ΤΟ ΝΑ ΣΤΕΚΕΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΚΙΝΗΤΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑ

Το να στέκεται κανείς ακίνητος δεν είναι έγκλημα

20 Ιουνίου 2013

του Andrew Gardner, ερευνητή της Διεθνούς Αμνηστίας της Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη

Τη Δευτέρα το βράδυ, ένας άνδρας πήγε στην πλατεία Ταξίμ και απλά στάθηκε σιωπηλά σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την πρόσφατη βία εκεί. Το ίδιο βράδυ, πολλοί άλλοι άνθρωποι ακολούθησαν και έκαναν το ίδιο.

Μερικοί άνθρωποι τώρα φορούν ακουστικά, χορεύουν με μουσική που κανένας άλλος δεν μπορεί να ακούσει, ή ενώνουν τα χέρια τους και χορεύουν σιωπηλά έναν παραδοσιακό τουρκικό χορό. Μετά από όλη την επιθετικότητα των τελευταίων εβδομάδων, πρόκειται για μια πολύ παθητική στάση, όμως επίσης και για μια πολύ αποτελεσματική και δημιουργική διαμαρτυρία.

Η αστυνομία συνέλαβε 16 ανθρώπους και τους άφησε ελεύθερους έπειτα από μερικές ώρες. Η ακινησία δεν είναι έγκλημα σε κανέναν ποινικό κώδικα, οπότε αυτό δείχνει πόσο αυθαίρετες είναι οι κρατήσεις των τελευταίων εβδομάδων -γίνονται απλώς για εκφοβισμό.

Διαγραφή μηνυμάτων στο Facebook και τοTwitter

Τα κοινωνικά μέσα είναι πολύ σημαντικές πηγές πληροφοριών καθ’ όλη τη διάρκεια των συγκρούσεων, κυρίως γιατί πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης φοβούνται την κυβέρνηση και αυτολογοκρίνονται. Την περασμένη Κυριακή, ο πρωθυπουργός Ερντογάν δήλωσε ότι οι χρήστες των κοινωνικών μέσων ενημέρωσης θα διερευνηθούν.

Έτσι, τώρα ο κόσμος πανικοβάλλεται, και προσπαθεί να σβήσει πράγματα από το Twitter και το Facebook. Ο πρωθυπουργός ανέφερε επίσης ένα νέο νόμο για τη ρύθμιση της κοινωνικής χρήσης των μέσων ενημέρωσης -δεν ξέρουμε τις λεπτομέρειες ακόμα, αλλά πρόκειται σαφώς για μια απειλή.

Μια πρώτη συνάντηση με τα δακρυγόνα

Ήρθα στην Κωνσταντινούπολη στις 5 Ιουνίου. Όλοι εδώ βρίσκονταν ακόμη σε κατάσταση σοκ μετά το πρώτο κύμα αστυνομικής βίας. Είχα την πρώτη μου εμπειρία με δακρυγόνα την Τρίτη 11 Ιουνίου. Ειρηνικές διαμαρτυρίες συνεχίζονταν στην πλατεία Ταξίμ σε μια ατμόσφαιρα φεστιβάλ. Στη συνέχεια όμως, ήρθαν τα ΜΑΤ με ασπίδες και φορτηγά με αντλίες νερού.

Ξαφνικά εκτοξεύτηκαν προς την κατεύθυνσή μας έξι ή επτά συσκευές δακρυγόνων. Δεν είχα μάσκα αερίου. Δεν το νιώθεις αμέσως,  βλέπεις μόνο έναν άσπρο καπνό. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, τα μάτια σου αρχίζουν να δακρύζουν, το δέρμα σου το αισθάνεσαι σαν να καίγεται, αναστατώνεται πραγματικά το στομάχι σου, και χρειάζεται απλώς να φύγεις. Οι άνθρωποι πανικοβάλλονται γύρω μου, τρέχουν μακριά, και δεν μπορούσα να δω καθαρά. Επηρεάζεται μια μεγάλη εστία, με αποτέλεσμα να είσαι σε αυτή την κατάσταση για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ακριβώς μετά είχαμε μια συνάντηση με τον κυβερνήτη της Κωνσταντινούπολης Hüseyin Avni Mutlu, ώστε να μπορέσουμε να του δώσουμε πολύ άμεσα παραδείγματα της αδικαιολόγητης βίας που χρησιμοποιείται. Μας είχε μόλις δώσει δημόσια διαβεβαίωση ότι η αστυνομία δεν θα παρενέβαινε στο πάρκο Gezi. Ωστόσο, λίγο αργότερα είδα νέα κύματα δακρυγόνων να έρχονται μέσα από το πάρκο.

Τα δακρυγόνα έχουν ως στόχο να διαλύσουν βίαιες συγκεντρώσεις. Στην Τουρκία, όμως, χρησιμοποιούνται σε τεράστιες ποσότητες εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών, και σε κλειστούς χώρους, όπως σπίτια και δημόσια κτίρια. Είναι μια σοβαρή απειλή για την υγεία όταν χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο. Άνθρωποι μου έχουν πει, επίσης, πως  χρησιμοποιούνται ως όπλο, με αποτέλεσμα να οδηγούν σε κρίσιμους τραυματισμούς και ίσως ακόμη και θάνατο. Ο τουρκικός Ιατρικός Σύλλογος έχει καταγράψει περίπου 8.000 ανθρώπους που έχουν τραυματιστεί σε όλη την Τουρκία, 59 από τους οποίους είναι πολύ σοβαρά ενώ έξι βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση.

