Ένα ανοιχτό ορυχείο νικελίου στην περιοχή Palawan, Φιλιππίνες. © 2024 Διεθνής Αμνηστία

ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ: ΕΓΚΡΙΘΗΚΑΝ ΕΡΓΑ ΕΞΟΡΥΞΗΣ ΝΙΚΕΛΙΟΥ ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΣΟΒΑΡΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

Δημοσιεύθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2025, 15:47Εκτύπωση

Οι αυτόχθονες πληθυσμοί και οι αγροτικές κοινότητες στις Φιλιππίνες υφίστανται πολυάριθμες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εν μέσω της ταχείας επέκτασης της εξόρυξης νικελίου, ενός βασικού συστατικού των μπαταριών ιόντων λιθίου, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία σε μια νέα έκθεση που υπογραμμίζει το ανθρώπινο κόστος της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης για ηλεκτρικά οχήματα.

Η έρευνα «Τι παίρνουμε ως αντάλλαγμα; Πώς η ζήτηση νικελίου στις Φιλιππίνες πλήττει τα ανθρώπινα δικαιώματα» καταγράφει τις παραλείψεις στην επαρκή διαβούλευση με τις τοπικές κοινότητες και τη λήψη συγκατάθεσης από τους αυτόχθονες πληθυσμούς σχετικά με τα έργα εξόρυξης νικελίου, τα οποία έχουν αφήσει πίσω τους αποψίλωση των δασών, μόλυνση από μέταλλα και προβλήματα υγείας στις επαρχίες Zambales και Palawan. Είναι πολύ πιθανό το νικέλιο που εξορύσσεται από αυτές τις περιοχές να εισέρχεται στις αλυσίδες εφοδιασμού μεγάλων εταιρειών ηλεκτρικών οχημάτων (EV).

«Οι αυτόχθονες πληθυσμοί και οι αγροτικές κοινότητες πληρώνουν βαρύ τίμημα για την παγκόσμια προσπάθεια της ενεργειακής μετάβασης μέσω νέων ορυκτών», δήλωσε η Veronica Cabe, Πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας για τις Φιλιππίνες.

«Οι κοινότητες αυτές όχι μόνο υποβλήθηκαν σε σοβαρά ελαττωματικές διαδικασίες διαβούλευσης - που στιγματίστηκαν από παραποιήσεις και έλλειψη πληροφόρησης - αλλά τώρα αναγκάζονται να υπομείνουν τις αρνητικές επιπτώσεις αυτών των εξορυκτικών δραστηριοτήτων στην υγεία τους, τα μέσα διαβίωσης και την πρόσβασή τους σε καθαρό νερό».

Οι αυτόχθονες πληθυσμοί και οι αγροτικές κοινότητες πληρώνουν βαρύ τίμημα για την παγκόσμια προσπάθεια της ενεργειακής μετάβασης μέσω νέων ορυκτών.

— Veronica Cabe, Πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας για τις Φιλιππίνες

Η έρευνα επικεντρώθηκε σε δύο περιοχές: την παράκτια περιοχή της Santa Cruz στο Zambales και το Brooke's Point, προγονική πατρίδα των ιθαγενών της Pala'wan στο νησί Palawan. Στη Santa Cruz, τέσσερις εταιρείες μεγάλης κλίμακας εξορύσσουν σήμερα νικέλιο: οι BenguetCorp Resources Management Corporation, Eramen Minerals Inc., LNL Archipelago Minerals, Inc. και Zambales Diversified Metals Corporation. Στο Brooke's Point, δραστηριοποιείται μία εταιρεία, η Ipilan Nickel Corporation (INC), και δύο άλλες, η MacroAsia Mining Corporation (MMC) και η Lebach Mining Corporation, σχεδιάζουν να εξορύξουν νικέλιο.

Τα μέλη της κοινότητας δήλωσαν ότι η αποψίλωση των δασών και οι περιβαλλοντικές ζημιές που συνδέονται με την εξόρυξη νικελίου τους προκαλούν βλάβες. Στη Santa Cruz, μελέτες δείχνουν ότι οι κοινότητες εκτίθενται σε μόλυνση από βαρέα μέταλλα από τον αέρα, το νερό και την τροφική αλυσίδα, που συνδέονται με την εξόρυξη νικελίου.

Δορυφορική εικόνα που δείχνει αποψιλωμένες περιοχές όπου εξορύσσεται νικέλιο κοντά στον οικισμό Santa Cruz, Zambales, Φιλιππίνες. 19 Φεβρουαρίου 2024.

Και στις δύο περιοχές, οι ερωτηθείσες/έντες ανέφεραν αύξηση των προβλημάτων υγείας από τότε που άνοιξαν τα ορυχεία, όπως άσθμα, βήχας, αναπνευστικές δυσκολίες και άλλα αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και δερματικές παθήσεις, ερεθισμό των ματιών, του λαιμού και του δέρματος. Ανέφεραν επίσης πώς η μείωση της ποιότητας του νερού - με αρκετές πηγές γλυκού νερού να περιγράφονται ως «κοκκινωπές-καφέ» - έχει επηρεάσει αρνητικά τα μέσα διαβίωσης των ψαράδων και έχει μειώσει τις αποδόσεις των καλλιεργειών.

