TRUMP: ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕΙΣ ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΜΕ ΠΕΝΤΕ ΒΗΜΑΤΑ

Η εικόνα των περίφημων συνόρων για τα οποία γίνεται λόγος τον τελευταίο καιρό (σχεδόν 1,000 χιλιόμετρα πορώδους μεταλλικού φράχτη) που χωρίζουν τις ζωές, την ελπίδα και τα όνειρα ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Μεξικό, αναμφισβήτητα ένα ακατόρθωτο έργο, αλλά όχι με τον τρόπο που αναμένει κανείς.

Ενώ αποτελούσε ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα, η έκταση της γης που χωρίζει τις ΗΠΑ και το Μεξικό στην περσινή προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ, πλέον έχει σχεδόν ξεχαστεί.

Η ροή των ανδρών, γυναικών και παιδιών που ο Πρόεδρος των ΗΠΑ προέβλεψε ότι θα είχαν πλημμυρίσει την περιοχή δεν εθεάθησαν πουθενά. Δεν εργάζεται κανείς στο «μεγάλο, ισχυρό τείχος» το οποίο είχε υποσχεθεί ο Trump ότι θα έχτιζε κατά μήκος των συνόρων που είναι παραπάνω από 3,000 χιλιόμετρα από τα σύνορα. Οι επιπλέον 5,000 ομοσπονδιακοί πράκτορες της Συνοριοφυλακής, οι οποίοι θα αναλάβουν την «αύξηση της ασφάλειας» στην περιοχή, ακόμη δεν έχουν εμφανιστεί.

Ωστόσο, αυτό του οποίου γίναμε πρόσφατα μάρτυρες στα σύνορα είναι μια ολένα αυξανόμενη σύγχυση και η δημιουργία του απόλυτου φόβου. Πολλοί υπέρμαχοι του «μεγάλου ισχυρού τείχους» το περιγράφουν ως «την ηρεμία πριν την καταιγίδα». Δεν πρόκειται όμως για μια καινούργια κατάσταση. Τα γεγονότα στην περιοχή κλιμακώνονταν εδώ και καιρό και η πιθανότητα να γίνουν χειρότερα είναι υπαρκτή.

Παρά το γεγονός οτι οι υποσχέσεις του Προέδρου Trump δεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως, η μηχανή η οποία έχει τεθεί σε λειτουργία βασίζεται πάνω σε μία σειρά ετών από κακές πολιτικές και πρακτικές κατά μήκος των συνόρων. Ο πιθανός αντίκτυπος των πιο πρόσφατων θεσπισμένων μέτρων για τον έλεγχο των συνόρων στις ζωές χιλιάδες ανθρώπων οι οποίοι ζουν φοβούμενοι ότι θα επιστραφούν σε συνθήκες ακραίας βίας, γίνεται αισθητός.  

Αυτοί είναι οι τρόποι με τους οποίους η κυβέρνηση Trump υποκινεί αυτό που επικίνδυνα μπορεί να μετουσιωθεί σε μια εκτενή προσφυγική κρίση:

1. Ρητορική μίσους και φόβου

Από την αρχή της προεκλογικής του εκστρατείας για την Προεδρία, ο Donald Trump είχε επανειλημμένα αποκαλέσει τους μετανάστες και τους αιτούντες άσυλο, και πιο συγκεκριμένα τα άτομα που προέρχονται από το Μεξικό και την Κεντρική Αμερική, ως «εγκληματίες και βιαστές».

Απέτυχε να αναγνωρίσει τα δεινά που υφίστανται χιλιάδες γυναίκες, παιδιά και άνδρες οι οποίοι ζουν σε καταστάσεις «πολέμου» σε μερικές από τις πιο επικίνδυνες χώρες της γης, και πιο συγκεκριμένα στο Ελ Σαλβαδόρ και την Ονδούρα, αναγκασμένοι να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους εάν θέλουν να επιζήσουν.

2. Έκδοση ασαφών εκτελεστικών διαταγμάτων χωρίς οδηγίες εφαρμογής

Στο αρχικό σχέδιο των εκτελεστικών διαταγμάτων που περάστηκε από τον Προέδρο Trump, κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του στο γραφείο, η κυβέρνηση επιδίωξε το κλείσιμο των συνόρων για τους μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων και των αιτούντων άσυλο οι οποίοι αναζητούν ένα ασφαλές καταφύγιο στις ΗΠΑ.