Αντλίες νερού και χειροβομβίδες κρότου λάμψης

Ακριβώς μετά τις 8:30 μ.μ. το Σάββατο  στις 15 ​​Ιουνίου, η αστυνομία άρχισε να κατευθύνεται με τα οχήματά της στην πλατεία Ταξίμ και εκτόξευσαν τεράστια ποσότητα από συσκευών αερίου σε μικρές ομάδες ειρηνικών διαδηλωτών. Έκαναν επίσης έντονη χρήση χειροβομβίδων κρότου λάμψης  («βόμβες ήχου» στα τουρκικά) -τεράστιες εκρήξεις ήχου που προκαλούν πανικό. Οι άνθρωποι έτρεχαν προς όλες τις κατευθύνσεις.

Η αστυνομία περνούσε μέσα από το πάρκο Gezi με ένα φορτηγό που είχε αντλίες νερού, και ψέκαζε με πίεση νερό εναντίον των ανθρώπων. Δεν ξέρουμε ακριβώς τι ήταν μέσα στο νερό, αλλά λόγω του έντονου πορτοκαλί χρώματος, πρόκειται μάλλον για ένα είδος φυσικού αερίου CS.

Μίλησα με πολλούς ανθρώπους με εγκαύματα στο δέρμα τους, αφού είχαν ψεκαστεί από αντλίες νερού.

Όταν με ψέκασαν, χρειάστηκα να κάνω ντους αμέσως. Την επόμενη μέρα είχα παράξενους κόκκινους δυσχρωματισμούς στα χέρια μου, όπου ίσως δεν είχαν ξεπλυθεί σωστά.

Μαζικό ξέσπασμα οργής

Οι άνθρωποι που ξέφυγαν από το πάρκο Gezi αναζήτησαν καταφύγιο σε κοντινά ξενοδοχεία. Στο ξενοδοχείο Divan, η αστυνομία χρησιμοποίησε αντλίες νερού και δακρυγόνα ακριβώς από έξω, με αποτέλεσμα τα αέρια να μπαίνουν ακριβώς μέσα στο λόμπι του ξενοδοχείου.

Ακολούθησε ένα τεράστιο ξέσπασμα δημόσιας οργής, όχι μόνο επειδή είχαν εκκενώσει την πλατεία Ταξίμ, αλλά και το πάρκο Gezi. Οι άνθρωποι εκεί ζούσαν ειρηνικά σε σκηνές για τρεις εβδομάδες, και οι αρχές είχαν υποσχεθεί να μην παρέμβουν.

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης προσπάθησαν να πάρουν πίσω την πλατεία Ταξίμ. Είδα εκατοντάδες διαδηλωτές, να φωνάζουν συνθήματα και επευφημίες, να διώχνονται  κατ’ επανάληψη με τη χρήση δακρυγόνων.

Ήταν πολύ δύσκολο να πηγαίνω σε συναντήσεις και συνεντεύξεις σε διάφορα μέρη της Κωνσταντινούπολης. Το κέντρο ήταν ένα πολύ επικίνδυνο μέρος για να βρίσκεται κανείς, λόγω των δακρυγόνων και των δηλώσεων πως γιατροί, δικηγόροι και δημοσιογράφοι βρίσκονταν στο στόχαστρο. Δεν ξέρει κανείς τι θα επακολουθήσει.

Συλλήψεις, χαστούκια και κλοτσιές

Από εκείνο το βράδυ είχαμε λάβει ήδη εκθέσεις από την  Istanbul Bar Association για μεγάλους αριθμούς συλλήψεων. Άνθρωποι φώναζαν, λέγοντας ότι δεν μπορούσαν να έρθουν  σε επαφή με τους φίλους τους, ή ότι είχαν δει κάποιον να συλλαμβάνεται. Εκτιμάται ότι περισσότερα από 800 άτομα έχουν συλληφθεί στην Κωνσταντινούπολη αφότου ξεκίνησαν οι διαμαρτυρίες -σχεδόν οι μισοί από αυτούς από το Σάββατο.

Την Κυριακή υπήρχαν περισσότερα δακρυγόνα και αντλίες νερού. Η διαφορά τώρα είναι πως η αστυνομία προσπάθησε επίσης να κάνει μεγάλο αριθμό συλλήψεων, κυνηγώντας ανθρώπους σε δρόμους, χτυπώντας τους, φορώντας τους χειροπέδες και οδηγώντας τους μακριά. Ειρηνικούς διαδηλωτές, που απλώς στέκονταν και φώναζαν στο δρόμο, και γιατρούς που παρείχαν επείγουσα βοήθεια σε τραυματίες διαδηλωτές.

Φαίνεται πως πολλοί άνθρωποι τέθηκαν υπό κράτηση για σύντομο χρονικό διάστημα και στη συνέχεια αφέθηκαν ελεύθεροι χωρίς να δουν δικηγόρους. Ερευνούμε επίσης αναφορές για κακομεταχείριση ανθρώπων που χαστουκίστηκαν από αστυνομικούς, κλωτσήθηκαν ή τους αφαιρέθηκαν οι αντιασφυξιογόνες μάσκες τους. Στην Κωνσταντινούπολη, τώρα υπάρχουν άνθρωποι που συλλαμβάνονται στα σπίτια τους, και προσπαθούμε να καταλάβουμε το γιατί.