ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ: Η ΘΡΑΣΥΤΑΤΗ ΠΕΡΙΦΡΟΝΗΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΠΛΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΖΩΩΝ

Ορισμένοι από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς όπλων παγκοσμίως συνεχίζουν να παραβιάζουν ανοιχτά τους κανονισμούς της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων μέσω παράνομων μεταφορών όπλων, οδηγώντας σε καταστροφικές απώλειες ζωών σε ζώνες συγκρούσεων, όπως τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, ιδίως η κατεχόμενη Λωρίδα της Γάζας, το Σουδάν και η Μιανμάρ, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία δέκα και πλέον χρόνια μετά την υιοθέτηση της Συνθήκης.

Από τότε που η Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων τέθηκε σε ισχύ πριν από σχεδόν μια δεκαετία, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να καταγράφει και να αποκαλύπτει παράνομες μεταφορές όπλων που διευκολύνουν σοβαρές παραβιάσεις, αντιβαίνοντας τους ισχυρούς, νομικά δεσμευτικούς, παγκόσμιους κανονισμούς για τις διεθνείς μεταφορές όπλων που θέσπισε η Συνθήκη. Στις 2 Απριλίου 2013, συνολικά 155 κράτη ψήφισαν υπέρ της υιοθέτησης της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων. Σήμερα, η συνθήκη έχει 115 κράτη-μέλη και 27 υπογράφοντες, συμπεριλαμβανομένων και των 10 μεγαλύτερων εξαγωγέων όπλων - οι οποίοι αντιπροσωπεύουν πάνω από το 90% του εμπορίου όπλων - με εξαίρεση τη Ρωσία.

«Η Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων είναι η πρώτη στο είδος της που θέτει παγκόσμια πρότυπα για τη ρύθμιση του διεθνούς εμπορίου συμβατικών όπλων και πυρομαχικών. Η νομιμότητα μιας μεταφοράς όπλων συνδέεται πλέον ρητά με τους διεθνείς κανονισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το ανθρωπιστικό δίκαιο», δήλωσε ο Patrick Wilcken, Ερευνητής της Διεθνούς Αμνηστίας σε θέματα Στρατού, Ασφάλειας και Αστυνόμευσης.

«Αν και έχει επιτευχθεί πρόοδος, πολλές κυβερνήσεις εξακολουθούν να παραβιάζουν θρασύτατα τους κανονισμούς, οδηγώντας σε τεράστιες απώλειες ζωών στις ζώνες συγκρούσεων. Είναι καιρός τα κράτη μέλη να ανταποκριθούν στις νομικές τους υποχρεώσεις και να εφαρμόσουν πλήρως τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων, να απαγορεύσουν τη ροή όπλων προς χώρες όταν είναι γνωστό ότι θα χρησιμοποιηθούν για γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου ή σε περίπτωση που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διάπραξη ή τη διευκόλυνση σοβαρών παραβιάσεων των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή του ανθρωπιστικού δικαίου».

Παράνομες μεταφορές όπλων στο Ισραήλ

Η συνεχιζόμενη μεταφορά όπλων στο Ισραήλ αποτελεί τρανό παράδειγμα της αποτυχίας των κρατών-μελών να συμμορφωθούν πλήρως με τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων ή, όσον αφορά τους υπογράφοντες, να μην υπονομεύσουν το αντικείμενο και τον σκοπό της.

«Η Διεθνής Αμνηστία ζητά εδώ και καιρό ένα ολοκληρωμένο εμπάργκο όπλων τόσο στο Ισραήλ όσο και στις παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες, λόγω των μακροχρόνιων μοτίβων σοβαρών παραβιάσεων των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του ανθρωπιστικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των εγκλημάτων πολέμου, που οδηγούν σε φρικτές επιπτώσεις στους αμάχους, μεταξύ αυτών σε γυναίκες και παιδιά», δήλωσε ο Patrick Wilcken. 

«Τα συμβαλλόμενα και υπογράφοντα κράτη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ - του μεγαλύτερου προμηθευτή όπλων στο Ισραήλ - συνεχίζουν να χορηγούν άδειες μεταφοράς όπλων στο Ισραήλ, παρά τις συντριπτικές αποδείξεις για εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται από τις ισραηλινές δυνάμεις».

Για παράδειγμα, η Αμνηστία έχει τεκμηριώσει τη χρήση όπλων αμερικανικής κατασκευής σε μια σειρά παράνομων αεροπορικών επιδρομών, ανάμεσά τους οι αμερικανικής κατασκευής Joint Direct Attack Munitions (JDAM) σε δύο θανατηφόρες, παράνομες αεροπορικές επιδρομές σε σπίτια στην κατεχόμενη Λωρίδα της Γάζας, οι οποίες σκότωσαν 43 αμάχους - 19 παιδιά, 14 γυναίκες και 10 άνδρες - στις 10 και 22 Οκτωβρίου 2023.

Μια βόμβα μικρής διαμέτρου GBU-39, κατασκευασμένη στις ΗΠΑ από την Boeing, χρησιμοποιήθηκε σε ισραηλινή επίθεση τον Ιανουάριο του 2024, η οποία χτύπησε το σπίτι μιας οικογένειας στην περιοχή Tal al-Sultan της Ράφα, σκοτώνοντας 18 αμάχους, μεταξύ των οποίων 10 παιδιά, τέσσερις άνδρες και τέσσερις γυναίκες.

Το παράνομο εμπόριο όπλων επιδεινώνει τις αναταραχές στο Σουδάν

Οι παράνομες μεταφορές όπλων τροφοδοτούν επίσης αναταραχές στο Σουδάν. Από την κλιμάκωση της σύγκρουσης τον Απρίλιο του 2023, το Σουδάν έχει βυθιστεί σε μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση και κρίση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι μάχες μεταξύ των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και οι σύμμαχοί τους έχουν σκοτώσει περισσότερους από 16.650 ανθρώπους και έχουν εκτοπίσει εκατομμύρια άλλους, καθιστώντας το Σουδάν τη μεγαλύτερη κρίση εσωτερικού εκτοπισμού στον κόσμο.

Παρά την κρίση αυτή και το εμπάργκο όπλων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στην περιοχή του Νταρφούρ, η Διεθνής Αμνηστία συνεχίζει να καταγράφει σημαντικές ροές όπλων στη σύγκρουση. Η Διεθνής Αμνηστία έχει εντοπίσει πρόσφατα κατασκευασμένα όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό από χώρες όπως η Κίνα και η Σερβία, οι οποίες είναι κράτη-μέλη της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων, και από τους υπογράφοντες Τουρκική Δημοκρατία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), τα οποία εισάγονται σε μεγάλες ποσότητες στο Σουδάν και στη συνέχεια, σε ορισμένες περιπτώσεις, εκτρέπονται στο Νταρφούρ, τροφοδοτώντας τη βία.

Η Μιανμάρ εισάγει όπλα αξίας τουλάχιστον 1 δισ. δολαρίων

Σύμφωνα με τον Ειδικό Εισηγητή για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Μιανμάρ, ο στρατός έχει εισάγει τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο δολάρια σε όπλα, είδη διπλής χρήσης, εξοπλισμό και πρώτες ύλες για την κατασκευή όπλων - μεταξύ άλλων από την Κίνα - από τότε που ξεκίνησε το στρατιωτικό πραξικόπημα τον Φεβρουάριο του 2021.

«Ο στρατός της Μιανμάρ έχει χρησιμοποιήσει αυτά τα όπλα για να επιτεθεί επανειλημμένα σε αμάχους και μη στρατιωτικά αντικείμενα - συχνά καταστρέφοντας ή βλάπτοντας σχολεία, θρησκευτικά κτίρια και άλλες βασικές υποδομές - στα τρία χρόνια από τότε που έγινε το πραξικόπημα», δήλωσε ο Patrick Wilcken.

Ένα βήμα μπροστά

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Διεθνής Αμνηστία διεξάγει εκστρατείες με άλλες ΜΚΟ για την επίτευξη ισχυρών, νομικά δεσμευτικών παγκόσμιων κανονισμών για τις διεθνείς μεταφορές όπλων, ώστε να σταματήσει η ροή όπλων που τροφοδοτούν τις θηριωδίες, ωστόσο πρέπει να γίνουν περισσότερα για να διασφαλιστεί η τήρηση αυτής της συνθήκης για να σταματήσει η αιματοχυσία.

«Πάρα πολλές ζωές έχουν χαθεί από αυτά τα επικίνδυνα όπλα. Τα κράτη μέλη και οι χώρες που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων δεν μπορούν να αποφεύγουν πλέον τις υποχρεώσεις τους», δήλωσε ο Patrick Wilcken. «Καθώς η Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων πλησιάζει στη δεκαετή επέτειο από την έναρξη ισχύος της, τα κράτη πρέπει να παραμείνουν πιστά στη Συνθήκη και να μειώσουν τον ανθρώπινο πόνο τώρα». 

Iστορικό

• Η 10η Διάσκεψη των Κρατών Μελών της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων θα πραγματοποιηθεί στις 19-23 Αυγούστου, όπου η Διεθνής Αμνηστία θα ζητήσει να σταματήσουν οι πωλήσεις όπλων στο Ισραήλ.
• Στις 2 Απριλίου 2013, συνολικά 155 κράτη ψήφισαν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για την υιοθέτηση της Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων, η οποία τέθηκε σε ισχύ τον Δεκέμβριο του 2014.
• Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο συμμετείχαν στην εκστρατεία, καλώντας τις κυβερνήσεις να συμφωνήσουν σε μια ισχυρή Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων με ισχυρούς κανονισμούς για την προστασία της ανθρώπινης ζωής.
• Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έχουν υπογράψει τη Συνθήκη, είναι υπεύθυνες για το 42% του παγκόσμιου εμπορίου όπλων. Ορισμένες μεταφορές που πραγματοποιούνται από τα συμβαλλόμενα και υπογράφοντα κράτη παραβιάζουν σαφώς τις βασικές υποχρεώσεις και αρχές της Συνθήκης για το εμπόριο όπλων όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), οι συνολικές στρατιωτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί για ένατο συνεχές έτος το 2023, φθάνοντας συνολικά πάνω από 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια - το υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγράψει ποτέ το SIPRI.