Το εκτελεστικό διάταγμα για την ασφάλεια των συνόρων και η εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών για τη μετανάστευση της 25^ης Ιανουαρίου, στοχεύουν στη διασφάλιση ότι η διαδικασία της κράτησης και της απέλασης των μεταναστών αλλά και των αιτούντων άσυλο θα γίνεται όσο το δυνατόν γρηγορότερα – αγνοώντας πλήρως το γεγονός ότι κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους κινδυνεύουν σε περίπτωση που επιστρέψουν στις χώρες τους.

Επιπλέον, από την ημέρα που εκδόθηκε η απόφαση, φαίνεται ότι οι υπηρεσίες ελέγχου των συνόρων έχουν μείνει στο σκοτάδι για το πώς να την εφαρμόσουν. Φτάσαμε στην Αριζόνα ακριβώς δύο μέρες μετά τη δημοσίευση του υπομνήματος του Υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας, καταγράφοντας την πορεία της εξέλιξης του εκτελεστικού διατάγματος του Trump αναφορικά με την ασφάλεια στα σύνορα. Ενημερωθήκαμε ότι τουλάχιστον ένα υψηλόβαθμο μέλος του ελέγχου των συνόρων είχε λάβει το υπόμνημα, την ίδια δηλαδή χρονική στιγμή που το έλαβε και ο Τύπος, χωρίς να είναι ενημερωμένος για το πώς να το εφαρμόσει.

3. Επιστρέψτε τους ανθρώπους, χωρίς περαιτέρω ερωτήσεις

Κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι από την Κεντρική Αμερική και από άλλες χώρες από όλο τον κόσμο διασχίζουν τα εδαφικά σύνορα του Μεξικού για να περάσουν στις ΗΠΑ, αναζητώντας ασφάλεια και μια καλύτερη ζωή. Όπως και οι Μεξικανοί, πολλοί είναι οι άνθρωποι που αναζητούν προστασία καθώς προσπαθούν να ξεφύγουν από καταστάσεις ακραίας βίας στις χώρες τους (συμπεριλαμβανομένων του Ελ Σαλβαδόρ και της Ονδούρας).

Ωστόσο, λάβαμε πολυάριθμες αναφορές και αποδείξεις ότι αντί να επιτρέπουν στους ανθρώπους να εισέλθουν στις ΗΠΑ και να αναζητήσουν άσυλο έτσι ώστε να προστατέψουν τις ζωές τους, η Υπηρεσία Τελωνείων και Συνοριακών Περιπολιών επανειλημμένα αρνείται την είσοδο σε αιτούντες άσυλο κατά μήκος των συνόρων.

Από το Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια στο Μακάλλεν του Τέξας, μας είπαν ότι ακόμα και πριν εμφανιστεί ο Trump στο προσκήνιο, ήδη από τις αρχές του 2015, οι πράκτορες της Συνοριοφυλακής πήραν το νόμο στα χέρια τους γυρίζοντας την πλάτη στους αιτούντες άσυλο, λέγοντάς τους ότι δεν μπορούν να εισέλθουν. Αυτό δεν είναι μόνο ανήθικο αλλά και ενάντια στις διεθνείς νομικές αρχές τις οποίες οι ΗΠΑ έχουν δεσμευτεί να διατηρούν, και στο ίδιο το Δίκαιο των ΗΠΑ το οποίο προβλέπει το δικαίωμα αλλά και τη διαδικασία αίτησης ασύλου.

Μια εργαζόμενη στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την προάσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών του Μεξικού, στα σύνορα του Μεξικού με την Αριζόνα, μας περιέγραψε τον απαξιωτικό τρόπο με τον οποίο ένας πράκτορας της Συνοριοφυλακής της μίλησε επειδή συνόδευε άτομα από την Κεντρική Αμερική στα σύνορα με σκοπό να διασφαλίσει ότι τα δικαιώματά τους δεν θα καταπατούνταν: «Πώς νιώθεις, δεν ντρέπεσαι που βοηθάς τους ‘τρομοκράτες’», την ρώτησε.

4. Κάνε τα στραβά μάτια απέναντι στις εγκληματικές ομάδες που τρομοκρατούν τους αιτούντες άσυλο

Το να διασχίζει κάποιος τις ΗΠΑ χωρίς χαρτιά σημαίνει ότι βάζει σε κίνδυνο τη ζωή του, καθώς κάνει τους ανθρώπους πιο ευάλωτους με την πιθανότητα ανάμειξής τους σε συμμορίες και καρτέλ ναρκωτικών, τα οποία ελέγχουν την περιοχή των συνόρων και είναι προετοιμασμένοι να κερδοσκοπήσουν εις βάρος ανθρώπων, εκμεταλλευόμενοι τη δεινή κατάστασή τους.

