ΗΠΑ: ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ-ΒΙΤΡΙΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΙΣ ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΠΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ "ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ"

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
5 Απριλίου 2006
Η Διεθνής Αμνηστία έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα νέα έκθεση, που αποκαλύπτει μια μυστική επιχείρηση, στο πλαίσιο της οποίας άνθρωποι συνελήφθησαν ή απήχθησαν, μεταφέρθηκαν και κρατήθηκαν μυστικά ή παραδόθηκαν σε χώρες όπου αντιμετώπισαν βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης. Η έκθεση περιγράφει πώς η CIA χρησιμοποίησε ιδιωτικές εταιρείες μίσθωσης αεροσκαφών και εταιρείες-βιτρίνα για να διατηρήσει τη μυστικότητα των πτήσεων «έκτακτων αποδόσεων» (έκνομων μεταγωγών).

Η έκθεση, με τίτλο «Κάτω από τον ορίζοντα του ραντάρ: Μυστικές πτήσεις προς τα βασανιστήρια και την 'εξαφάνιση'», καταδεικνύει ότι η CIA εκμεταλλεύεται τις πρακτικές αεροπλοΐας που, σε άλλη περίπτωση, θα απαιτούσαν οι πτήσεις της να δηλώνονται στις αρχές πολιτικής αεροπορίας. Η έκθεση καταγράφει δεκάδες προορισμούς ανά τον κόσμο, όπου προσγειώθηκαν και απογειώθηκαν αεροσκάφη που συνδέονται με πτήσεις έκνομων μεταγωγών. Καταγράφει επίσης ιδιωτικές αερογραμμές που διαθέτουν άδεια να προσγειώνονται στις στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ παγκοσμίως.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει στη διάθεσή της στοιχεία για σχεδόν 1.000 πτήσεις που συνδέονται ευθέως με τη CIA, οι περισσότερες από τις οποίες χρησιμοποίησαν τον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο. Πρόκειται για πτήσεις αεροσκαφών που φαίνεται ότι χειριζόταν μονίμως η CIA μέσω εταιρειών-βιτρίνα. Σε άλλη, δεύτερη κατηγορία, υπάρχουν στοιχεία για περίπου 600 άλλες πτήσεις αεροσκαφών που έχει επιβεβαιωθεί ότι χρησιμοποιήθηκαν τουλάχιστον προσωρινά από τη CIA.

Η έκθεση περιγράφει λεπτομερώς τους προορισμούς και το ιδιοκτησιακό καθεστώς συγκεκριμένων αεροσκαφών, που συνδέονται με ανθρώπους που μεταφέρθηκαν παράνομα, από τους οποίους έχει πάρει συνεντεύξεις η Διεθνής Αμνηστία. Για παράδειγμα, ένα συγκεκριμένο αεροσκάφος είναι γνωστό ότι πραγματοποίησε περισσότερες από 100 στάσεις στον Κόλπο του Γουαντάναμο. Ένα άλλο μετέφερε τον Αμπού Ομάρ στην Αίγυπτο από τη Γερμανία, μετά την απαγωγή του στην Ιταλία. Οι ιδιοκτήτες του παραδέχτηκαν ότι μίσθωσαν το αεροσκάφος στη CIA, αλλά δήλωσαν ότι δεν το χρησιμοποιεί αποκλειστικά η υπηρεσία. Υπάρχουν 488 σχετικές καταγεγραμμένες προσγειώσεις ή απογειώσεις μεταξύ Φεβρουαρίου 2001 και Ιουλίου 2005.

«Η Κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει προσπαθήσει με πολλούς τρόπους να παρακάμψει την απαγόρευση των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν πώς η Κυβέρνηση χειραγωγεί εμπορικού τύπου διευθετήσεις προκειμένου να είναι σε θέση να μεταφέρει ανθρώπους κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου. Καταδεικνύουν πόσο μακριά είναι διατεθειμένες να φτάσουν οι ΗΠΑ για να συγκαλύψουν αυτές τις απαγωγές», δήλωσε η Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, Αϊρίν Χαν.

Η έκθεση αποκαλύπτει μέρος του μυστηρίου που περιβάλλει την πρακτική των έκνομων μεταγωγών. Η μυστικότητα που περιβάλλει τις επιχειρήσεις έκνομης μεταγωγής σημαίνει ότι είναι αδύνατον να γνωρίζουμε πόσοι άνθρωποι έχουν συλληφθεί ή απαχθεί, μεταφερθεί από μια χώρα σε άλλη, κρατηθεί σε συνθήκες μυστικότητας ή βασανιστεί στο πλαίσιο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας». Οι πληροφορίες από τις ίδιες τις κυβερνήσεις δείχνουν ότι πιθανότατα πρόκειται για εκατοντάδες ανθρώπους.

Η έκθεση αναλύει νέες πληροφορίες γύρω από την κράτηση σε «μαύρους τόπους», τις οποίες πρόσφεραν στη Διεθνή Αμνηστία τρεις άνδρες από την Υεμένη, που απελευθερώθηκαν πρόσφατα μετά από διετή οδύσσεια έκνομης μεταγωγής, πληροφορίες που εγείρουν την πιθανότητα ότι κρατήθηκαν κάπου στην ανατολική Ευρώπη ή την Κεντρική Ασία.

Ο Μουχάμαντ Αλ-’σαντ, ο Μουχάμαντ Μπασμίλα και ο Σαλάχ 'Αλί Κάρου πέρασαν 13 μήνες σε μία μυστική φυλακή πριν μεταφερθούν αεροπορικώς στην Υεμένη τον Μάιο του 2005 και αφεθούν τελικά ελεύθεροι τον περασμένο μήνα.

«Οι απαγωγείς τους κατέβαλαν μεγάλες προσπάθειες για να αποκρύψουν από τους άνδρες αυτούς το πού βρίσκονταν, όμως περιστασιακά στοιχεία όπως το κλίμα, τα ωράρια προσευχής και οι χρόνοι πτήσης από και προς την τοποθεσία υποδεικνύουν ότι κρατήθηκαν ενδεχομένως στην ανατολική Ευρώπη ή την Κεντρική Ασία», δήλωσε η ανώτερη σύμβουλος Αν Φιτζέραλντ. «Όμως χωρίς περαιτέρω πληροφορίες από την κυβέρνηση των ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές αρχές, είναι αδύνατον να επαληθεύσουμε πού ακριβώς κρατήθηκαν».

Η «έκτακτη απόδοση» είναι η έκνομη μεταγωγή ανθρώπων από μια χώρα σε άλλη με τρόπους που παρακάμπτουν κάθε δικαστική και διοικητική εποπτεία. Ο στόχος των έκνομων μεταγωγών στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» είναι συνήθως να διευκολύνουν την ανάκριση υπόπτων έξω από το πλαίσιο του νόμου.

«Οι έκνομες μεταγωγές δεν έχουν να κάνουν απλώς με τη μεταφορά υπόπτων τρομοκρατίας από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς γραφειοκρατικές διαδικασίες. Ο όρος εξωραΐζει τα πολλαπλά επίπεδα παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων που τις συνοδεύουν», τόνισε η κ. Χαν.

«Τα περισσότερα θύματα έκνομων μεταγωγών συνελήφθησαν και κρατήθηκαν παράνομα ευθύς εξ αρχής. Πολλοί απήχθησαν, στερήθηκαν την πρόσβαση σε οποιαδήποτε νομική διαδικασία και στη συνέχεια 'εξαφανίστηκαν'. Όλοι εκείνοι, από τους οποίους πήρε συνεντεύξεις η Διεθνής Αμνηστία, περιέγραψαν πώς υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια ή άλλες μορφές κακομεταχείρισης».

«Η ανάλγητη και υπολογισμένη πολλαπλότητα των καταπατήσεων συγκλονίζει. Οι κρατούμενοι υποβλήθηκαν σε σειρά καταπατήσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από πολλές κυβερνήσεις που ενήργησαν σε συμπαιγνία, και όλα αυτά καλύφθηκαν με πέπλο μυστικότητας και εξαπάτησης», υπογράμμισε η κ. Χαν.

«Η έκθεση δείχνει όχι μόνο πώς ακριβώς αγνοήθηκαν οι διαδικασίες σύλληψης και έκδοσης, πώς περιφρονήθηκε η απαγόρευση των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης, αλλά επίσης πώς υπονομεύθηκαν οι πρακτικές αεροπλοΐας: στην ουσία, το κράτος δικαίου παραμερίστηκε».

Η Διεθνής Αμνηστία προειδοποίησε ότι τα κράτη που ανέχονται αυτές τις πτήσεις που προσγειώνονται στο έδαφός τους και τις εταιρείες που τις πραγματοποιούν, μπορεί να βρεθούν συνένοχες σε σοβαρές καταπατήσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η διεθνής οργάνωση ζήτησε η μεταγωγή οποιουδήποτε κρατουμένου σε άλλες χώρες να πραγματοποιείται με τις κατάλληλες εγγυήσεις, περιλαμβανομένης της δικαστικής εποπτείας, και με τη χρήση επίσημων κρατικών αεροσκαφών.

«Όλες οι κυβερνήσεις πρέπει να αποτρέψουν, να διερευνήσουν και να διώξουν ποινικώς όσους ευθύνονται για μυστικές κρατήσεις και έκνομες μεταγωγές», διακήρυξε η κ. Χαν.

Η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε τον κλάδο της πολιτικής αεροπορίας να προβεί σε συγκεκριμένες και άμεσες ενέργειες για να διασφαλίσει ότι οι εταιρείες αεροπλοΐας δεν μισθώνουν τα αεροσκάφη τους σε συνθήκες στις οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε έκνομες μεταγωγές. Στις εταιρείες εναπόκειται το βάρος να διασφαλίσουν ότι γνωρίζουν την τελική χρήση οποιουδήποτε αεροσκάφους μισθώνουν και ότι δεν διευκολύνουν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Διεθνής Αμνηστία κάλεσε τις κυβερνήσεις:

- Να επιμείνουν κάθε αεροσκάφος ή ελικόπτερο που χρησιμοποιείται για την πραγματοποίηση αποστολών των μυστικών υπηρεσιών να κηρύσσεται 'κρατική' πτήση, ανεξαρτήτως αν πραγματοποιείται με αεροσκάφη πολιτικού χαρακτήρα.

- Να απαγορεύσουν τη χρήση του εναέριου χώρου και των αεροδρομίων για έκνομες μεταγωγές και να διερευνήσουν ενεργά τις υποθέσεις όπου υπάρχουν υποψίες για έκνομες μεταγωγές.

- Να αποκαλύψουν την πλήρη έκταση αυτών των πρακτικών και την τύχη των ανθρώπων, που συνεχίζει να είναι άγνωστο πού βρίσκονται.

Σημειώσεις προς τους συντάκτες:

Κατ' εκτίμηση αριθμοί θυμάτων έκνομων μεταγωγών:

- Ο Αιγύπτιος πρωθυπουργός σημείωσε το 2005 ότι οι ΗΠΑ είχαν μεταφέρει περίπου 60-70 κρατουμένους στην Αίγυπτο και μόνο, ενώ ένας πρώην πράκτορας της CIA με εμπειρία στην περιοχή πιστεύει ότι οι ΗΠΑ μπορεί να έχουν στείλει «εκατοντάδες» κρατουμένους σε χώρες της Μέσης Ανατολής. Οι ΗΠΑ έχουν παραδεχτεί ότι έχουν αιχμαλωτίσει περίπου 30 κρατουμένους «υψηλής αξίας», που παραμένει άγνωστο πού βρίσκονται, ενώ η CIA αναφέρεται ότι διερευνά περίπου τριάντα πέντε άλλες υποθέσεις «εσφαλμένης μεταγωγής», όπου άνθρωποι τέθηκαν υπό κράτηση με βάση εσφαλμένα αποδεικτικά στοιχεία ή λόγω σύγχυσης γύρω από το όνομά τους.

Βλ. επίσης: USA: Human dignity denied: Torture and accountability in the "war on terror" (AI Index: AMR 51/145/2004) http://web.amnesty.org/library/Index/ENGAMR511452004.

- Το πλήρες κείμενο της έκθεσης θα είναι διαθέσιμο από τις 5 Απριλίου στη διεύθυνση http://web.amnesty.org/library/index/ENGAMR510512006

Η Διεθνής Αμνηστία πραγματοποιεί εκστρατεία για τον τερματισμό των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε επισκεφθείτε τις ιστοσελίδες http://www.amnesty.org.gr/campaigns/stoptorture/ (ελληνικά) και http://web.amnesty.org/pages/stoptorture-index-eng (αγγλικά)