ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΡΟΜΑ (8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ)

 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΥΠΟΥ
5 Απριλίου 2012
Παγκόσμια Ημέρα Ρομά (8 Απριλίου)

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ρομά, στις 8 Απριλίου, η Διεθνής Αμνηστία, προκειμένου να επισημάνει τη συνεχή δίωξη των Ρομά και των Νομαδικών κοινοτήτων σε ολόκληρη την Ευρώπη, συνέθεσε την ακόλουθη ενημέρωση σχετικά με τη δυσχερή θέση τους.

Οι διακρίσεις αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη, καθώς επηρεάζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων σε ολόκληρη την ήπειρο. Εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να υφίστανται αποκλεισμό, φτώχεια, κακομεταχείριση, ακόμα και βία, εξαιτίας του ποιοι είναι, τι πιστεύεται ότι είναι ή των πεποιθήσεών τους.

Οι πληθυσμοί των Ρομά και των Νομάδων της Ευρώπης υποφέρουν περισσότερο από όλους. Επί πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, οι κυβερνήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη αποφεύγουν να αντιμετωπίσουν το θέμα. Ήρθε η στιγμή να αφυπνιστεί η Ευρώπη και να βάλει μια τελεία στη δίωξη των περιθωριοποιημένων αυτών κοινοτήτων.

Επισκόπηση

Αριθμώντας μεταξύ 10 και 12 εκατομμύρια ανθρώπους, οι Ρομά αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες και λιγότερο ευνοημένες μειονότητες της Ευρώπης. Κατά μέσο όρο, έχουν χαμηλότερα εισοδήματα, χειρότερη υγεία, ανεπαρκέστερη στέγαση, μεγαλύτερο ποσοστό αναλφαβητισμού και υψηλότερα επίπεδα ανεργίας από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Αυτά δεν είναι απλώς συνέπειες φτώχειας. Είναι το αποτέλεσμα εκτεταμένων, συχνά συστηματικών, διακρίσεων και άλλων παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ειδικότερα, είναι το αποτέλεσμα των προκαταλήψεων -των κοινωνικών, θεσμικών και ατομικών πράξεων διακρίσεων, επί αιώνες-, οι οποίες έχουν ωθήσει τη μεγάλη πλειονότητα των Ρομά στο περιθώριο της κοινωνίας και τους κρατούν εκεί.

• Μόνο το 38% των 400 ερωτηθέντων Ρομά σε πέντε χώρες βρίσκονταν σε αμειβόμενη απασχόληση (Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαιωμάτων Ρομά, 2006).
• Το 15% των 3.500 ερωτηθέντων Ρομά σε επτά χώρες (Βουλγαρία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία) ήταν αναλφάβητοι, και το 31% είχε παρακολουθήσει λιγότερα από έξι έτη επίσημης εκπαίδευσης (Φορέας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, 2008).
• 1 στους 5 Ρομά που εξετάστηκαν το 2008 υπήρξε θύμα ρατσιστικά υποκινούμενων προσωπικών εγκλημάτων -όπως επιθέσεις, απειλές και σοβαρή παρενόχληση- τουλάχιστον μία φορά τους τελευταίους 12 μήνες. 

 Αποποίηση της ευθύνης

• Οι υπολογισμοί για τους πληθυσμούς Ρομά που περιλαμβάνονται στην παρούσα ενημέρωση προέρχονται από την ιστοσελίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης.
• Στην ενημέρωση αυτή ο όρος «Ρομά» χρησιμοποιείται σε πολλές διαφορετικές υπο-ομάδες των Ρομά, διαψεύδοντας την κοινή παραδοχή ότι οι Ρομά αποτελούν μια ενιαία ομοιογενή μειονότητα, όπως και οι Νομάδες.
• Όσον αφορά τα στοιχεία του πληθυσμού, το Συμβούλιο της Ευρώπης, οι εκτιμήσεις του οποίου χρησιμοποιούνται εδώ, αναφέρεται στους Ρομά, Σίντι, Καλέ και στις σχετικές ομάδες στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων των Νομάδων και των Ανατολικών ομάδων (Dom και Lom), και καλύπτει την ευρεία πολυμορφία των ομάδων, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως «Αθίγγανοι».
• Η παρούσα ενημέρωση (δείτε Παράρτημα) αντανακλά, κυρίως, πληροφορίες από την ίδια την έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με ορισμένες από τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων εις βάρος των Ρομά στην εκάστοτε χώρα. Η λίστα με τις ανησυχίες που περιλαμβάνονται δεν είναι εξαντλητική. Εκφράζει κυρίως το έργο της Διεθνούς Αμνηστίας και, εφόσον είναι διαθέσιμες, βασικές πληροφορίες για χώρες όπου η Διεθνής Αμνηστία δεν έχει ασχοληθεί με αυτές τις δραστηριότητες.  Στο παρόν έγγραφο περιέχονται στην ελληνική γλώσσα, εκτός από την εγγραφή για την Ελλάδα, εγγραφές για Ιταλία, Ρουμανία και Σερβία. Το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας εστιάζει τη δράση του στις 3 τελευταίες χώρες. Εγγραφές για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες επισυνάπτονται σε χωριστό έγγραφο στην αγγλική γλώσσα (δείτε Country Entries_English.doc)
• Τα αριθμητικά στοιχεία του πληθυσμού των Ρομά προέρχονται από μια εκτίμηση του Συμβουλίου της Ευρώπης, το 2012.