Έχουμε λάβει πολλές αναφορές ότι οι διακινητές παράτυπων μεταναστών έχουν αυξήσει δραματικά τα έσοδά τους από τότε που εξελέγη ο Trump. Ο Υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ John Kelly πρόσφατα ανακοίνωσε ότι από το Νοέμβριο του 2016 οι τιμές που χρεώνουν οι διακινητές παράτυπων μεταναστών σε κάποιες περιοχές κατά μήκος των νοτιοδυτικών συνόρων των ΗΠΑ έχουν αυξηθεί από 3,500 δολάρια σε 8,000 δολάρια. Ωστόσο, αυτό που αδυνατεί να αναγνωρίσει ο Kelly είναι ότι αυτή η κατάσταση θέτει τις ζωές των ανθρώπων σε ακόμα μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι άνθρωποι δεν θα σταματήσουν να φεύγουν από τις χώρες τους και να μετακινούνται στο βορρά με στόχο την αναζήτηση της ασφάλειας, ανεξάρτητα από τα μέτρα ελέγχου των συνόρων που έχει λάβει ο Trump. Οι εγκληματικές ομάδες θα αποκτήσουν περισσότερη δύναμη όταν το τείχος των συνόρων χτιστεί, χρεώνοντας ολόκληρες περιουσίες σε ευάλωτους ανθρώπους για να δραπετεύσουν από την χώρα τους και να εισέλθουν στις ΗΠΑ.

5. Ανάθεση ευθυνών σε τρίτους

Πολλές είναι οι ερωτήσεις που εκκρεμεί να απαντηθούν αναφορικά με τα σχέδια των ΗΠΑ για την περαιτέρω στρατιωτικοποίηση των νοτιότερων συνόρων και της άρνησης εισόδου των αιτούντων άσυλο. Μια από τις σημαντικότερες ερωτήσεις αφορά στο ρόλο του Μεξικό σε αυτή την εξίσωση.

Πρόσφατα, ο Υπουργός Εξωτερικών του Μεξικού, Luis Videgaray, ανακοίνωσε ότι το Μεξικό δεν θα δεχτεί τους αλλοδαπούς οι οποίοι επιστρέφουν από τις ΗΠΑ λόγω της εφαρμογής του εκτελεστικού διατάγματος για τον έλεγχο των συνόρων της 25^ης Ιανουαρίου. Μέχρι στιγμής κανένας από αυτούς που συνομιλήσαμε στα σύνορα δεν έχει καταλάβει πώς θα είναι αυτό στην πράξη. Άραγε το Μεξικό θα ξεκινήσει εφόδους στα σύνορα του; Θα διεξάγει και άλλες απελάσεις; Ή, η άρνηση του Μεξικού να φιλοξενήσει τους μετανάστες θα οδηγήσει στην φυλάκιση περισσότερων ανθρώπων σε κέντρα κράτησης στην πλευρά των ΗΠΑ; Ή, θα δούμε προσφυγικούς καταυλισμούς να δημιουργούνται επί τούτω κατά μήκος της μεξικανικής μεριάς των συνόρων, ενώ οι αιτούντες άσυλο αναμένουν τις αιτήσεις τους να ακουστούν στα δικαστήρια των ΗΠΑ που είναι αρμόδια για θέματα μετανάστευσης; Ήδη, οι έντονα ευάλωτες ομάδες ανθρώπων έχουν εκτεθεί σε επιπλέον κακοποίηση και παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους από εγκληματικές ομάδες.

Η Διεθνής Αμνηστία μίλησε σε τέσσερα κυβερνητικά στελέχη του Μεξικού που βρίσκονταν στις συνοριακές πόλεις και ήταν φανερό ότι η σύγχυση κυριαρχεί: «Εξακολουθούμε να κάνουμε τη δουλειά μας φυσιολογικά», μας είπε ένα στέλεχος στο Tamaulipas. «Δεν νομίζω ότι έχουμε κάποιο πλάνο αναφορικά με το πώς θα δεχτούμε αυτούς που μας επιστρέφονται» μας είπε ένα άλλο στέλεχος από την Chihuahua.

Σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας και φόβου, οι μετανάστες και οι αιτούντες άσυλο είναι πιο ευάλωτοι στον εξαναγκασμό και στην παραβίαση του δικαιώματός τους σε δίκαιη δίκη. Φοβούμενοι την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία με ταχύτατους ρυθμούς προβαίνει στην κράτηση και την απέλασή τους, και αβέβαιοι για την κατάσταση τους όσο βρίσκονται σε μεξικανικό έδαφος, η απόγνωση των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο αλλά και οι παραβιάσεις που αναγκάζονται να υπομείνουν, θα αυξηθούν.