«Η κυβέρνηση των Φιλιππίνων πρέπει να αναστείλει αυτές τις εξορυκτικές δραστηριότητες έως ότου διεξάγει επείγουσα έρευνα για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, ενώ οι φορείς εκμετάλλευσης των ορυχείων νικελίου πρέπει να θέσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων τους», δήλωσε η Ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Alysha Khambay.

«Χωρίς μεγαλύτερη διαφάνεια στην αλυσίδα εφοδιασμού, οι εταιρείες EV δεν μπορούν να λένε ότι τα οχήματά τους είναι απαλλαγμένα από την κηλίδα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της περιβαλλοντικής κακοποίησης στις Φιλιππίνες. Αυτές οι εταιρείες πρέπει να ερευνήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους για συνδέσεις με νικέλιο από τις Φιλιππίνες, να δημοσιοποιήσουν τα αποτελέσματα και τυχόν μέτρα μείωσης του κινδύνου».

Η έρευνα, η οποία διεξήχθη μεταξύ Σεπτεμβρίου 2023 και Οκτωβρίου 2024, περιελάμβανε συνεντεύξεις με 90 μέλη της κοινότητας, καθώς και επισκέψεις στον χώρο, εξέταση εγγράφων του έργου, δικαστικών αρχείων και εικόνων. Οι απαντήσεις των εταιρειών - οι οποίες αρνήθηκαν τους ισχυρισμούς που διατυπώθηκαν εναντίον τους - είναι διαθέσιμες στο παράρτημα της έκθεσης.

Έλλειψη δέουσας διαδικασίας και πρόσβασης σε κρίσιμες πληροφορίες

Η έκθεση δείχνει πώς οι ιθαγενείς και οι αγροτικές κοινότητες δεν έλαβαν επαρκείς εξηγήσεις σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τους περιβαλλοντικούς κινδύνους της εξόρυξης νικελίου και τους αρνήθηκαν τις κατάλληλες διαβουλεύσεις σχετικά με τα έργα εξόρυξης, παρά την προστασία τόσο από το εθνικό όσο και από το διεθνές δίκαιο.

Τέτοιες προστασίες απαιτούν από τα κράτη να διασφαλίζουν ότι οι κοινότητες λαμβάνουν ουσιαστικές διαβουλεύσεις για τα εξορυκτικά έργα και, στην περίπτωση έργων που επηρεάζουν τους αυτόχθονες πληθυσμούς, να λαμβάνουν Ελεύθερη, Εκ των Προτέρων και μετά από Ενημέρωση Συναίνεση (FPIC). Στην πράξη, αυτό σημαίνει να γίνει πλήρη ενημέρωση των κοινοτήτων για τις πιθανές επιπτώσεις της εξόρυξης νικελίου, να ακουστούν και να εξεταστούν οι ανησυχίες των κοινοτήτων, καθώς και να πραγματοποιηθεί ορθή διεξαγωγή και σεβασμός των αποτελεσμάτων των διαδικασιών FPIC.

Τόσο στη Santa Cruz όσο και στο Brooke’s Point, οι άνθρωποι που εξαρτώνται από το φυσικό τους περιβάλλον για τη διαβίωσής τους ανέφεραν ότι δεν είχαν πρόσβαση σε πληροφορίες ζωτικής σημασίας για την κατανόηση των επιπτώσεων της εξόρυξης νικελίου στις κοινότητές τους. Σε πολλές περιπτώσεις, έγγραφα του έργου, όπως οι εκτιμήσεις περιβαλλοντικών επιπτώσεων, δεν παρασχέθηκαν.

Η Διεθνής Αμνηστία μπόρεσε να εντοπίσει στο διαδίκτυο σχετικές μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων μόνο για τρία από τα επτά έργα εξόρυξης νικελίου που παρουσιάζονται στην έκθεση. Ο οργανισμός ζήτησε αντίγραφα των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τις άλλες εταιρείες και το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων των Φιλιππίνων. Ωστόσο, οι πληροφορίες αυτές δεν παρασχέθηκαν.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα έγγραφα του έργου δεν δόθηκαν στα μέλη της κοινότητας, ακόμη και όταν τα ζήτησαν ρητά, εμποδίζοντάς τα να λάβουν τεκμηριωμένη απόφαση. Στο Brooke's Point, τα μέλη των ιθαγενικών Pala'wan δήλωσαν ότι η INC δεν παρείχε αντίγραφα της δήλωσης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και χάρτη των δραστηριοτήτων και των συνόρων της εταιρείας κατόπιν αιτήματος.

Ο Romeo Melnocan, μέλος της κοινότητας στο Brooke's Point, δήλωσε: «...ο χάρτης που έδειξαν ήταν πολύ θολός. Δεν μπορούμε να λάβουμε απόφαση με βάση τις πληροφορίες που παρουσιάστηκαν, καθώς δεν καταλάβαμε τις επιπτώσεις».

Και στις δύο περιοχές, οι ερωτηθείσες/έντες δήλωσαν ότι μέλη της κοινότητας που είναι γνωστό ότι αντιτίθενται στην εξόρυξη νικελίου αποκλείστηκαν σκόπιμα από τις διαβουλεύσεις. Όσες και όσοι συμμετείχαν στις διαβουλεύσεις δήλωσαν ότι είτε απορρίφθηκαν είτε αγνοήθηκαν όταν εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους των έργων εξόρυξης.

Στο Brooke's Point, οι ατέλειες στις διαδικασίες FPIC που διεξήχθησαν σε σχέση με τα ορυχεία νικελίου της INC και της MacroAsia Mining Corporation (MMC) ακύρωσαν τις διαδικασίες αυτές και δημιούργησαν διχασμούς στο εσωτερικό των αυτοχθόνων Pala'wan. Παρ' όλα αυτά, η INC εξορύσσει νικέλιο για πάνω από δύο χρόνια και η MMC βρίσκεται στη διαδικασία απόκτησης των απαραίτητων αδειών για την έναρξη των εμπορικών εξορυκτικών δραστηριοτήτων.

Σύμφωνα με την FPIC, η συγκατάθεση πρέπει να δίνεται ελεύθερα, χωρίς χειραγώγηση, εξαναγκασμό, απειλές, φόβο αντιποίνων και διαφθορά. Ωστόσο, η Αμνηστία μίλησε με μέλη της κοινότητας που δήλωσαν ότι σε αυτά και σε άλλα είχαν προσφερθεί δωροδοκίες από τις μεταλλευτικές εταιρείες INC και MMC για να υποστηρίξουν τα έργα τους.

Είναι καιρός να σταματήσουμε να θυσιάζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, την υγεία και το περιβάλλον των αυτοχθόνων λαών και των αγροτικών κοινοτήτων προς όφελος των εξορυκτικών εταιρειών, των πολυεθνικών εταιρειών αυτοκινήτων και των καταναλωτών στις βιομηχανικές χώρες.

— Alysha Khambay, Ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τις Επιχειρήσεις και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

Το μέλος της κοινότητας Beto Calman δήλωσε: «Οι άνθρωποι είναι υπέρ της εξόρυξης εξαιτίας των χρημάτων και των δωροδοκιών. Αν γίνει μια συνάντηση, οι άνθρωποι που είναι υπέρ της εξόρυξης θα λάβουν αμέσως πρόσκληση, ενώ εμείς που το ζήτημα μας επηρεάζει άμεσα δεν θα λάβουμε ποτέ».

Τα μέλη της κοινότητας δήλωσαν ότι οι διαδικασίες FPIC απέκλεισαν ηγέτες των Pala'wan που κατά κανόνα συμμετείχαν στη λήψη αποφάσεων, γεγονός που συνιστά παραβίαση του δικαιώματος στην αυτοδιάθεση. Τόσο η INC όσο και η MMC αρνούνται όλους τους ισχυρισμούς και υποστηρίζουν ότι οι διαδικασίες FPIC που διεξήχθησαν πληρούν τις απαιτήσεις.

Οι εταιρείες έχουν την ευθύνη να επιδεικνύουν τη δέουσα επιμέλεια για τον εντοπισμό και την πρόληψη παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνδέονται με τις δραστηριότητές τους ή τις επιχειρηματικές τους σχέσεις και να αντιμετωπίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις όταν διαπιστώνεται ότι συμβαίνουν. Σε περιπτώσεις όπου η FPIC δεν είναι δυνατή, οι εταιρείες θα πρέπει με υπευθυνότητα να απεμπλακούν και να προχωρήσουν σε διαβούλευση με τους θιγόμενους αυτόχθονες πληθυσμούς και να σταματήσουν τις προγραμματισμένες δραστηριότητες.

«Είναι καιρός να σταματήσουμε να θυσιάζουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα, την υγεία και το περιβάλλον των αυτοχθόνων λαών και των αγροτικών κοινοτήτων προς όφελος των εξορυκτικών εταιρειών, των πολυεθνικών εταιρειών αυτοκινήτων και των καταναλωτών στις βιομηχανικές χώρες. Πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη υπευθυνότητα σε ολόκληρη την αλυσίδα εφοδιασμού ηλεκτρικών οχημάτων και μπαταριών για τις πιθανές βλάβες που προκαλούν οι εξορυκτικές δραστηριότητες», δήλωσε η Alysha Khambay.

ΚΑΝΕ ΜΙΑ ΔΩΡΕΑ
Υπερασπίσου τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και στήριξε την ανεξαρτησία του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας.