρέπει να βρίσκονται στο προσκήνιο της διερεύνησης και της δίωξης των διεθνών εγκλημάτων και όλοι οι μηχανισμοί απονομής δικαιοσύνης πρέπει να ακολουθήσουν μια προσέγγιση επικεντρωμένη στις/στους επιζώσες/-ντες.
Η τεκμηρίωση, από την πλευρά της Διεθνούς Αμνηστίας, των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία είναι διαθέσιμη εδώ.