ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ/ΕΥΡΩΠΗ: ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΠΟΥ ΒΟΗΘΟΥΝ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ/ΡΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΜΕ ΦΥΛΑΚΙΣΗ, ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΚΑΤΑΧΡΩΝΤΑΙ ΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ
• Συνεντεύξεις Τύπου στη Βέρνη, τη Μαδρίτη, το Παρίσι, τη Ρώμη
• Εκπρόσωποι τύπου και άνθρωποι που τους έχουν ασκηθεί κατηγορίες είναι διαθέσιμοι/ες για συνέντευξη
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι άνθρωποι διώκονται και παρενοχλούνται για πράξεις αλληλεγγύης προς τους/τις πρόσφυγες, τους/τις αιτούντες/ούσες άσυλο και τους/τις μετανάστες/ριες, στις οποίες πράξεις συμπεριλαμβάνονται η αποστολή ζεστών ρούχων, η προσφορά στέγης και η διάσωση από τη θάλασσα, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.
Σε μια νέα έκθεση με τίτλο «Τιμωρώντας την αλληλοβοήθεια: η Ευρώπη Φρούριο δικάζει την αλληλεγγύη», η οργάνωση καταγράφει τους τρόπους με τους οποίους οι αστυνομικοί και οι εισαγγελείς καταχρώνται τους ήδη προβληματικούς νόμους ενάντια στη διακίνηση ανθρώπων και τα μέτρα κατά της τρομοκρατίας για να στοχοποιήσουν τους υπερασπιστές και τις υπερασπίστριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων που βοηθούν τους/τις πρόσφυγες, τους αιτούντες και τις αιτούσες άσυλο και τους/τις μετανάστες/ριες.
«Η αυξημένη προσήλωση στον περιορισμό και την αποτροπή των αφίξεων στην Ευρώπη σημαίνει ότι το να κάνουμε τους/τις πρόσφυγες ή τους/τις μετανάστες/ριες να αισθάνονται πιο ασφαλείς ή ευπρόσδεκτοι/ες θεωρείται απειλή», δήλωσε η Elisa De Pieri, περιφερειακή ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας.
«Η αποτυχία των ευρωπαϊκών κρατών να εκπληρώσουν τις βασικές ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών/ριών σημαίνει ότι συχνά η παροχή βασικών υπηρεσιών και υποστήριξης μένει στα χέρια των απλών ανθρώπων. Τιμωρώντας τους ανθρώπους που επιχειρούν να γεμίσουν τα κενά, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέτουν τους ανθρώπους που μετακινούνται σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο.»
Η αποτυχία των ευρωπαϊκών κρατών να εκπληρώσουν τις βασικές ανάγκες των προσφύγων και των μεταναστών/ριών σημαίνει ότι συχνά η παροχή βασικών υπηρεσιών και υποστήριξης μένει στα χέρια των απλών ανθρώπων. Τιμωρώντας τους ανθρώπους που επιχειρούν να γεμίσουν τα κενά, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέτουν τους ανθρώπους που μετακινούνται σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο.
Η έκθεση εξετάζει περιπτώσεις υπερασπιστών/ριών των ανθρώπινων δικαιωμάτων που αντιμετωπίζουν ψευδείς κατηγορίες μεταξύ του 2017 και του 2019, στην Κροατία, τη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία, τη Μάλτα, την Ισπανία, την Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Αποδεικνύει πώς οι αστυνομικές αρχές, οι δικαστικοί φορείς και οι νόμοι που προορίζονται για τη δίωξη εγκληματικών δικτύων διακίνησης ανθρώπων, χρησιμοποιούνται άδικα κατά των ανθρώπων που βοηθούν τους πρόσφυγες, τους/τις μετανάστες/ριες και τους/τις αιτούντες/ούσες άσυλο.
Η προσφορά ζεστών ρούχων και καταλύματος ποινικοποιείται
Πολλές από τις περιπτώσεις που εξετάζονται στην έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας επικεντρώνονται στην κατηγορία της «διευκόλυνσης της παράνομης εισόδου», η οποία έχει χρησιμοποιηθεί για να στοχεύσει άτομα και ΜΚΟ για ένα ευρύ φάσμα δράσεων ανθρωπιστικής βοήθειας και αλληλεγγύης.
Για παράδειγμα, ο Γάλλος οδηγός βουνού Pierre Mumber αντιμετώπισε δίκη με την κατηγορία «διευκόλυνσης της παράνομης εισόδου» στη Γαλλία γιατί πρόσφερε ζεστό τσάι και ζεστά ρούχα σε τέσσερις αιτούντες/ούσες άσυλο από τη Δυτική Αφρική. Τελικά αθωώθηκε μετά από προσφυγή.
Ένα αυστηρό καθεστώς ελέγχου των συνόρων στη γαλλική πλευρά των Άλπεων σημαίνει ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες/ριες που αλιεύονται σε απόσταση 20 χλμ. από τα ιταλικά σύνορα, θεωρούνται ότι «εισέρχονται παράτυπα στη Γαλλία» και ότι οποιοσδήποτε/οποιαδήποτε τους βοηθάει κινδυνεύει να διωχθεί και να καταδικαστεί. Η πρόσβαση στο άσυλο είναι εξαιρετικά περιορισμένη εάν κάποιος καταφθάσει σε αυτήν τη μεθοριακή περιοχή, και οι επαναπροωθήσεις προς την Ιταλία είναι συχνές.
Άνθρωποι στην Ελβετία, συμπεριλαμβανομένου ενός ιερέα, έχουν διωχθεί και καταδικαστεί απλώς επειδή πρόσφεραν καταφύγιο ή βοήθησαν τους αλλοδαπούς να έχουν πρόσβαση στην προστασία.
Το ελβετικό κοινοβούλιο θα διεξάγει τις επόμενες ημέρες κοινοβουλευτική συζήτηση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε αλλαγή του νόμου για τη διευκόλυνση της παράτυπης εισόδου. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τους/τις βουλευτές να εισάγουν μια σαφή ανθρωπιστική εξαίρεση για να διασφαλίσουν ότι καμία πράξη αλληλεγγύης δεν θα ποινικοποιείται.
Παρεμπόδιση του έργου των ΜΚΟ και ποινικοποίηση της διάσωσης στη θάλασσα
Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν επίσης στοχοποιηθεί και πιεστεί μέσω της κατάχρησης του ποινικού δικαίου. Στην Κροατία, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ), Are you Syrious και το Centre Peace Studies έχουν παρενοχληθεί, εκφοβιστεί και διωχθεί για «διευκόλυνση της παράτυπης μετανάστευσης» μετά την τεκμηρίωση και την υποβολή εκθέσεων σχετικά με ανθρώπους που εκδιώχθηκαν με υπερβολική βία από την αστυνομία στα σύνορα με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και τη Σερβία.
Στην Ιταλία, οι διασώστες/ριες που σώζουν τις ζωές όσων καταφεύγουν στην Ευρώπη με μη κατάλληλες βάρκες έχουν υποβληθεί σε δυσφημήσεις και ποινικές έρευνες ενώ αναγκάστηκαν να ακολουθήσουν άλλες μεθόδους που μπορεί να καθυστερήσουν τη διάσωση και να αφήσουν αβοήθητους στη θάλασσα και μακριά από ασφαλή λιμάνια, τους ανθρώπους που διασώζουν.
Από τον Αύγουστο του 2017, οι ιταλικές αρχές έχουν κατασχέσει σε πολλές περιπτώσεις σκάφη που ανήκουν σε μη κυβερνητικές οργανώσεις, αφήνοντας λιγότερα σκάφη διαθέσιμα για επιχειρήσεις διάσωσης, ακόμη και αν ο ρυθμός θανάτων στη θάλασσα αυξήθηκε το 2018 και το 2019.
Οι ισπανικές αρχές έχουν καταχραστεί τους διοικητικούς νόμους προκειμένου να περιορίσουν τις δραστηριότητες διάσωσης των πλοίων των ΜΚΟ, απειλώντας τους με πρόστιμα μέχρι 901.000€ .
Οι εκπαιδευμένοι διασώστες Sarah Mardini και Seán Binder βρίσκονταν σε προφυλάκιση για μήνες μετά την σύλληψή τους από τις ελληνικές αρχές για την παροχή βοήθειας στους πρόσφυγες που έφτασαν στη Λέσβο. Εξακολουθούν να αναμένουν δίκη σε αβάσιμες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης της παράτυπης εισόδου και της κατασκοπείας.
Η Sarah Mardini είπε: «Προσφέραμε εθελοντικά βοήθεια σε όσους/ες έχουν ανάγκη. Θα μπορούσαμε να περάσουμε 25 χρόνια στη φυλακή επειδή βοηθούσαμε τους/τις επιζώντες/ήσασες, αλλά αν με ρωτούσατε τώρα, αν θα άλλαζα τίποτα, γνωρίζοντας ότι η ζωή μου θα μπορούσε, ως αποτέλεσμα, να ανατραπεί, σας λέω ότι θα έκανα ακριβώς το ίδιο πράγμα.»
Αντιμέτωποι/ες με πρόστιμα και δικαστικές δαπάνες, οι υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων και οι ΜΚΟ που κατηγορούνται, αναγκάζονται να διαθέσουν τον περιορισμένο χρόνο και τους πόρους από το ανθρωπιστικό έργο τους για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους από αβάσιμες κατηγορίες και, στην περίπτωση των επιχειρήσεων διάσωσης στις θάλασσες, να επιστρέψουν τα πλοία τους.
Τον Μάρτιο του 2019, μια ομάδα προσφύγων και μεταναστών/ριών εναντιώθηκε στον πλοίαρχο του πλοίου El Hiblu ο οποίος τους διέσωσε, όταν προσπάθησε να τους επιστρέψει παράνομα στη Λιβύη, παρά τους πολύ συγκεκριμένους κινδύνους να αντιμετωπίσουν βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κατά την άφιξή τους στη Μάλτα, τρεις έφηβοι που ήταν μέρος των διασωθέντων, συνελήφθησαν από αρχές της Μάλτας με την κατηγορία ότι κατέλαβαν το πλοίο. Κινδυνεύουν με ποινές ισόβιας κάθειρξης για δυσανάλογες κατηγορίες, μεταξύ άλλων και στο πλαίσιο της αντιτρομοκρατικής νομοθεσίας. Δεν έχουν προκύψει μέχρι στιγμής στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι χρησιμοποίησαν βία ή ότι έθεσαν σε κίνδυνο κανέναν.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της να τροποποιήσουν τους εθνικούς και κοινοτικούς νόμους για τη διευκόλυνση της παράτυπης εισόδου, διαμετακόμισης και διαμονής ώστε να συμπεριληφθεί στον ορισμό του αδικήματος ένα υλικό όφελος. Αυτό θα εμπόδιζε την κατάχρηση των νόμων για την τιμωρία πράξεων αλληλεγγύης και ανθρωπισμού.
Οι υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων αξίζουν προστασία
Τα άτομα που ενεργούν για να βοηθήσουν και να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα ορίζονται ως υπερασπιστές και υπερασπίστριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων (Human Rights Defenders) στη Διακήρυξη του ΟΗΕ για τους υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, τα κράτη υποχρεούνται να εγγυώνται ένα ασφαλές και ευνοϊκό περιβάλλον στο οποίο μπορούν να εφαρμόζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς φόβο αντίποινων.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να εφαρμόσουν μέτρα για την εφαρμογή της Διακήρυξης του ΟΗΕ για τους/τις υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων εντός της ΕΕ και να διασφαλίσουν ότι κανείς και καμία δεν θα διώκεται απλώς για το έργο τους στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
«Οι αρχές πρέπει να σταματήσουν να ποινικοποιούν τους υπερασπιστές και τις υπερασπίστριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η ιστορία δεν θα φερθεί ευγενικά στις κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν τη σωτηρία των ζωών ως έγκλημα,» δήλωσε η Elisa De Pieri.
«Πολλοί άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη έχουν δείξει πολύ μεγαλύτερη συμπόνια και ανθρωπιά απέναντι στους ανθρώπους που αναζητούν ασφάλεια από ό, τι οι κυβερνήσεις τους. Είναι εξωφρενικό το γεγονός ότι οι υπερασπιστές/ριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων στοχοποιούνται από τις αδιάλλακτες αρχές που είναι αποφασισμένες να κλείσουν τα σύνορά τους με κάθε κόστος, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπινων ζωών.»