ΑΙΓΥΠΤΟΣ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΚΥΜΑ ΜΑΖΙΚΩΝ ΣΥΛΛΗΨΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΝΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΣΙΣΙ

Τις τελευταίες 12 ημέρες, οι αιγυπτιακές αρχές άρχισαν τη μεγαλύτερη καταστολή υπό τις διαταγές του προέδρου Abdel Fattah al-Sisi, συλλαμβάνοντας περισσότερους από 2.300 ανθρώπους - τουλάχιστον 111 από αυτούς παιδιά, όπως δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία. Οι αρχές διενήργησαν εκτεταμένες συλλήψεις εκατοντάδων ειρηνικών διαδηλωτών/ριών καθώς και πιο στοχευμένες αυθαίρετες συλλήψεις δικηγόρων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δημοσιογράφων, ακτιβιστών/ριών και πολιτικών.

Η συντριπτική πλειονότητα των συλληφθέντων ανακρίνεται στο πλαίσιο μιας ενιαίας υπόθεσης. Εάν παραπεμφθούν σε δίκη, θα πρόκειται για τη μεγαλύτερη ποινική υπόθεση που σχετίζεται με διαδηλώσεις στην ιστορία της Αιγύπτου.

«Η κυβέρνηση του Προέδρου Σίσι έχει ενορχηστρώσει αυτή την καταστολή για να συντρίψει το παραμικρό σημάδι διαφωνίας και να αποσιωπήσει κάθε κριτική ενάντια στην κυβέρνηση. Το κύμα των πρωτοφανών μαζικών συλλήψεων, που περιλάμβανε πολλούς που δεν συμμετείχαν καν στις διαδηλώσεις, στέλνει ένα σαφές μήνυμα - οποιοσδήποτε θεωρείται ότι αποτελεί απειλή για την κυβέρνηση του Sisi, θα συνθλίβεται», δήλωσε η Najia Bounaim, Υπεύθυνη Εκστρατειών της Βόρειας Αφρικής για τη Διεθνή Αμνηστία.

«Η συμμετοχή σε μια ειρηνική διαμαρτυρία δεν είναι έγκλημα. Τα δρακόντεια μέτρα των αιγυπτιακών αρχών ενάντια στις ειρηνικές διαδηλώσεις καταδεικνύουν την απόλυτη περιφρόνησή τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα και επιδεικνύουν κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων ειρηνικής διαμαρτυρίας και ελευθερίας της έκφρασης. Οι αρχές πρέπει να απελευθερώσουν αμέσως και άνευ όρων οποιονδήποτε κρατείται αποκλειστικά για την ειρηνική άσκηση των δικαιωμάτων του/της στην ελευθερία του συνέρχεσθαι ή στην ελευθερία της έκφρασης».

Σε μια σπάνια πρόκληση προς τον πρόεδρο Σίσι και την κυβέρνησή του, ξεκίνησαν μικρές διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις της Αιγύπτου από τις 20 Σεπτεμβρίου. Οι αιγυπτιακές αρχές προσπάθησαν να αποτρέψουν ένα δεύτερο γύρο διαδηλώσεων στις 27 Σεπτεμβρίου κλείνοντας μεγάλα τμήματα του κέντρου του Καΐρου και πραγματοποιώντας μαζικές συλλήψεις.

Μια επίσημη δήλωση από το Γραφείο Εισαγγελέα της Αιγύπτου, στις 26 Σεπτεμβρίου, δήλωσε ότι «λιγότερα από 1.000 άτομα» έχουν ανακριθεί σε σχέση με την ειρηνική συμμετοχή τους σε διαδηλώσεις. Επιβεβαίωσε ότι οι λογαριασμοί των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης των εναγομένων έχουν αναζητηθεί ως αποδεικτικά στοιχεία «υποκίνησης σε διαμαρτυρία». Η δήλωση ανέφερε ότι οι προσκλήσεις για διαμαρτυρία που δημοσιεύονται στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης θα θεωρούνται απόδειξη του «εγκλήματος» της «μη εξουσιοδοτημένης συνάθροισης».

Οι δικηγόροι για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εργάζονται σε οργανισμούς, μεταξύ των οποίων το Αιγυπτιακό Κέντρο Οικονομικών και Κοινωνικών Δικαιωμάτων (ECESR) και η Αιγυπτιακή Επιτροπή για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες (ECRF), έχουν καταγράψει τουλάχιστον 2.300 συλλήψεις μέχρι στιγμής. Σύμφωνα με τους δικηγόρους, δεκάδες κρατούμενοι/ες έχουν απελευθερωθεί χωρίς ανάκριση, αλλά πολλοί/ες άλλοι/ες εξακολουθούν να οδηγούνται μπροστά σε εισαγγελείς.

Σύμφωνα με τον οργανισμό Belady for Rights and Freedoms, τουλάχιστον 111 παιδιά ηλικίας μεταξύ 11 και 17 ετών συγκαταλέγονται ανάμεσα στους συλληφθέντες/είσες, αρκετά από τα οποία υπόκεινται σε εξαναγκαστικές εξαφανίσεις για περιόδους που κυμαίνονται από δύο έως δέκα ημέρες. Τουλάχιστον 69 αντιμετωπίζουν κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της «συμμετοχής σε τρομοκρατική ομάδα» και «κατάχρησης των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης», αν και πολλά από αυτά δεν διαθέτουν καν κινητά τηλέφωνα.

Η Διεθνής Αμνηστία τεκμηριώνει τη σύλληψη πέντε παιδιών, τρία από τα οποία αγόραζαν σχολικά είδη γραφείου και στολές από το κέντρο του Καΐρου την στιγμή εκείνη∙ και δύο επέστρεφαν από το σχολείο τους στο Σουέζ. Οι γονείς του Osama Abdallah ακόμα δεν γνωρίζουν την τύχη του 16χρονου γιου τους. Από τη σύλληψή του στις 21 Σεπτεμβρίου, οι γονείς του δεν μπόρεσαν να του δώσουν τα φάρμακά του ή να ενημερώσουν τις αρχές ότι πρέπει να υποβληθεί σε επείγουσα χειρουργική επέμβαση. Αντίγραφα της ιατρικής έκθεσής του είδε η Διεθνής Αμνηστία.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει επίσης επαληθεύσει ένα βίντεο που δείχνει ότι αστυνομικοί με πολιτικά ρούχα, ή αλλιώς «πληροφοριοδότες», χτυπούν ένα 17χρονο αγόρι και το συλλαμβάνουν στο κέντρο του Καΐρου.

Τα περισσότερα παιδιά που κρατούνται δεν επιτρέπεται να επικοινωνούν με τις οικογένειές τους και κρατούνται μαζί με τους ενήλικες κατά παράβαση των διεθνών προτύπων.

Συλλήψεις δικηγόρων, δημοσιογράφων και πολιτικών

Η Διεθνής Αμνηστία έχει τεκμηριώσει τη σύλληψη 10 δημοσιογράφων, εκ των οποίων, οφείλει να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι/ες εργάζονται για φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, κυρίως στο Σουέζ και τη Μαχάλλα, και τουλάχιστον 25 πολιτικών και ακαδημαϊκών από τέσσερα διαφορετικά πολιτικά κόμματα. Οι συλλήψεις περιλαμβάνουν τον Khaled Dawoud, δημοσιογράφο και πρώην επικεφαλής του φιλελεύθερου κόμματος Dostour, καθώς και τους καθηγητές πολιτικών επιστημών Hassan Nefea και Hazem Hosny. Τουλάχιστον δέκα αντιμετωπίζουν έρευνες σχετικά με κατηγορίες που σχετίζονται με την τρομοκρατία.

Σε ένα σοβαρό πλήγμα των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων για παροχή νομικής προστασίας, οι δικηγόροι έχουν επίσης στοχοποιηθεί, με τουλάχιστον τέσσερις συλληφθέντες κατά τη διάρκεια διενέργειας της δουλειάς τους, ενώ έχουν συλληφθεί συνολικά 16 δικηγόροι.

Στις 29 Σεπτεμβρίου, ο δικηγόρος ανθρώπινων δικαιωμάτων και διευθυντής του Κέντρου Adalah περί Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, Mohamed el-Baqer, εισήλθε στο κτίριο της Ανώτατης Εισαγγελίας της Κρατικής Ασφάλειας (SSSP) για να εκπροσωπήσει τον κρατούμενο ακτιβιστή Alaa Abdelfattah, μόνο που εν τέλει συνελήφθη  για τις ίδιες αβάσιμες κατηγορίες με τον πελάτη του. Αυτές περιλαμβάνουν «συμμετοχή σε απαγορευμένη ομάδα» και «διάδοση ψευδών πληροφοριών». Ο εισαγγελέας τον εξέτασε για το έργο του οργανισμού του και δεν παρουσίασε κανένα στοιχείο εναντίον του, εκτός από μια έκθεση έρευνας της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας, την οποία ούτε αυτός ούτε ο δικηγόρος του είχαν τη δυνατότητα να εξετάσουν.