 
Άκουσε τα δικαιώματα των Ρομά - Το άλμπουμ της Διεθνούς Αμνηστίας!
H μουσική αποτελεί πολύ σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας των Ρομά. Μέσω αυτού του άλμπουμ, η Διεθνής Αμνηστία εργάζεται μαζί με τους ίδιους τους Ρομά, προκειμένου να ακουστούν οι φωνές τους και να καταπολεμηθούν οι διακρίσεις εναντίον τους. Η Διεθνής Αμνηστία ζήτησε από μουσικούς Ρομά να γράψουν ή να δωρίσουν ένα τραγούδι για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα έσοδα θα διατεθούν στη δράση της Διεθνούς Αμνηστίας ενάντια στις διακρίσεις.
Απόλαυσε τη μουσική των Ρομά και μάθε περισσότερα εδώ!
Ελλάδα, Ιταλία, Ρουμανία, Σερβία

(Πληροφορίες για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, στην αγγλική γλώσσα, περιέχονται στο έγγραφο Country Entries_English)

Ελλάδα (10.72 εκατ.)

Πληθυσμός Ρομά: 265.000 (2.47%)

Στατιστικά στοιχεία:

• Το 2008, το 54.7% των Ρομά δεν πήγε σχολείο. (Έκθεση της ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)
• Η παιδική θνησιμότητα ανέρχεται σε 11.6%. (Έκθεση της ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)

Τρέχοντα Ζητήματα:

• Εξακολουθούν να αναφέρονται εξαναγκαστικές εξώσεις και απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης σε διάφορους καταυλισμούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οικογένειες Ρομά εκδιώκονται περισσότερες από μία φορές.
• Το 2010, η Ελλάδα κρίθηκε ένοχη δυο φορές για παραβίαση διεθνών συνθηκών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε σχέση με περιπτώσεις εξαναγκαστικών εξώσεων και τις συνθήκες διαβίωσης των Ρομά.

Μελέτες περιπτώσεων:

Τα παιδιά Ρομά αναφέρεται ότι εξακολουθούν να διαχωρίζονται στην εκπαίδευση και δεν έχουν γίνει αποτελεσματικές προσπάθειες για τη βελτίωση των ποσοστών εγγραφής τους ή για την εξασφάλιση ότι η εκπαίδευσή τους θα είναι πλήρως ενσωματωμένη.

Σύνδεσμοι Αμνηστίας:

• Έκθεση για τον τερματισμό των Εξαναγκαστικών εξώσεων Ρομά στην Ευρώπη, http://amn.st/yMIAGY
• Ετήσια έκθεση εισόδου 2011 http://amn.st/Ag4kwJ

Τοπική Υποστήριξη:

Παναγιώτης Δημητράς, εκπρόσωπος Τύπου, Ελληνικό Παρατηρητήριο Ελσίνκι, panayote@greekhelsinki.gr

 Ιταλία (59.62 εκατ)

Πληθυσμός Ρομά: 140.000  (0.23%)

 Στατιστικά στοιχεία:

• 40.000 ζουν σε καταυλισμούς, σύμφωνα με την Έκτακτη Επιτροπή για την Προστασία και την Προώθηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ιταλικής Γερουσίας το Φεβρουάριο του 2011.
• Ο ιταλικός Ερυθρός Σταυρός ανέφερε ότι, σε δείγμα 4.927 ανθρώπων, μόνο το 2.81% ήταν άνω των 60 ετών, το οποίο είναι πολύ χαμηλότερο από το μέσο όρο στην Ιταλία. Το 42.52% του πληθυσμού των Ρομά είναι κάτω των 14 ετών.
• Το προσδόκιμο ζωής των Ρομά είναι 20 χρόνια χαμηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο. (Έκθεση ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)  

 Τρέχοντα ζητήματα:

• «Σήμερα στην Ιταλία επικρατεί περισσότερος φόβος, περισσότερη φτώχεια και μεγαλύτερη ανασφάλεια…Θα εξασφαλίσουμε την ασφάλεια των πολιτών με μηδενική ανοχή για τους Ρομά, τους παράνομους και τους εγκληματίες.» - Πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι (10 Φεβρουαρίου 2008)
• «Ο τελικός μας στόχος είναι να μην υπάρχουν τσιγγάνικοι καταυλισμοί στο Μιλάνο.» - Riccadro De Corato, πρώην Αντιδήμαρχος του Μιλάνο (12 Οκτωβρίου 2010)
• Οι Ρομά δεν αποτελούν γλωσσική μειονότητα βάσει του ιταλικού δικαίου και η γλώσσα τους δεν τυγχάνει της ίδιας προστασίας με, για παράδειγμα, την αλβανική, καταλανική, σλοβενική ή κροατική γλώσσα.

