ΛΙΒΑΝΟΣ: ΧΑΜΕΝΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΑΠΟΝΟΜΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΣΕ ΥΠΟΘΕΣΗ ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΒΑΣΑΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΣΥΡΙΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΑ ΠΟΥ ΗΤΑΝ ΥΠΟ ΚΡΑΤΗΣΗ

Το στρατιωτικό δικαστήριο του Λιβάνου έχασε μια ζωτικής σημασίας ευκαιρία να λογοδοτήσουν οι δράστες των βασανιστηρίων που οδήγησαν στον θάνατο του Σύριου πρόσφυγα Bashar Abd Saud που βρίσκονταν υπό κράτηση, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία.

Στις 29 Νοεμβρίου 2022, πέντε μέλη της Κρατικής Ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένου ενός αξιωματικού, παραπέμφθηκαν σε δίκη με κατηγορίες βάσει του νόμου του Λιβάνου κατά των βασανιστηρίων του 2017 για τον θάνατο του Saud και στη συνέχεια τέθηκαν υπό κράτηση. Όλοι, εκτός από έναν, αφέθηκαν ελεύθεροι μετά την πρώτη συνεδρίαση του δικαστηρίου στις 16 Δεκεμβρίου 2022. Ο κρατούμενος αυτός αφέθηκε ελεύθερος νωρίτερα φέτος.

Ωστόσο, την 1η Νοεμβρίου 2024, όλοι οι κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης αφού το δικαστήριο μείωσε τη φύση του εγκλήματός τους από κακούργημα σε πλημμέλημα, απέσυρε τις κατηγορίες βάσει του νόμου κατά των βασανιστηρίων και τις αντικατέστησε με το άρθρο 166 του Κώδικα Στρατιωτικής Δικαιοσύνης που απαγορεύει την παραβίαση κανονισμών, διαταγών και γενικών οδηγιών.

«Αντί να εκδώσει μια ισχυρή επίπληξη για τα βασανιστήρια εντός του συστήματος ασφαλείας, με την απόφαση αυτή, το στρατιωτικό δικαστήριο έστειλε ένα ανατριχιαστικό μήνυμα ότι τα μέλη των υπηρεσιών ασφαλείας είναι υπεράνω του νόμου και ότι οι δράστες βασανιστηρίων μπορούν να συνεχίσουν να διαπράττουν εγκλήματα χωρίς να φοβούνται ότι θα λογοδοτήσουν», δήλωσε η Aya Majzoub, Αναπληρώτρια Περιφερειακή Διευθύντρια της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Η υπόθεση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει μια ευκαιρία να εφαρμοστεί ο νόμος κατά των βασανιστηρίων του 2017 και να τερματιστεί η επί δεκαετίες ατιμωρησία των βασανιστηρίων στα κέντρα κράτησης του Λιβάνου. Αντ' αυτού, η ετυμηγορία γελοιοποιεί τη δικαιοσύνη και θα εδραιώσει περαιτέρω την ατιμωρησία».

Στις 30 Αυγούστου 2022, αξιωματικοί ασφαλείας συνέλαβαν τον Saud από το σπίτι του στον προσφυγικό καταυλισμό Sabra και Shatila της Βηρυτού επειδή φέρεται να είχε στην κατοχή του ένα πλαστό χαρτονόμισμα των 50 δολαρίων. Στις 3 Σεπτεμβρίου 2022, οι δυνάμεις ασφαλείας επικοινώνησαν με την οικογένειά του για να παραλάβουν τη σορό του από το νοσοκομείο. Τα βίντεο και οι φωτογραφίες που διέρρευσαν εκείνη την εποχή, τα οποία εξέτασε η Διεθνής Αμνηστία, έδειχναν εκτεταμένα σημάδια βασανιστηρίων στο σώμα του προκαλώντας αναστάτωση που οδήγησε τον στρατό να διατάξει έρευνα, με αποτέλεσμα τις συλλήψεις και τις κατηγορίες εναντίον των πέντε στελεχών της Κρατικής Ασφάλειας.

Στις 15 Απριλίου, ο δικηγόρος της οικογένειας του Saud, Mohammed Sablouh, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι ο πρόεδρος του στρατιωτικού δικαστηρίου τον ενημέρωσε ανεπίσημα ότι ο στρατός είχε καταλήξει σε διακανονισμό με την οικογένεια για να κλείσει την υπόθεση και να απελευθερώσει τον μοναδικό κρατούμενο που εξακολουθούσε να κρατείται. Ο Sablouh δήλωσε ότι ο δικαστής του είπε ότι ο χρόνος που πέρασε ο κρατούμενος στη φυλακή μέχρι στιγμής ήταν «αρκετή τιμωρία». Η οικογένεια στον Λίβανο δεν απάντησε στις ερωτήσεις του Sablouh για να διευκρινίσει πώς επιτεύχθηκε ο διακανονισμός.

