ΕΙΔΟΜΕΝΗ: "ΤΟ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ"
του Γιώργου Κοσμόπουλου, Διευθυντή του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας
Ταε Κβον Ντο, απόγευμα της 9ης Δεκεμβρίου 2015: Εκατοντάδες ταλαιπωρημένοι άνθρωποι ετοιμάζονται να κοιμηθούν μαζικά στο πάτωμα, ενώ εθελοντές και εργαζόμενοι στην Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής τρέχουν προσπαθώντας να διασφαλίσουν πως έστω οι οικογένειες θα έχουν έναν ξεχωριστό, πιο δικό τους χώρο. Τουλάχιστον ο χώρος είναι θερμαινόμενος και υπάρχει φαγητό «για σήμερα τουλάχιστον», όπως μου λένε.
Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους αυτούς έχουν μόλις καταφτάσει εξαντλημένοι στην Αθήνα από την Ειδομένη, ύστερα από την εκτεταμένη επιχείρηση της ελληνικής αστυνομίας για την απομάκρυνση εκείνων που δεν τους επιτράπηκε να περάσουν τα σύνορα για να συνεχίσουν, μέσω της ΠΓΔΜ, προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Δεν ξέρουμε και πάρα πολλά για την επιχείρηση αυτή, καθώς η αστυνομία φρόντισε ώστε να «συνοδεύσει» τους δημοσιογράφους σε «ασφαλές» σημείο, αποκλείοντας για ώρες την πρόσβαση ακόμα και στις οργανώσεις αρωγής.
Ειδομένη, πρωινό της 7ης Δεκεμβρίου 2015: Είμαι ήδη κάποιες μέρες στην Ειδομένη. Δεν είναι η πρώτη φορά, αλλά τώρα υπάρχει μια διαφορά: μια φράση στα χείλη όσων μένουν πίσω. Οι αρχές της ΠΔΓΜ επιτρέπουν μόνο σε Σύριους, Αφγανούς και Ιρακινούς να διασχίσουν τα σύνορα προς τον βορρά, συνεχίζοντας έτσι μια άδικη και παράνομη -από πλευράς διεθνούς δικαίου- πρακτική διάκρισης. Ωστόσο καθένας και καθεμία πρέπει να έχει το δικαίωμα να εξεταστεί η αίτηση του/της και μέσα από δίκαιες διαδικασίες να αποφασιστεί αν δικαιούται διεθνούς προστασίας, ανεξαρτήτως εθνικότητας.
Μιλάω με την Ν. μια νεαρή κοπέλα από το Ιράν η οποία ταξιδεύει με την οικογένεια της, η μικρή της ανιψιά είναι μαζί της και ανησυχεί πολύ για την μικρή. « Τι θα κάνουμε με το μωρό; Κάνει πολύ κρύο εδώ, γιατί αποκλείουν εμάς από το Ιράν; Έχουμε και εμείς τα ίδια προβλήματα» μου λέει και κοιτώντας το γκρουπ των Ιρανών που διαμαρτύρονται ειρηνικά φωνάζει τον Κ. ένα νέο παιδί. Εκείνος σηκώνοντας το μανίκι του, μου δείχνει ένα σταυρό και κάποια άλλα τατουάζ. «Είμαι αθλητής» μου λέει και βγάζει από την τσάντα του μια σειρά από τίτλους και βραβεία, «αλλά στο Ιράν δεν με αφήνουν να παίξω πουθενά λόγω του τατουάζ και έχω πρόβλημα λόγω της θρησκείας μου». Το ίδιο βράδυ η Ν. φεύγει με ένα από τα λεωφορεία για την Αθήνα , ακούγεται πολύ εξαντλημένη στο τηλέφωνο, της λέω ότι θα την ξανακαλέσω αργότερα.
Λίγο πιο πέρα ο νέος φράχτης που έστησαν οι αρχές της ΠΓΔΜ λάμπει στον ήλιο που δύει, ακόμα μια ένδειξη μιας αποτυχημένης ευρωπαϊκής πολιτικής. Η αύξηση των φραχτών στα σύνορα όχι μόνο δεν επέφερε τα επιθυμητά -για τους εμπνευστές τους- αποτελέσματα, αλλά οδηγούν, με μαθηματική ακρίβεια, περισσότερους ανθρώπους προς τους διακινητές και προς πιο επικίνδυνα περάσματα για την Ευρώπη και άρα σε ακόμα περισσότερους θανάτους.
Ειδομένη, μεσημέρι της 8ης Δεκεμβρίου 2015: Ακόμα μια ειρηνική διαμαρτυρία από Ιρανούς και άλλες εθνικότητες λαμβάνει χώρα δίπλα στις σιδηροδρομικές γραμμές. Το αίτημα το ίδιο « Ανοίξτε τα σύνορα» και « Ομπάμα βοήθησέ μας- Μέρκελ βοήθησέ μας». Η αγωνία και η απογοήτευση όλων έκδηλη. Λίγο αργότερα γνωρίζω τον Λ. που μόλις έχει φτάσει με το λεωφορείο από τον Πειραιά και σπεύδει να περάσει τα σύνορα. Σχεδόν έκλαιγε μόλις τον βρήκα. «Γιατί δεν με αφήνουν να συνεχίσω; Έχω χάσει την οικογένεια μου στο πόλεμο και φοβάμαι να μείνω εδώ [στην Ειδομένη]» μου λέει, ενώ μου αποκαλύπτει και κάποιο από τα τραύματα που κουβαλάει. Κάποιοι άλλοι προσπαθούν να περάσουν τα σύνορα αλλά η αστυνομία της ΠΓΔΜ τους αντιλαμβάνεται και τους στέλνει πίσω. Επίσης, παράνομα και άδικα. Μάλιστα χτυπούν αρκετά και έναν από τους φίλους του Λ. «Ακούσαμε πυροβολισμούς στον αέρα. Χάσαμε τον έναν [φίλο μας] και για ώρες νομίζαμε ότι ήταν νεκρός» μας λέει ο Σ. από το Μαρόκο.
Αθήνα, πρωί της 10ης Δεκεμβρίου (Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων): Μιλάω σήμερα ξανά με τον Λ., είναι στην Αθήνα, κάπου στο κέντρο. Ήδη από εχθές ψάχνω να βρω και την Ν. αλλά δεν ξέρω που είναι. Ανησυχώ. Θυμάμαι όμως τα λόγια της στην Ειδομένη, τη φράση που άκουγα εκεί τόσο συχνά: «Δεν είναι δίκαιο!» και σκέφτομαι ότι οι ανθρώπινες διακρίσεις είναι μάλλον το αντίθετο του δικαίου.