Ρουμανία (22.25 εκατ)

Πληθυσμός Ρομά: 1.85 εκατ (8.32%)

Στατιστικά στοιχεία:

• Περίπου 80 τοις εκατό από τα υπολογισμένα 2 εκατομμύρια Ρομά στη Ρουμανία ζουν σε συνθήκες φτώχειας.
• Σύμφωνα με το Βαρόμετρο Ένταξης Ρομά του 2007, το μέσο μηνιαίο εισόδημα ενός Ρομά ήταν περίπου 35 ευρώ, ενώ το μέσο μηνιαίο εισόδημα ενός μη-Ρομά ήταν 88 ευρώ.
• Το 2006, το επίπεδο φτώχειας στην κοινότητα των Ρομά ήταν τέσσερις φορές υψηλότερο (58%) από ό,τι ανάμεσα στον υπόλοιπο ρουμανικό πληθυσμό. (Έκθεση ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)
• Το 2007, το 53% των νοικοκυριών των Ρομά είχε ψυγείο σε σύγκριση με το 92% των νοικοκυριών μη-Ρομά. Το 8% είχε ηλεκτρονικό υπολογιστή (σε σύγκριση με το 24%), το 14% είχε πλυντήριο ρούχων, το 68% έγχρωμη τηλεόραση, το 12% αυτοκίνητο, το 10% τηλεφωνική γραμμή και το 43% κινητό. (Έκθεση ΕΕ: Προώθηση της Κοινωνικής Ένταξης των Ρομά, Δεκέμβριος 2011)

  Τρέχοντα ζητήματα:

• Οι διακρίσεις εναντίον Ρομά παραμένουν εκτεταμένες.  Τα τελευταία χρόνια αναφέρθηκαν αρκετές περιπτώσεις εξαναγκαστικών εξώσεων. Κατά συνέπεια, οι Ρομά μετακινούνται σε πλήρως ακατάλληλες συνθήκες, κοντά σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, χώρους υγειονομικής ταφής απορριμάτων, ορνιθοτροφεία ή βιομηχανικές περιοχές.
• Οι συνθήκες διαβίωσης σε αυτές τις περιοχές ήταν αναξιοπρεπείς, ανεύθυνες και εισάγουν διακρίσεις, καθώς εξέθεσαν τις κοινότητες σε υγειονομικούς και περιβαλλοντικούς κινδύνους.
• Το 2010, ο υπουργός εξωτερικών προέβη σε δημόσιες δηλώσεις υποδηλώνοντας ότι οι Ρομά έχουν «γενετική προδιάθεση για την εγκληματικότητα.»
• «Είμαστε μια πολύ ομοιογενής κοινωνία και δεν είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με όσους είναι διαφορετικοί κατά τρόπο τέτοιο, ο οποίος θα τους επέτρεπε να επιτύχουν. Υπάρχουν νόμοι σχετικά με το σεβασμό στη διαφορετικότητα όμως στην πράξη είναι διαφορετικά.» Διευθυντής του Ιδρύματος για Παιδαγωγική Έρευνα στη Δημοκρατία της Τσεχίας, συνέντευξη με τη Διεθνή Αμνηστία το Φεβρουάριο του 2009.
• Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαιωμάτων Ρομά χαρακτηρίζει το διαχωρισμό των παιδιών Ρομά στην εκπαίδευση ως συστηματικό.

Σερβία (7.33 εκατ)

Πληθυσμός Ρομά: 600.000 (υπολογισμός Συμβουλίου της Ευρώπης, Ιανουάριος 2012) 8.18%.

Στατιστικά στοιχεία:

• Περισσότεροι από 40.000 Ρομά και Ασκάλι, εκτοπισμένοι από το Κόσοβο μετά τον πόλεμο του 1990, στερήθηκαν βοήθειας από τις σερβικές αρχές.
• Τον Μάιο του 2011, ο Υπουργός Εσωτερικών προειδοποίησε τους Ρομά ότι η αίτηση ασύλου στην ΕΕ θα έθιγε το εθνικό συμφέρον της Σερβίας. Μέχρι τις 31 Οκτωβρίου, ο αριθμός των σέρβων αιτούντων άσυλο μειώθηκε σε 3.000 από 17.000 το 2010. 

Τρέχοντα ζητήματα:

• Ο διαχωρισμός στην εκπαίδευση συνεχίζεται.
• Το 2010 θεσπίστηκε νομοθεσία που εξασφαλίζει ότι οι Ρομά που ζουν σε άτυπους οικισμούς, χωρίς καταχωρημένη διεύθυνση, έχουν εγγυημένη πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.
• Η βία εναντίον των Ρομά είναι διαδεδομένη.
• Υπό την πίεση της ΕΕ, η κυβέρνηση καθιέρωσε ελέγχους κατά την έξοδο από τα σύνορα προκειμένου να προληφθεί η «κατάχρηση του καθεστώτος χωρίς βίζα». Αυτό παραβίασε το δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας των σέρβων πολιτών, κυρίως των Ρομά και των Αλβανών, που επεδίωκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα.