ΑΖΕΡΜΠΑΙΤΖΑΝ / ΑΡΜΕΝΙΑ: ΠΟΛΛΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΣΚΟΤΩΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΗΣΗ ΟΠΛΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΑΓΚΟΡΝΟ-ΚΑΡΑΜΠΑΧ

• Οι ερευνητές/ριες πεδίου επισκέφτηκαν δεκάδες περιοχές που χτυπήθηκαν στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία
• Τα στοιχεία διαψεύδουν τις αρνήσεις και των δύο πλευρών ότι διεξήγαγαν επιθέσεις χωρίς διακρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των πυρομαχικών διασποράς
•  Άλλα όπλα που χρησιμοποιήθηκαν περιλαμβάνουν βαλλιστικούς πυραύλους και βολές με εξαιρετικά μη-ακριβείς πυραύλους και πυροβολικό

Η επανειλημμένη χρήση των εξαιρετικά μη-ακριβείας και αδιάκριτων όπλων των δυνάμεων της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν - συμπεριλαμβανομένων των πυρομαχικών διασποράς και των εκρηκτικών όπλων για ευρεία περιοχή σε κατοικημένες μη στρατιωτικές περιοχές - αποτελεί παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και άφησε νεκρούς πολλούς αμάχους, τραυμάτισε εκατοντάδες και κατέστρεψε σπίτια και βασικές υποδομές κατά το διάστημα της πρόσφατης σύγκρουσης, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Η νέα έκθεση της οργάνωσης In the Line of Fire: Civilian casualties from unlawful strikes in the Armenian-Azerbaijani conflict over Nagorno-Karabakh, βασίζεται σε μια έρευνα που έγινε στο πεδίο και για τις δύο πλευρές και περιγράφει πως 18 επιθέσεις των δυνάμεων Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν σκότωσαν παράνομα πολίτες. Συνολικά, τουλάχιστον 146 πολίτες, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών και ηλικιωμένων, πέθαναν στις επιθέσεις 44 ημερών κατά την περίοδο από τα τέλη Σεπτεμβρίου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου του 2020.

Οι Αρμενικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν μη-ακριβείς βαλλιστικούς πυραύλους, μη κατευθυνόμενα συστήματα πυραύλων πολλαπλών εκτόξευσης (MLRS) και πυροβολικά. Οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν χρησιμοποίησαν επίσης μη κατευθυνόμενο πυροβολικό και MLRS. Οι αρχές και από τις δύο πλευρές αρνήθηκαν ότι ξεκίνησαν αδιάκριτες συγκρούσεις εναντίον αμάχων,όπως και τη χρήση πυρομαχικών διασποράς - παρά τις σαφείς ενδείξεις ότι και οι δύο το έκαναν.

«Χρησιμοποιώντας αυτά τα μη-ακριβή και θανατηφόρα όπλα κοντά σε κατοικημένες περιοχές πολιτών, οι δυνάμεις των Αρμενίων και του Αζερμπαϊτζάν παραβίασαν τους νόμους του πολέμου και έδειξαν αδιαφορία για την ανθρώπινη ζωή», δήλωσε η Marie Struthers, Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

«Πολίτες σκοτώθηκαν, οικογένειες διαλύθηκαν και αμέτρητα σπίτια καταστράφηκαν επειδή όλα τα μέρη της σύγκρουσης χρησιμοποίησαν περιβόητα αόριστα όπλα εναντίον πόλεων».

Τα ατυχήματα αμάχων θα ήταν σίγουρα πολύ υψηλότερα, εάν πολλοί άνθρωποι δεν είχαν εγκαταλείψει τις πληγείσες περιοχές ή δεν είχαν καταφύγει σε υπόγεια όταν ξεκίνησε η σύγκρουση.

Επίσκεψη στα δεκάδες σημεία σύγκρουσης

Amnesty International investigators visited strike sites on both sides of the conflict. Basemap data: OCHA, ROCCA, ESRI

Μετά την τριμερή συμφωνία της 10ης Νοεμβρίου για τον τερματισμό της σύγκρουσης, η Διεθνής Αμνηστία επισκέφθηκε δεκάδες περιοχές όπου έγιναν συγκρούσεις στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία στα τέλη Νοεμβρίου και στις αρχές Δεκεμβρίου 2020.

Η οργάνωση πήρε συνέντευξη από 79 επιζώντες/σασες, μάρτυρες και συγγενείς πολιτών που σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν στις συγκρούσεις, όπως επίσης και στις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της περιοχής και σε εργαζόμενους/ες σε ΜΚΟ και δημοσιογράφους.

Η ομάδα αντιμετώπισης κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας ανέλυσε τμήματα πυρομαχικών που χρησιμοποιήθηκαν στις επιθέσεις και εξέτασε βίντεο, φωτογραφίες και δορυφορικές εικόνες που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια της ένοπλης σύρραξης.

«Η έρευνά μας αποκάλυψε ένα μοτίβο αδιάκριτων και δυσανάλογων επιθέσεων και από τις δύο πλευρές που σκότωσαν και έβλαψαν πολίτες όπως και αντικείμενα πολιτών. Επανειλημμένες επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν σε αστικές κατοικημένες περιοχές μακριά από τις πρώτες γραμμές, και σε μέρη όπου συχνά δεν φαινόταν να υπάρχουν στρατιωτικοί στόχοι», δήλωσε η Marie Struthers Επιθέσεις από αρμενικές δυνάμεις.

Επιθέσεις από τις δυνάμεις της Αρμενίας

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε οκτώ επιθέσεις από τις αρμενικές δυνάμεις σε πόλεις και χωριά στο Αζερμπαϊτζάν, οι οποίες σκότωσαν συνολικά 72 πολίτες.

Στην πόλη Ganja στις 17 Οκτωβρίου, 21 άμαχοι σκοτώθηκαν και περισσότεροι από 50 τραυματίστηκαν όταν ένας βαλλιστικός πύραυλος SCUD-B έπληξε τη γειτονιά Mukhtar Hajiyev. Η κόρη της Sudaba Asgarova Nigar σκοτώθηκε στην επίθεση, μια ημέρα πριν από τα 15α γενέθλιά της. «Ήταν το μόνο παιδί μου. Ήταν το μόνο που είχα», είπε η Sudaba στη Διεθνή Αμνηστία.

Ο Ramiz Gahramanov, 64 ετών, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι στην ίδια επίθεση, η κόρη του Khatira, 34 ετών, σκοτώθηκε μαζί με τον γιο της Orhan, 11 ετών, και τις δύο κόρες της, Maryam, 6 ετών, και Laman, 18 ετών. Μετά την έκρηξη, ο Ramiz είπε: «Κοίταξα κάτω και όταν είδα ότι το σπίτι είχε καταστραφεί εντελώς, αμέσως ήξερα ότι όλοι είχαν πεθάνει επειδή κανείς δεν θα μπορούσε να επιζήσει από αυτή την καταστροφή. Δεν μπορούσα να βρω τα πτώματα των εγγονιών μου. Μέρη των σωμάτων τους δεν βρέθηκαν παρά μέρες αργότερα, στον επόμενο δρόμο, ενώ κάποια μέρη δεν βρέθηκαν καθόλου». 

Στις 27 Οκτωβρίου, 5 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 14 τραυματίστηκαν όταν οι Αρμενικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια βομβιστική επίθεση στο χωριό Qarayusufli, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές σε σπίτια. Ένας από αυτούς που σκοτώθηκαν ήταν ο επτάχρονος Aysu Iskandarli, ο οποίος έπαιζε σε κούνια στον κήπο εκείνη τη στιγμή.

Αρμενικές δυνάμεις εκτόξευσαν επίσης αρκετούς πυραύλους μεγάλης διαμέτρου στην πόλη Barda στις 28 Οκτωβρίου, περισσότερο από 20 χλμ. από την πρώτη γραμμή. Τρεις πύραυλοι προσγειώθηκαν στο κέντρο της πόλης, δύο από αυτούς κοντά σε δύο νοσοκομεία. Ο τρίτος - ένας ρωσικός πύραυλος Smerch 9M55 που περιέχει 72 πυρομαχικά 9N235 - προσγειώθηκε στη μέση ενός πολυσύχναστου κυκλικού κόμβου, σκοτώνοντας 21 πολίτες.

Στις 27 Σεπτεμβρίου, την ημέρα που ξεκίνησε η σύγκρουση, οι Αρμενικές δυνάμεις ξεκίνησαν επιθέσεις πυροβολικού στο Gashalti, κοντά στο Naftalan, σκοτώνοντας πέντε μέλη της οικογένειας Gurbanov και καταστρέφοντας εν μέρει το σπίτι τους. Ο Bakhtiar Gurbanov, ο οποίος έχασε τους γονείς του, μαζί με τη σύζυγο του αδελφού του, τον ανιψιό του και την ανιψιά του, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Είχαμε αρχίσει να ανακαινίζουμε το σπίτι πριν από τον πόλεμο, τώρα δεν αντέχουμε πλέον να είμαστε εδώ».

Επιθέσεις από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν

Η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε εννέα επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν από τις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν σε πόλεις και χωριά στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ και μία στην Αρμενία, σκοτώνοντας 11 αμάχους. Σύμφωνα με τις τοπικές de facto αρχές, τουλάχιστον 52 Αρμένιοι άμαχοι σκοτώθηκαν στη σύγκρουση.

Η κύρια πόλη της περιοχής Stepanakert δέχτηκε συχνά επιθέσεις, μερικές φορές ακόμα και πολλές φορές σε μια μέρα. Μερικές από τις επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν χρησιμοποιώντας εγγενώς με αδιάκριτα όπλα, όπως πυραύλους 122 mm Grad και διεθνώς απαγορευμένα πυρομαχικά διασποράς.

Μια σειρά επιθέσεων στις 4 Οκτωβρίου σκότωσαν τέσσερις πολίτες και τραυματίστηκαν δεκάδες ακόμη. Ο Naver Lalayal είπε στη Διεθνή Αμνηστία πώς σκοτώθηκε ο 69χρονος πατέρας του Arkadi σε αυτήν την επίθεση:

«Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, οι γονείς μου έμεναν στο καταφύγιο στο υπόγειο του κτηρίου με άλλους κατοίκους και πήγαιναν στο διαμέρισμα τακτικά για να χρησιμοποιούν το μπάνιο και την κουζίνα. Εκείνο το πρωί ο πατέρας μου ήρθε στον επάνω όροφο και στεκόταν στο μπαλκόνι όταν ένας πύραυλος εξερράγη στον κήπο. Σκοτώθηκε επί τόπου και μεγάλο μέρος του διαμερίσματος καταστράφηκε».

Μια νεαρή γυναίκα με διανοητική και σωματική αναπηρία χτυπήθηκε και τραυματίστηκε από την ίδια επίθεση.

Ένας ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας όπλων εξέτασε τα θραύσματα πυρομαχικών που η Διεθνής Αμνηστία παρατήρησε στην τοποθεσία και τα αναγνώρισε ως «πιθανά μέρη ενός βαλλιστικού πυραύλου EXTRA», ένα ισραηλινό όπλο που είναι γνωστό ότι πωλήθηκε στο Αζερμπαϊτζάν. Αρκετές άλλες τοποθεσίες γύρω από την πόλη χτυπήθηκαν την ίδια μέρα, συμπεριλαμβανομένου ενός σχολείου που δεν λειτουργούσε πια και ήταν κοντά στο γραφείο της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού.

Σε άλλες επιθέσεις στο Stepanakert, φάνηκε ότι οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν σκοπίμως στοχοποίησαν κρίσιμες υποδομές, συμπεριλαμβανομένης της Υπηρεσίας Έκτακτης Ανάγκης, ενός μεγάλου συγκροτήματος στην ανατολική άκρη της πόλης. Στις 2 Οκτωβρίου περίπου στις 2 μ.μ. μια επίθεση πυραύλων έπληξε τον παρακείμενο χώρο στάθμευσης, τραυματίζοντας θανάσιμα έναν από τους διασώστες, τον 25χρονο Hovhannes Aghajanyan, τραυματίζοντας επίσης 10 από τους συναδέλφους του.

Στο Martuni, στις 27 Σεπτεμβρίου, οι 12 επιθέσεις που έγιναν εντός τεσσάρων λεπτών περιλάμβαναν και μία η οποία τραυμάτισε θανάσιμα ένα οκτάχρονο κορίτσι, την Victoria Gevorgyan, και άφησε τον 2χρονο αδελφό της Artsvik χτυπημένο και τραυματισμένο.

«Η Victoria ήταν ο μικρός μας άγγελος. Έχει φύγει… Το μικρό μου αγόρι ξυπνά ακόμα λέγοντας ότι υπάρχουν αεροπλάνα στον ουρανό που βομβαρδίζουν», είπε η μητέρα τους, Anahit Gevorgyan, στη Διεθνή Αμνηστία. Ο Davit Khachatran, κάτοικος του Martakert, είπε στη Διεθνή Αμνηστία πώς σκοτώθηκαν τόσο οι γονείς του όσο και η θεία του – όλοι/ες βρίσκονταν στην ηλικία των 60 - όταν ένας πύραυλος Grad χτύπησε στην είσοδο ενός κτηρίου απέναντι από το κατάστημα φρούτων και λαχανικών της οικογένειας στις 30 Σεπτεμβρίου. Ο πύραυλος βρισκόταν ακόμα στα σκαλιά του κτηρίου όταν το επισκέφθηκε η Διεθνής Αμνηστία στα μέσα Δεκεμβρίου.

«Οι αρχές της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν πρέπει να ξεκινήσουν άμεσες και αμερόληπτες έρευνες για την αδυσώπητη και συχνά απερίσκεπτη χρήση βαρέων εκρηκτικών όπλων σε κατοικημένες αστικές περιοχές. Καθώς οι ηγέτες της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν αρχίζουν να επεξεργάζονται ρυθμίσεις ασφαλείας, είναι σημαντικό οι υπεύθυνοι/ες για αυτές τις παραβιάσεις να λογοδοτούν γρήγορα και τα θύματα να αποζημιώνονται», δήλωσε η Marie Struthers.