Η Διεθνής Αμνηστία θεωρεί τον Mohammed el-Baqer κρατούμενο συνείδησης που κρατείται μόνο για το έργο του υπερασπιζόμενος τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η οργάνωση ζητά την άμεση και άνευ όρων απελευθέρωσή του.

«Άνθρωποι από όλα τα κοινωνικά στρώματα έχουν υποστεί επίθεση. Δικηγόροι, πολιτικοί,  δημοσιογράφοι και άλλοι/ες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εκτελούν ελεύθερα το έργο τους και να εκφράζουν τις απόψεις τους χωρίς να αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε αντίποινα».

Τουλάχιστον επτά ξένοι υπήκοοι συνελήφθησαν επίσης και αναγκάστηκαν να «ομολογήσουν» για συνωμοσία εναντίον της Αιγύπτου στην κάμερα. Τα βίντεο μεταδόθηκαν σε ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι. Η Διεθνής Αμνηστία φοβάται ότι εξαναγκάστηκαν να ενοχοποιηθούν υπό πίεση.

Εκ νέου σύλληψη πρώην κρατούμενων

Σε μια ιδιαίτερα άδικη και παράνομη κίνηση, οι αιγυπτιακές αρχές κατέφυγαν επίσης στην εκ νέου σύλληψη πρώην κρατούμενων υπό αστυνομική επιτήρηση - σε ορισμένες περιπτώσεις οι κρατούμενοι/ες δεν βρίσκονταν καν κοντά στις διαδηλώσεις.

Οι δυνάμεις ασφαλείας συνέλαβαν ξανά τον Alaa Abed El-Fattah, πολιτικό ακτιβιστή και μηχανικό λογισμικού, ο οποίος ξεσηκώθηκε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του 2011, στις 29 Σεπτεμβρίου, ενώ παρουσιάστηκε λόγω των όρων επιτήρησής του στο αστυνομικό τμήμα Dokki. Είχε ήδη ολοκληρώσει μια άδικη πενταετή ποινή φυλάκισης για συμμετοχή σε ειρηνική διαδήλωση το 2013. Στα πλαίσια των όρων της επιτήρησής του, μετά την απελευθέρωσή του τον Μάρτιο του 2019, υποχρεωνόταν να περνάει 12 ώρες κάθε βράδυ σε αστυνομικό τμήμα για πέντε χρόνια. Παρά το γεγονός ότι ήταν κρατούμενος κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, κρατήθηκε υπό την κατηγορία της διάδοσης ψευδών ειδήσεων και της προσχώρησης σε παράνομη οργάνωση.

Ο Mohammed Ibrahim, ιδρυτής του γνωστού blog «Oxygen Egypt», συνελήφθη εκ νέου για την ανάρτηση βίντεο σχετικά με τις τελευταίες διαδηλώσεις ενώ εξέτιε την ποινή επιτήρησής του σε αστυνομικό τμήμα στο Κάιρο στις 21 Σεπτεμβρίου.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αιγυπτιακές αρχές να σταματήσουν τη χρήση μέτρων αστυνομικής επιτήρησης των ειρηνικών ακτιβιστών/ριών ως τιμωρία για την άσκηση των δικαιωμάτων τους στην ελευθερία της έκφρασης και την ειρηνική συνάθροιση.

Τυχαίοι έλεγχοι

Για να αποφευχθούν περαιτέρω διαδηλώσεις στις 27 Σεπτεμβρίου, η αστυνομία δημιούργησε αρκετούς άτυπους σταθμούς ελέγχου στο κέντρο του Καΐρου και στην Αλεξάνδρεια, όπου οι «πληροφοριοδότες» και οι αστυνομικοί σταματούσαν τυχαία τα άτομα και τους διέτασσαν να παραδίδουν τα τηλέφωνά τους για έλεγχο των λογαριασμών των μέσων κοινωνικής δικτύωσής τους, με αποτέλεσμα τη σύλληψή τους. Οι αρχές διεξήγαγαν επίσης ελέγχους χωρίς εντάλματα σε πολλές κατοικίες στο κέντρο του Καΐρου.

Σε μια περίπτωση, ένα άτομο συνελήφθη απλά επειδή είχε κατεβάσει μια εφαρμογή ειδήσεων στο τηλέφωνό του, που είναι γνωστή για τη δημοσίευση άρθρων επικριτικών  στις αρχές. Αυτές οι τυχαίες έρευνες δεν αποτελούν μόνο βαριά παραβίαση του δικαιώματος του ατόμου στην ιδιωτική ζωή σύμφωνα με το Σύνταγμα της Αιγύπτου, αλλά και σύμφωνα με τις διεθνείς και περιφερειακές συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα οποία η χώρα είναι συμβαλλόμενο μέρος.

Βαθιά ελλαττωματικές έρευνες

Η έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας διαπίστωσε επίσης σοβαρά ελαττώματα στις έρευνες των συλληφθέντων και κατάφωρη παραβίαση της δέουσας διαδικασίας.

Η συντριπτική πλειοψηφία των συλλήψεων είναι αυθαίρετες επειδή βασίζονται στην πράξη ειρηνικής διαμαρτυρίας ή συμμετοχής σε διαμαρτυρίες. Οι κατηγορίες εναντίον κρατουμένων προέρχονται αποκλειστικά από την ειρηνική άσκηση των δικαιωμάτων τους στη συνάθροιση και βασίζονται στους απαρχαιωμένους νόμους περί συνάθροισης της Αιγύπτου, οι οποίοι ποινικοποιούν την παράνομη συνάθροιση ή του Ποινικού Κώδικα που ποινικοποιεί τη νόμιμη έκφραση.

Σύμφωνα με την ECESR, τουλάχιστον 2.285 άτομα κρατήθηκαν εν αναμονή των ερευνών στο πλαίσιο έξι ξεχωριστών υποθέσεων. Η συντριπτική πλειοψηφία (2.268) εμπίπτει στην υπόθεση αριθ. 338/2019 και αντιμετωπίζει κατηγορίες για «βοήθεια σε τρομοκρατική ομάδα», «διάδοση ψευδών πληροφοριών», «κατάχρηση των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης» και «συμμετοχή σε μη εξουσιοδοτημένες διαμαρτυρίες». Οι αρχές διέταξαν την κράτηση τους εν αναμονή των ερευνών, ανεξάρτητα από την ατομική τους κατάσταση.

Πολλοί/ές αρχικά κρατήθηκαν σε στρατόπεδα των Κεντρικών Δυνάμεων Ασφαλείας και τους απαγορεύτηκε η επαφή με την οικογένεια ή τους δικηγόρους τους. Οι αρχές αρνούνται επίσης να αποκαλύψουν επισήμως την κατάσταση της πλειονότητας των κρατούμενων.

Πολλοί/ές κρατούμενοι/ες κρατήθηκαν για αρκετές ημέρες πριν τελικά οδηγηθούν στον ανακριτή χωρίς τους δικηγόρους τους, παραβιάζοντας τα νόμιμα δικαιώματά τους. Σε πολλές περιπτώσεις ανακρίθηκαν ταυτόχρονα και μεγάλες ομάδες, με αποτέλεσμα εκατοντάδες άτομα να αντιμετωπίσουν το ίδιο σύνολο κατηγοριών και την ταυτόχρονη συλλογική προδικαστική κράτησή τους. Αυτές οι πρακτικές παραβιάζουν τους νόμους της Αιγύπτου και τις διεθνείς υποχρεώσεις και δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές να αποκαλύψουν τη θέση όλων αυτών που κρατούνται σήμερα και να διασφαλίσουν ότι έχουν πρόσβαση σε δικηγόρους, στην οικογένειά τους και σε ιατρική περίθαλψη, εφόσον απαιτείται.

Επιπτώσεις εναντίον οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα

Από τότε που ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες, ο Πρόεδρος, ο Εισαγγελέας, η Κρατική Υπηρεσία Πληροφόρησης και αρκετές φιλοκυβερνητικές πλατφόρμες των μέσων ενημέρωσης προσπάθησαν να δυσφημήσουν τους διαδηλωτές και τους πολιτικούς, χαρακτηρίζοντάς τους ως «ισλαμιστές» ή «τρομοκράτες».

Έχουν επίσης καταγγείλει δηλώσεις από διάφορες αιγυπτιακές και διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μεταξύ των οποίων η Διεθνής Αμνηστία, ως «πολιτικοποιημένες», αρνούμενοι πλήρως τις κατηγορίες ότι παραβιάζουν τα δικαιώματα εκατοντάδων Αιγυπτίων. Το Κέντρο Al-Nadeem για την αποκατάσταση θυμάτων βίας ανέφερε επίσης ότι υπέστησαν παρενόχληση από τις δυνάμεις ασφαλείας την περασμένη εβδομάδα.