ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΑΜΗΛΟ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΣΤΙΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ Η ΠΡΟΟΔΟΣ ΑΜΑΥΡΩΘΗΚΕ ΑΠΟ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΕΣ ΑΥΞΗΣΕΙΣ ΣΕ ΜΕΡΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ

Της Clare Algar, Ανώτατης Διευθύντριας Έρευνας, Συνηγορίας και Πολιτικής της Διεθνούς Αμνηστίας

Ο Abdulkareem al-Hawaj από τη Σαουδική Αραβία ήταν 16 ετών όταν φέρεται να συμμετείχε σε αντικυβερνητικές διαδηλώσεις στην ανατολική επαρχία της πλειοψηφίας των Σιιτών το 2012. Δύο χρόνια αργότερα, ο έφηβος συνελήφθη και κατηγορήθηκε για αδικήματα σχετικά με τη συμμετοχή του στις διαδηλώσεις .

Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Abdulkareem κρατήθηκε σε απομόνωση για τους πρώτους πέντε μήνες, καθώς επίσης ξυλοκοπήθηκε, εκφοβίστηκε και απειλήθηκε με θάνατο της οικογένειάς του κατά τη διάρκεια βάναυσων ανακρίσεων στις οποίες πιέστηκε να «ομολογήσει». Δεν είχε πρόσβαση σε δικηγόρο κατά τη διάρκεια της προδικαστικής κράτησης και ανάκρισης.

Ο Abdulkareem καταδικάστηκε σε θάνατο από το Ειδικό Ποινικό Δικαστήριο στις 27 Ιουλίου 2016 και στις 23 Απριλίου 2019, εκτελέστηκε μαζί με άλλους 36 σε μία φρικιαστική μαζική εκτέλεση. Η οικογένειά του, όπως και οι οικογένειες άλλων αντρών που εκτελέστηκαν εκείνη την ημέρα, πληροφορήθηκαν τους θανάτους τους από τις ειδήσεις. Δεν έλαβαν ποτέ το σώμα των αγαπημένων τους για να το θρηνήσουν.

Η Διεθνής Αμνηστία κρίνει την θανατική ποινή ως την απόλυτα σκληρή και απάνθρωπη τιμωρία. Το να αφαιρέσεις μια ζωή με απαγχονισμό, ηλεκτροπληξία, αποκεφαλισμό, πυροβολισμό ή θανατηφόρο ένεση -εν ψυχρώ- συνιστά τιποτένια πράξη. Το να καταδικάζεις σε θάνατο κάποιον/α που είναι κάτω των 18 ετών την στιγμή της διάπραξης του εγκλήματος συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Όταν η θανατική ποινή δεν χρησιμοποιείται εναντίον των επικριτών της για την καταστολή της διαφωνίας ή τη διάδοση του φόβου μεταξύ μειονοτικών ή μειονεκτικών ομάδων, συχνά αξιοποιείται για να φαίνεται ότι θα πατάξει το έγκλημα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι οι κοινωνίες όπου εφαρμόζεται η θανατική ποινή είναι ασφαλέστερες, ή ότι οι εκτελέσεις αποτρέπουν την διάπραξη εγκλημάτων περισσότερο από τις ποινές φυλάκισης.

Για περισσότερα από 40 χρόνια η Διεθνής Αμνηστία κάνει έκκληση για τον τερματισμό της θανατικής ποινής -σε κάθε περίπτωση και χωρίς καμία εξαίρεση. Γι’ αυτό είναι ενθαρρυντική η διαπίστωση ότι η τελευταία μας έκθεση δείχνει πως οι εκτελέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο μειώθηκαν για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά, υποχωρώντας σε ένα ιστορικό χαμηλό των τελευταίων 10 ετών.

Η παγκόσμια τάση απομάκρυνσης από τη θανατική ποινή

Συνολικά, καταγράφηκαν 657 εκτελέσεις σε όλο τον κόσμο το 2019, κάτι που σηματοδοτεί πτώση 5% από το 2018. Τα δεδομένα επιβεβαιώνουν μια παγκόσμια τάση που έχει δει τη χρήση της θανατικής ποινής να μειώνεται από έτος σε έτος από την κορυφή των 1.634 γνωστών εκτελέσεων το 2015.

Η μείωση μπορεί να αποδοθεί εν μέρει σε χώρες με ιστορικό χρήσης της θανατικής ποινής, εκτελώντας λιγότερους ανθρώπους το 2019 - όπως η Ιαπωνία (από 15 έως τρεις), η Σιγκαπούρη (από 13 σε τέσσερις) και η Αίγυπτος (από τουλάχιστον 43 έως τουλάχιστον 32).

Δεν πραγματοποιήθηκαν εκτελέσεις στο Αφγανιστάν για πρώτη φορά από το 2010. Σημειώθηκε επίσης παύση στην Ταϊβάν και την Ταϊλάνδη. Στο μεταξύ, το Καζακστάν, η Ρωσία, το Τατζικιστάν, η Μαλαισία και η Γκάμπια συνέχισαν να τηρούν επίσημη αναστολή για τις εκτελέσεις.

Αν και καμία χώρα δεν κατάργησε τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα το 2019, η δυναμική προς την παγκόσμια κατάργηση αυτής της φρικτής τιμωρίας συνέχισε να εντείνεται.

Στην Υποσαχάρια Αφρική, αρκετές χώρες έλαβαν μέτρα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατάργηση της θανατικής ποινής, όπως η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η Ισημερινή Γουινέα, η Γκάμπια, η Κένυα και η Ζιμπάμπουε.

Στην Καραϊβική, τα Μπαρμπάντος κατάργησαν την υποχρεωτική θανατική ποινή από το Σύνταγμά τους, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια, της πολιτείας των ΗΠΑ με τον μεγαλύτερο αριθμό θανατοποινιτών, καθιέρωσε επίσημη αναστολή για τις εκτελέσεις, και το Νιού Χάμσαϊρ έγινε το 21^ο κράτος των ΗΠΑ που κατάργησε τη θανατική ποινή για όλα τα εγκλήματα.

Η πρόοδος παρεμποδίζεται από μικρό αριθμό κρατών

Ωστόσο, η πρόοδος αμαυρώθηκε από αρκετές εξελίξεις, όπως η απότομη αύξηση των εκτελέσεων σε ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράκ.

Συνολικά, οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας εκτέλεσαν 184 άτομα πέρυσι, σε σύγκριση με 149 το 2018.

Η πλειονότητα των εκτελέσεων αφορούσε αδικήματα και δολοφονίες που σχετίζονται με ναρκωτικά. Ωστόσο, η Διεθνής Αμνηστία τεκμηρίωσε επίσης την αυξημένη χρήση της θανατικής ποινής ως πολιτικό όπλο για να συντρίψει τη διαφωνία της καταδιωκόμενης σιιτικής μουσουλμανικής μειονότητας της Σαουδικής Αραβίας.

Στο Ιράκ, οι αρχές στρέφονται ολοένα και περισσότερο στη θανατική ποινή για να τιμωρήσουν ύποπτα μέλη της ένοπλης ομάδας που αποκαλείται «Ισλαμικό Κράτος». Ο αριθμός των ατόμων που εκτελέστηκαν σχεδόν διπλασιάστηκε σε 100 το 2019, σε σύγκριση με 52 το 2018.

Έλλειψη διαφάνειας

Η μυστικότητα και η θανατική ποινή συχνά συμβαδίζουν.

Παρά τα αιτήματα της Διεθνούς Αμνηστίας, πολλές χώρες δεν παρείχαν επίσημες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση της θανατικής ποινής. Για παράδειγμα, το Βιετνάμ, ένα από τα πέντε κορυφαία κράτη εκτελέσεων το 2018, κυκλοφόρησε μόνο μερικά στοιχεία για το 2019, ενώ η Κίνα, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν συνέχισαν να κρύβουν την πραγματική έκταση της χρήσης της θανατικής ποινής.

Αυτό μας κάνει πιο αποφασισμένους/ες.

Πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να ασκήσουμε πίεση στη μικρή μειονότητα των χωρών που προχωρούν σε εκτελέσεις παγκοσμίως, και να καταργήσουμε τη θανατική ποινή για πάντα. Η ανθρώπινη ζωή είναι ιερή. Είναι η υψηλότερη αξία. Δεν πρέπει να το ξεχνάμε ποτέ.