ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ: Η ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑΓΓΕΛΛΕΙ ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΤΕΛΕΣΕΩΝ, ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ ΚΑΙ ΞΕΝΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΤΕΙ ΓΙΑ ΑΔΙΚΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ

Μια νέα έκθεση που δημοσίευσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία εφιστά την προσοχή σε μια ανησυχητική αύξηση των εκτελέσεων στη Σαουδική Αραβία τα τελευταία χρόνια, ιδίως για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, και υπογραμμίζει τις σημαντικές επιπτώσεις τους σε ξένους υπηκόους.

Μεταξύ Ιανουαρίου 2014 και Ιουνίου 2025, η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε 1.816 άτομα, σύμφωνα με το επίσημο πρακτορείο Τύπου. Σχεδόν ένας στους τρεις εκτελέστηκε για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, τα οποία είναι αδικήματα που δεν μπορούν να τιμωρούνται με θάνατο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από τα 597 άτομα που εκτελέστηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της δεκαετούς περιόδου, οι ξένοι υπήκοοι αποτελούσαν σχεδόν τα τρία τέταρτα (75%) των εκτελέσεων αυτών.

Το 2024 η Σαουδική Αραβία πραγματοποίησε ρεκόρ 345 εκτελέσεων. Μέχρι στιγμής φέτος, μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 2025, η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε συνολικά 180 άτομα.

Μόνο τον Ιούνιο του 2025, η Σαουδική Αραβία εκτέλεσε 46 άτομα, εκ των οποίων 37 για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά - δηλαδή κατά μέσο όρο πάνω από μία εκτέλεση ανά ημέρα που σχετίζεται με ναρκωτικά. Τριάντα τέσσερις ήταν ξένοι υπήκοοι από την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Ιορδανία, τη Νιγηρία, το Πακιστάν, τη Σομαλία και τη Συρία.

«Η αδυσώπητη και ανελέητη χρήση της θανατικής ποινής από τη Σαουδική Αραβία μετά από κατάφωρα άδικες δίκες δεν αποδεικνύει μόνο μια ανατριχιαστική περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή- η εφαρμογή της για αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά αποτελεί επίσης κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των διεθνών προτύπων», δήλωσε η Kristine Beckerle, Αναπληρώτρια Περιφερειακή Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Γινόμαστε μάρτυρες μιας πραγματικά τρομακτικής τάσης, με ξένους υπηκόους να καταδικάζονται σε θανατική ποινή με τρομακτικό ρυθμό για εγκλήματα που δεν θα έπρεπε ποτέ να επισύρουν τη θανατική ποινή. Η έκθεση αυτή αποκαλύπτει τη σκοτεινή και θανατηφόρα πραγματικότητα πίσω από την προοδευτική εικόνα που οι αρχές προσπαθούν να προβάλουν παγκοσμίως».

Οι 345 εκτελέσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2024 σηματοδότησαν τον υψηλότερο αριθμό εκτελέσεων που έχει καταγράψει η Διεθνής Αμνηστία στη Σαουδική Αραβία εδώ και πάνω από τρεις δεκαετίες. Περίπου το 35% αυτών, ή 122 άτομα, εκτελέστηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά, το υψηλότερο ετήσιο σύνολο από τότε που η Διεθνής Αμνηστία άρχισε να καταγράφει τις εκτελέσεις στη Σαουδική Αραβία το 1990. Το 2024, η Σαουδική Αραβία ήταν μία από τις τέσσερις μόνο χώρες παγκοσμίως με καταγεγραμμένες εκτελέσεις για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά.

Σε μια σημαντική ανατροπή πολιτικής, το 33μηνο μορατόριουμ της Σαουδικής Αραβίας για τις εκτελέσεις που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, το οποίο ανακοινώθηκε τον Ιανουάριο του 2021, καταργήθηκε αιφνιδιαστικά τον Νοέμβριο του 2022. Από τότε η Σαουδική Αραβία έχει εκτελέσει πάνω από 262 άτομα για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά - το οποίο είναι σχεδόν το ήμισυ των καταγεγραμμένων συνολικών εκτελέσεων που σχετίζονται με ναρκωτικά κατά τη διάρκεια της δεκαετούς περιόδου που αναλύθηκε.

Η έκθεση βασίζεται σε μια ενδελεχή ποσοτική ανάλυση των αναφερόμενων εκτελέσεων που καλύπτουν πάνω από μια δεκαετία και μια εµπεριστατωµένη εξέταση των περιπτώσεων ξένων υπηκόων που καταδικάστηκαν σε θάνατο.

Σε πλήρη αντίθεση με τους προηγούμενους δημόσιους ισχυρισμούς του πρίγκιπα διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν ότι το Βασίλειο περιορίζει τη θανατική ποινή για τα αδικήματα ta'zir (κατά διακριτική ευχέρεια), η ανάλυση αποκαλύπτει ένα μοτίβο δικαστών, οι οποίες/οι ασκούν τη διακριτική τους ευχέρεια για να αυξάνουν τη βαρύτητα των ποινών και να επιβάλλουν θανατικές καταδίκες, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν περιλαμβάνουν ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, αντί να τη χρησιμοποιούν για να περιορίσουν τη χρήση της θανατικής ποινής. Η ανάλυση της Διεθνούς Αμνηστίας δείχνει ότι μόνο το 2024 πραγματοποιήθηκαν 122 εκτελέσεις ta'zir για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά και 118 αντίστοιχες εκτελέσεις τους πρώτους έξι μήνες του 2025.

Οι ξένοι υπήκοοι φέρουν το κύριο βάρος των εκτελέσεων που σχετίζονται με τα ναρκωτικά

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι ξένοι υπήκοοι καταδικάζονται σε θανατική ποινή με εντυπωσιακό ρυθμό για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά. Οι εθνικότητες που επηρεάστηκαν ιδιαίτερα την τελευταία δεκαετία περιλαμβάνουν ανθρώπους από το Πακιστάν (155 εκτελεσθέντες), τη Συρία (66), την Ιορδανία (50), την Υεμένη (39), την Αίγυπτο (33), τη Νιγηρία (32), τη Σομαλία (22) και την Αιθιοπία (13), μαζί με άλλες. Δεκάδες άλλοι ξένοι υπήκοοι παραμένουν σε άμεσο κίνδυνο εκτέλεσης.

Οι ξένοι υπήκοοι αντιμετωπίζουν πρόσθετες προκλήσεις για να λάβουν δίκαιη δίκη στη Σαουδική Αραβία, μια χώρα που δεν είναι η δική τους και η οποία έχει ένα εγγενώς αδιαφανές σύστημα ποινικής δικαιοσύνης.

Συγγενής δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν ξέρουμε αν έχουν το δικαστικό τους έγγραφο ... Δεν μπορούμε να λάβουμε κανένα νομικό έγγραφο επειδή δεν έχουμε κανέναν μέσα στη χώρα που να μας υποστηρίζει με την υπόθεση, όπως έναν νομικό εκπρόσωπο. Υπάρχει επίσης γλωσσικό εμπόδιο. Ο αδελφός μου συνελήφθη μέσα σε μια εβδομάδα από την αναχώρησή του από την Αιθιοπία ενώ διέσχιζε τα σύνορα με την Υεμένη. Δεν γνώριζε τίποτα για το τι θα αντιμετώπιζε στα σύνορα με τη Σαουδική Αραβία».

Η Διεθνής Αμνηστία, σε συνεργασία με τις οργανώσει European Saudi Organization for Human Rights και Justice Project Pakistan, κατέγραψε τις περιπτώσεις 25 ξένων υπηκόων από την Αίγυπτο, την Αιθιοπία, την Ιορδανία, το Πακιστάν και τη Σομαλία, οι οποίοι έχουν καταδικαστεί για αδικήματα που σχετίζονται με ναρκωτικά και οι οποίοι βρίσκονται σήμερα στην πτέρυγα των θανατοποινιτών ή έχουν εκτελεστεί στη Σαουδική Αραβία.

Σύμφωνα με ενδελεχείς συνεντεύξεις με τις οικογένειες από 13 από αυτά τα 25 άτομα, μέλη της κοινότητας και έναν υπάλληλο του προξενείου, καθώς και την εξέταση δικαστικών εγγράφων, η Διεθνής Αμνηστία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η περιορισμένη εκπαίδευση και το μειονεκτικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο αυτών των ξένων υπηκόων που είναι θανατοποινίτες αύξησαν τον κίνδυνο εκμετάλλευσης κατά τη μετανάστευσή τους και δυσκόλεψαν την πρόσβασή τους σε νομική εκπροσώπηση στη Σαουδική Αραβία.

Η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς τις συστημικές παραλείψεις που δεν εγγυώνται το δικαίωμά τους σε δίκαιη δίκη, συμπεριλαμβανομένης, μεταξύ άλλων, της έλλειψης πρόσβασης σε νομικό εκπρόσωπο, της ανεπαρκούς υποστήριξης από το προξενείο και της μη πρόσβασης σε αποτελεσματική διερμηνεία.

Τουλάχιστον τέσσερις από τις καταγεγραμμένες περιπτώσεις αφορούσαν άτομα που ανέφεραν ότι υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση κατά τη διάρκεια της προδικαστικής κράτησης για την απόσπαση «ομολογιών». Ο Hussein Abou al-Kheir, για παράδειγμα, ένας 57χρονος πατέρας οκτώ παιδιών, ανακάλεσε την επηρεασμένη από τα βασανιστήρια «ομολογία» του πολλές φορές κατά τη διάρκεια της δίκης του, δηλώνοντας ότι τον χτύπησαν σε σημείο που δεν μπορούσε να κρατήσει στυλό, ωστόσο ο δικαστής χρησιμοποίησε την αυτοενοχοποιητική του δήλωση ως αποδεικτικό στοιχείο για να τον καταδικάσει. Τέτοιες πρακτικές παραβιάζουν τις υποχρεώσεις της Σαουδικής Αραβίας βάσει της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων, καθώς και άλλες διεθνείς εγγυήσεις για την προστασία των δικαιωμάτων όσων αντιμετωπίζουν τη θανατική ποινή.

Η ψυχολογική επιβάρυνση τόσο των θανατοποινιτών όσο και των οικογενειών τους περιγράφηκε στη Διεθνή Αμνηστία ως τεράστια. Πολλές/οί δεν γνώριζαν την κατάσταση των εφέσεών τους ή πότε μπορεί να γίνει η εκτέλεσή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις ενημερώθηκαν από υπαλλήλους των φυλακών μόλις την προηγούμενη ημέρα. Οι οικογένειες μάθαιναν για τις εκτελέσεις μέσω άλλων κρατουμένων ή από δημοσιεύματα των μέσων ενημέρωσης. Σε όλες τις περιπτώσεις που τεκμηρίωσε η Διεθνής Αμνηστία, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας κράτησαν τα σώματα των εκτελεσθέντων, αρνούμενες στις οικογένειες το δικαίωμα να θρηνήσουν και να ταφούν σύμφωνα με τις θρησκευτικές τους πρακτικές - μια πρακτική που καταδικάστηκε από φορείς του ΟΗΕ ως μορφή κακομεταχείρισης.

«Ήμασταν συντετριμμένοι, ειδικά επειδή δεν υπάρχει σώμα για να θρηνήσουμε. Καμία τελετή κηδείας... Πίσω στο Amman η οικογένειά μου καθόταν σιωπηλή στο σαλόνι της όταν άκουσαν τα νέα και άρχισαν να ουρλιάζουν σαν τρελοί. Είναι μια εικόνα που μου ράγισε την καρδιά», δήλωσε η Zainab Abou al-Kheir, αδελφή του Hussein, ο οποίος εκτελέστηκε στη Σαουδική Αραβία τον Μάρτιο του 2023.

Χρήση της θανατικής ποινής κατά της σιιτικής μειονότητας

Πέρα από τα αδικήματα που σχετίζονται με τα ναρκωτικά, η ανάλυση της Διεθνούς Αμνηστίας δείχνει μια ανησυχητική χρήση της θανατικής ποινής για αδικήματα που σχετίζονται με την «τρομοκρατία» κατά της σιιτικής μειονότητας της Σαουδικής Αραβίας. Ενώ η σιιτική κοινότητα περιλαμβάνει περίπου το 10-12% του συνολικού πληθυσμού, αντιπροσωπεύει περίπου το 42% (120 από 286) όλων των εκτελέσεων που σχετίζονται με την «τρομοκρατία» μεταξύ Ιανουαρίου 2014 και Ιουνίου 2025. Αυτό αντανακλά την πολιτική καταστολή κατά μιας ομάδας που επί μακρόν αντιμετωπίζει διακρίσεις, με την ειρηνική διαφωνία να διώκεται συχνά ως «τρομοκρατία».

Παρά τις πρόσφατες νομικές μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στον περιορισμό της χρήσης της θανατικής ποινής για άτομα που ήταν παιδιά, δηλαδή κάτω των 18 ετών, κατά τον χρόνο του φερόμενου αδικήματός τους, επτά νεαροί άνδρες, ορισμένοι μόλις 12 ετών κατά τον χρόνο του φερόμενου αδικήματός τους, εξακολουθούν να κινδυνεύουν με εκτέλεση. Τέσσερις από αυτούς δικάστηκαν πρόσφατα εκ νέου και καταδικάστηκαν και πάλι σε θάνατο. Η επιβολή της θανατικής ποινής σε άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών κατά τον χρόνο της εγκληματικής συμπεριφοράς απαγορεύεται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού, στην οποία η Σαουδική Αραβία είναι συμβαλλόμενο κράτος.

«Η θανατική ποινή είναι η έσχατη σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική τιμωρία, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε καμία περίπτωση. Εκτός από την άμεση θέσπιση μορατόριουμ στις εκτελέσεις, μέχρι την πλήρη κατάργηση της θανατικής ποινής, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας πρέπει να τροποποιήσουν την εθνική νομοθεσία για την κατάργηση της θανατικής ποινής και να μετατρέψουν όλες τις θανατικές ποινές», δήλωσε η Kristine Beckerle.

«Οι σύμμαχοι της Σαουδικής Αραβίας στη διεθνή κοινότητα πρέπει να ασκήσουν επειγόντως πίεση στις αρχές για να σταματήσουν το κύμα εκτελέσεων και να τηρήσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα».