ΑΖΕΡΜΠΑΙΤΖΑΝ: ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΑ ΚΡΟΥΣΜΑΤΑ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΩΝ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
24 Ιανουαρίου 2007
Καθένας μπορεί να απολαμβάνει ελευθερία της σκέψης και του λόγου.
Σύνταγμα του Αζερμπαϊτζάν, ’ρθρο 47
Οι δημοσιογράφοι που πασχίζουν να αποκαλύψουν την κατάχρηση κυβερνητικής εξουσίας, ολοένα και περισσότερο ζουν υπό την απειλή συλλήψεων με πολιτικά κίνητρα, επιθέσεων κατά του ατόμου τους, έως και θανάτου, αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία. Η έκθεση της οργάνωσης, με τίτλο «Αζερμπαϊτζάν: Συρρικνώνεται ο χώρος για την ελευθερία της έκφρασης», αποκαλύπτει ένα μοτίβο καταπάτησης των δικαιωμάτων ελεύθερης έκφρασης των μελών της κοινωνίας των πολιτών και ιδίως των δημοσιογράφων.
«Οι δημοσιογράφοι είναι ελεύθεροι να εκφράζουν μόνο απόψεις που συντάσσονται με τις κυβερνητικές οδηγίες. Οποιοσδήποτε τολμά να εκφράσει κάποιου είδους κριτική προς τις αρχές ή να αποκαλύψει το μόνιμο πρόβλημα διαφθοράς που υπάρχει στο Αζερμπαϊτζάν, αντιμετωπίζει αβέβαιο μέλλον, παρά τις διαβεβαιώσεις του Προέδρου Ιλχάμ Αλίγιεφ ότι οι επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων είναι απαράδεκτες», επισήμανε ο Λόρενς Μπρόερς, εμπειρογνώμονας της Διεθνούς Αμνηστίας για το Αζερμπαϊτζάν.
«Οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν έχουν την υποχρέωση να τηρούν τις δεσμεύσεις τους να εξασφαλίζουν περιβάλλον υγιές για την ελεύθερη διάδοση της πληροφορίας και την ανταλλαγή απόψεων, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που περιέχουν ισχυρισμούς για αδικοπραγίες επισήμων και κατάχρηση δημοσίων αξιωμάτων. Οι κυβερνητικοί λειτουργοί στο Αζερμπαϊτζάν πρέπει να κατανοήσουν ότι ο δημόσιος έλεγχος των δραστηριοτήτων τους είναι μια θεμιτή λειτουργία των ΜΜΕ και ότι αυτός ο έλεγχος δεν πρέπει να οδηγεί σε βία εναντίον των δημοσιογράφων που τον ασκούν».
Η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει ότι οι κυρώσεις σε βάρος αντιπολιτευόμενων ή ανεξάρτητων δημοσιογράφων στο Αζερμπαϊτζάν έχουν γίνει συχνότερες και δριμύτερες. Αυτή η τάση μοιάζει να προκλήθηκε από τον εξέχοντα ρόλο που έπαιξε η ελευθερία της έκφρασης στις αλλαγές καθεστώτος στη Γεωργία και την Ουκρανία το 2003 και το 2004 αντίστοιχα.
Η συνεχής επίθεση κατά της ελευθερίας έκφρασης στο Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να έχει τρεις αιχμές: α) την παρενόχληση και κακομεταχείριση δημοσιογράφων από την αστυνομία και άλλα όργανα της τάξης, ιδίως κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, β) επιθέσεις, και σε μία περίπτωση τη δολοφονία, κατά δημοσιογράφων από αγνώστους, γ) τη φίμωση δημοσιογράφων με τη σύλληψη και φυλάκισή τους με αβάσιμες κατηγορίες ή με υψηλότατα πρόστιμα μετά από δίκες για συκοφαντική δυσφήμηση.
Με ανησυχητική συνέπεια, οι δημοσιογράφοι που δέχονται σωματικές επιθέσεις είναι όσοι σχετίζονται με την αντιπολίτευση. Καμία από τις έρευνες για τις επιθέσεις αυτές δεν κατέληξε σε καταδίκη, γεγονός που ενισχύει το κλίμα ατιμωρησίας για τέτοιες επιθέσεις. Σύμφωνα με όσα γνωρίζει η Διεθνής Αμνηστία, δεν υπάρχει κανένα κρούσμα επιθέσεων εναντίον φιλοκυβερνητικών δημοσιογράφων. Με την ίδια συνέπεια, ανεξάρτητοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί που ασκούν κριτική κατηγορήθηκαν για παραβίαση διοικητικών και κανονιστικών διατάξεων και σε μερικές περιπτώσεις οι επαγγελματικές δραστηριότητές τους ανεστάλησαν αμέσως και αυθαίρετα χωρίς να έχουν δικαίωμα για έφεση.
«Οι ατιμώρητες επιθέσεις και δολοφονίες δημοσιογράφων παγώνουν την ανάπτυξη της κοινωνίας των πολιτών και του ευρύτερου περιβάλλοντος για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτές οι επιθέσεις πρέπει να ερευνηθούν αποτελεσματικά και οι υπαίτιοι πρέπει να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη, ώστε να ανατραπεί το υπάρχον κλίμα φόβου και αυτολογοκρισίας», τόνισε ο Λόρενς Μπρόερς.
Ο Εμίν Χοσεΐνοφ του Ινστιτούτου για την Ελευθερία και την Ασφάλεια των Δημοσιογράφων, στην πρωτεύουσα Μπακού, σχολίασε ότι ο σεβασμός προς την ελευθερία της έκφρασης στο Αζερμπαϊτζάν μειώνεται συνεχώς και όλο και περισσότεροι δημοσιογράφοι καταφεύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αφού δεν καταφέρνουν να βρουν το δίκιο τους στην πατρίδα τους. Είπε συγκεκριμένα:
«Τα ανεξάρτητα και ξένα ΜΜΕ είναι οι μόνοι υπάρχοντες οργανισμοί όπου μπορεί να εκφραστεί μια διαφορετική άποψη. Με τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές το 2008, οι αρχές θα πυκνώσουν τις απόπειρές τους να φιμώσουν τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης ώστε να μην ακούγονται επικριτικές φωνές. Οι διεθνείς θεσμοί και οργανισμοί πρέπει να δυναμώσουν την πίεση προς την κυβέρνηση για να εξασφαλιστεί η ελευθερία της έκφρασης».
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν να διασφαλίσουν την άμεση και αποτελεσματική διερεύνηση των επιθέσεων κατά δημοσιογράφων, να θεσπίσουν μέτρα που θα αντιμετωπίσουν τη θεσμοθετημένη ατιμωρησία για τις παρενοχλήσεις δημοσιογράφων από τα όργανα της τάξης, να σταματήσουν τη χρήση των μηνύσεων για συκοφαντική δυσφήμιση ως μέσο φίμωσης των διαφωνούντων και να διασφαλίσουν την τήρηση σύννομων διαδικασιών στην επιβολή των κανόνων για τα ΜΜΕ.
Ατομικές περιπτώσεις
Στις 25 Δεκεμβρίου 2006, ο Νικάτ Χοσεΐνοφ, δημοσιογράφος που εργάζεται για την αντιπολιτευόμενη εφημερίδα Αζαντλίκ, δέχτηκε επίθεση με μαχαίρι από άγνωστους άνδρες καθώς έβγαινε από το σπίτι του στο Μπακού για να πάει στη δουλειά του. Εισήχθη στο νοσοκομείο με εσωτερικά τραύματα, τραύματα στο κεφάλι και ένα ελαφρύ τραύμα από μαχαίρι. Είχε δημοσιεύσει σειρά άρθρων με θέμα τη διαφθορά υψηλόβαθμων στελεχών και ισχυρίζεται ότι είχε δεχθεί αρκετά απειλητικά τηλεφωνήματα κατά το διάστημα που προηγήθηκε της επίθεσης.
Ο Σακίτ Ζαχίντοφ, γνωστός δημοσιογράφος και σατιρογράφος της εφημερίδας Αζαντλίκ, συνελήφθη στις 23 Ιουνίου 2006 για υποτιθέμενη κατοχή ηρωίνης. Αντιπολιτευόμενοι δημοσιογράφοι πιστεύουν ότι την ηρωίνη έβαλε επάνω του η αστυνομία και ότι η σύλληψή του είχε πολιτικά κίνητρα εξαιτίας της σατιρικής στήλης που έγραφε στην Αζαντλίκ, όπου ασκούσε τακτικά κριτική στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν. Οι αναφορές για τη δίκη του Σακίτ Ζαχίντοφ δείχνουν ότι δεν παρουσιάστηκαν πειστικά στοιχεία ότι ήταν ή είχε υπάρξει ποτέ χρήστης παράνομων ναρκωτικών ουσιών. Στις 4 Οκτωβρίου, ο Σακίτ Ζαχίντοφ καταδικάστηκε σε 3 χρόνια κάθειρξη.
- Για περισσότερες πληροφορίες βλ. την έκθεση �Azerbaijan: The contracting space for freedom of expression� (AI Index: EUR 55/003/2007) στη διεύθυνση web.amnesty.org/library/index/engeur550032007 και την έκθεση �Azerbaijan: Climate of impunity fosters new assaults on opposition journalists in Azerbaijan�, (AI Index: EUR 55/001/2007), web.amnesty.org/library/index/engeur550012007