Οι Σύριες/οι προσφύγισσες και πρόσφυγες στο Λίβανο είναι από τις πιο ευάλωτες ομάδες. Οι προσφύγισσες και οι πρόσφυγες συχνά συλλαμβάνονται αυθαίρετα και κρατούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα για υποτιθέμενα αδικήματα από ληγμένα έγγραφα ταυτότητας μέχρι διακίνηση ναρκωτικών. Τα βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης είναι ευρέως διαδεδομένα στο σύστημα κράτησης του Λιβάνου, αλλά η δικαιοσύνη δεν έχει καταφέρει να διερευνήσει επαρκώς τις καταγγελίες για βασανιστήρια.

Αυτή ήταν η πρώτη υπόθεση βάσει του νόμου του Λιβάνου κατά των βασανιστηρίων που έφτασε σε δίκη, αλλά κατά παράβαση του νόμου, εκδικάστηκε ενώπιον του στρατιωτικού δικαστηρίου, το οποίο δεν διαθέτει ανεξαρτησία και αμεροληψία.

Η απόφαση να δικαστούν οι αξιωματικοί ασφαλείας σε στρατιωτικό δικαστήριο αντί για πολιτικό δικαστήριο έρχεται σε αντίθεση τόσο με το δίκαιο του Λιβάνου όσο και με τις υποχρεώσεις του Λιβάνου βάσει του διεθνούς δικαίου ως υπογράφον μέλος τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών Κατά των Βασανιστηρίων. Η χρήση των στρατιωτικών δικαστηρίων θα πρέπει να περιορίζεται στην εκδίκαση στρατιωτικών για παραβιάσεις στρατιωτικής πειθαρχίας. Επιπλέον, σύμφωνα με τον νόμο του Λιβάνου κατά των βασανιστηρίων, η εξουσία δίωξης, έρευνας και δίκης παρέχεται αποκλειστικά σε συνήθη πολιτικά δικαστήρια. Η απαγόρευση των βασανιστηρίων ισχύει ανεξάρτητα από τη φύση του φερόμενου ως εγκλήματος.

Από τις επτά συνεδριάσεις που είχαν προγραμματιστεί για τη δίκη, μόνο δύο συνεχίστηκαν, ενώ οι άλλες πέντε αναβλήθηκαν και η τελευταία επιφυλάχθηκε για την έκδοση απόφασης.

«Ο παράξενος χαρακτήρας της δίκης και το γεγονός ότι ουσιαστικά πραγματοποιήθηκε μόνο μία ακροαματική διαδικασία θέτει περαιτέρω αμφιβολίες για την απόφαση αυτή. Ο Εισαγγελέας του Κακουργιοδικείου πρέπει να διατάξει αμέσως την επανάληψη της δίκης αυτής σε τακτικό ποινικό δικαστήριο, σύμφωνα με το λιβανέζικο και το διεθνές δίκαιο», δήλωσε η Aya Majzoub.

«Η συνεχής αποτυχία της δικαστικής εξουσίας να εφαρμόσει τον νόμο κατά των βασανιστηρίων στερεί από τα θύματα την πρόσβαση στη δικαιοσύνη και θα αποτρέψει και άλλες/ους από το να προσφύγουν. Ο θάνατος του Bashar Abd Saud δεν πρέπει να μείνει ατιμώρητος- οι αρχές πρέπει να διασφαλίσουν την απόδοση δικαιοσύνης και να σηματοδοτήσουν το τέλος των βασανιστηρίων στα κέντρα κράτησης του Λιβάνου».

Τη στιγμή του θανάτου του, ο Bashar Abd Saud ήταν 30 ετών και είχε τρία παιδιά, μεταξύ των οποίων και ένα παιδί ενός μηνός. Ήταν απόστατος από τον συριακό στρατό οκτώ χρόνια πριν από τη σύλληψή του και μετακόμισε στον Λίβανο για να εργαστεί ως αχθοφόρος.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί επίσης τις αρχές του Λιβάνου να διαθέσουν επαρκή προϋπολογισμό για την Εθνική Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία περιλαμβάνει τον Εθνικό Μηχανισμό Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων, ώστε να μπορεί να επισκέπτεται όλους τους χώρους κράτησης και να καταγράφει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ιστορικό

Τον Μάρτιο του 2021, η Διεθνής Αμνηστία δημοσίευσε μια έκθεση που τεκμηριώνει μια σειρά από παραβιάσεις σε βάρος 26 Σύριων προσφυγισσών/ων, μεταξύ των οποίων τέσσερα παιδιά, που κρατούνται με κατηγορίες που σχετίζονται με την τρομοκρατία μεταξύ του 2014 και τις αρχές του 2021. Μεταξύ των παραβιάσεων ήταν άδικη δίκη και βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση, που περιλάμβανε ξυλοδαρμούς με μεταλλικές ράβδους, ηλεκτρικά καλώδια και πλαστικούς σωλήνες. Οι αρχές απέτυχαν να διερευνήσουν τους ισχυρισμούς περί βασανιστηρίων και άλλης κακομεταχείρισης, ακόμα και όταν οι κρατούμενες/οι ή οι δικηγόροι τους είπαν σε δικαστή στο δικαστήριο ότι είχαν υποστεί βασανιστήρια.