ΕΛΛΑΔΑ: Η ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΗ ΔΙΚΗ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΓΙΑ «ΨΕΥΔΗ ΚΑΤΑΜΗΝΥΣΗ» ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΥ ΗΓΕΤΗ ΘΑ ΕΧΕΙ ΑΝΑΤΡΙΧΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ
Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί βαθιά για την εκκρεμή δίκη δύο υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων με την κατηγορία της «ψευδούς καταμήνυσης» ανώτερου ηγέτη της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Ελλάδα. Η κατηγορία προέρχεται από επίσημη μήνυση που υποβλήθηκε από τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων βάσει ενός αντιρατσιστικού νόμου σχετικά με δήλωση[1] την οποία θεωρούσαν αντισημιτική και διακριτική κατά του εβραϊκού λαού που έκανε το 2017 ο Μητροπολίτης Πειραιώς.
Στις 15 Φεβρουαρίου 2022, ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) Παναγιώτης Δημητράς, και η Andrea Gilbert, ερευνήτρια του ΕΠΣΕ για τον αντισημιτισμό και τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, δικάζονται στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών με την κατηγορία της ψευδούς καταμήνυσης του Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ. Οι δύο υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατηγορούνται για παραβίαση του άρθρου 229 του Ποινικού Κώδικα μετά τη μήνυση του ΕΠΣΕ κατά του Μητροπολίτη τον Απρίλιο 2017 για δημόσια υποκίνηση σε βία ή μίσος (Άρθρο 1 του Νόμου 927/1979) και κατάχρηση εκκλησιαστικού αξιώματος. Η μήνυση αναφερόταν σε δήλωση1 που δημοσιεύτηκε από τον Μητροπολίτη στις 28 Απριλίου 2017, την οποία το ΕΠΣΕ έκρινε κατάφωρα αντισημιτική («αντισημιτικό παραλήρημα») και ως εκ τούτου παραβιάζουσα την ελληνική νομοθεσία.
Το Δεκέμβριο του 2019, ωστόσο, ένας εισαγγελέας απέρριψε τη μήνυση του ΕΠΣΕ υποστηρίζοντας ότι η δήλωση του Μητροπολίτη απλώς διακήρυττε το δόγμα της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Το Μάρτιο 2020, μετά την απόρριψη της μήνυσης του ΕΠΣΕ, ο Μητροπολίτης υπέβαλε μήνυση εναντίον των δύο υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων για φερόμενη ψευδή καταμήνυση εναντίον του. Τον Νοέμβριο 2021, ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά των δύο υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων από έναν εισαγγελέα και παραπέμφθηκαν σε δίκη. Εάν κριθούν ένοχοι, αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και πρόστιμο από ένα έως 36.000 ευρώ.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα κράτη επιτρέπεται να περιορίζουν το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των δικαιωμάτων των άλλων. Ωστόσο, οι περιορισμοί στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης πρέπει να ορίζονται στον νόμο με ακριβή τρόπο, και πρέπει να είναι απαραίτητοι και ανάλογοι με θεμιτό σκοπό, όπως ορίζεται στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα του οποίου η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος. Από την άποψη αυτή, η Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων κάλεσε τα κράτη να καταργήσουν τους νόμους που ποινικοποιούν τη δυσφήμιση και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η φυλάκιση δεν είναι ποτέ κατάλληλη ποινή. Οι νόμοι που αποσκοπούν στην προστασία της τιμής και της υπόληψης τρίτων θα πρέπει πάντα να αντιμετωπίζονται ως ζήτημα αστικής αγωγής.
Οι κατηγορίες και η επικείμενη δίκη του Παναγιώτη Δημητρά και της Andrea Gilbert αποτελούν άμεση απειλή για το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και φαίνεται να είναι μια τακτική εκφοβισμού με στόχο τη φίμωση των υπερασπιστών/-τριων των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η Διεθνής Αμνηστία ανησυχεί περαιτέρω ότι η δίκη μπορεί να δημιουργήσει ένα ανατριχιαστικό αποτέλεσμα στους/στις υπερασπιστές/-ίτριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων που μάχονται κατά του ρατσισμού και της ρητορικής μίσους, οι οποίοι/ες μπορεί να αποθαρρύνονται από το να εγείρουν ανησυχίες στο μέλλον λόγω του φόβου αντιποίνων. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να αποσύρουν τις κατηγορίες σε βάρος των δύο υπερασπιστών των ανθρώπινων δικαιωμάτων και να κλείσουν την υπόθεση. Η οργάνωση καλεί επίσης τον Ειδικό Απεσταλμένο της Ελλάδας για την καταπολέμηση του Αντισημιτισμού να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την καταπολέμηση της ρητορικής μίσους και άλλων παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά του εβραϊκού λαού και να συνεργαστεί με τις ελληνικές δικαστικές αρχές για να διασφαλίσει ότι οι υπερασπιστές/-ίστριες των ανθρώπινων δικαιωμάτων που αναδεικνύουν και αντιτίθενται στη ρητορική μίσους προστατεύονται από καταχρηστικές και εκφοβιστικές διώξεις.
Υπόβαθρο
Τον Μάιο 2017, το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο Ελλάδας επίσης καταδίκασε τη δημόσια δήλωση του Μητροπολίτη και τη χαρακτήρισε «αντισημιτική».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας ανάφερε στην Έκθεση για την Ελλάδα του 2015 ότι: «[τ]α αντισημιτικά στερεότυπα δεν περιορίζονται στα ακροδεξιά πολιτικά κόμματα, αλλά έχουν διεισδύσει σε μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, καθώς και σε ορισμένα τμήματα της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο Μητροπολίτης Πειραιώς Σεραφείμ έκανε ανοιχτά αντισημιτικές δηλώσεις στην τηλεόραση τον Δεκέμβριο 2010, όταν κατηγόρησε τους Εβραίους για την ενορχήστρωση του Ολοκαυτώματος και κατηγόρησε τον παγκόσμιο Σιωνισμό για μια συνωμοσία υποδούλωσης της Ελλάδας και της Ορθόδοξης Εκκλησίας».
Στις Καταληκτικές Παρατηρήσεις του 2016 για την Ελλάδα, η Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων εξέφρασε ανησυχίες για την αύξηση της ρητορικής μίσους μετά το 2009, «που συμπίπτει με την άνοδο του κόμματος της Χρυσής Αυγής, ουσιαστικά στοχοποιώντας μετανάστες, Ρομά, Εβραίες/-ους και Μουσουλμάνες/-ους, μεταξύ άλλων μέσω των μέσων μαζικής επικοινωνίας, του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης».
