ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΜΙΣΘΟΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΟΥΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΖΗΤΗΜΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ;
Όλες και όλοι έχουν οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Αυτά περιλαμβάνουν το δικαίωμα στη στέγαση, την τροφή, το νερό και την υγιεινή, την εκπαίδευση και την υγεία. Πολλοί άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε αυτά τα δικαιώματα μέσα από τον μισθό ή το εισόδημά τους για να πληρώνουν αυτά τα αγαθά και τις υπηρεσίες. Όμως, δεν έχει κάθε εργαζόμενη/ος αρκετά υψηλό μισθό για να καλύψει αυτές τις βασικές ανάγκες.
Σχεδόν 241 εκατομμύρια εργαζόμενες/οι ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας παγκοσμίως, πράγμα που σημαίνει ότι δεν κερδίζουν αρκετά για να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Η εργασιακή φτώχεια είναι ανεξέλεγκτη σε βιομηχανίες με μεγάλες, πολύπλοκες και παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, όπως η βιομηχανία της ένδυσης, όπου οι εργαζόμενες/οι κερδίζουν χαμηλότερους μισθούς από αυτούς που απαιτούνται για την εξασφάλιση ενός αξιοπρεπούς βιοτικού επιπέδου.
Οι ακτιβίστριες και ακτιβιστές για τα ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα ζητούν οι εργαζόμενες/οι να αμείβονται με κατώτατο μισθό που να μπορεί να βγάλει τους ανθρώπους από τη φτώχεια και να εξασφαλίσει μια αξιοπρεπή εργασία.
Τι είναι ο μισθός αξιοπρεπούς διαβίωσης;
Ο μισθός αξιοπρεπούς διαβίωσης είναι το ελάχιστο εισόδημα που απαιτείται για να μπορούν οι εργαζόμενες/οι να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες και να πραγματοποιήσουν τα δικαιώματά τους. Συνυπολογίζει το κόστος διαβίωσης, το οποίο περιλαμβάνει βασικά αγαθά όπως:
- τροφή
- στέγαση
- ενέργεια
- νερό
- υγιεινή
- υγεία
- εκπαίδευση
- ένδυση
- και μεταφορά
Ο μισθός αξιοπρεπούς διαβίωσης πρέπει να αποτελεί αμοιβή για μια κανονική εβδομάδα εργασίας και να μην απαιτεί υπερβολικά και εξοντωτικά ωράρια εργασίας.
Το κόστος διαβίωσης ποικίλλει ανάλογα με τον τόπο διαμονής. Οι οικονομολόγοι χρησιμοποιούν πολύπλοκες μεθόδους και τύπους, όπως η μεθοδολογία Anker ή οι υπολογισμοί της Asia Floor Wage Alliance, για να προσδιορίσουν τους μισθούς που απαιτούνται για την επίτευξη μιας αξιοπρεπούς ποιότητας ζωής. Αυτές οι μέθοδοι λαμβάνουν επίσης υπόψη τον αντίκτυπο του πληθωρισμού στο κόστος ζωής.
Γιατί αποτελεί ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Η χορήγηση στις/στους εργαζόμενες/ους ενός βιώσιμου μισθού μπορεί να τις/τους βγάλει από τον κύκλο φτώχειας και τους επιτρέπει να έχουν πρόσβαση στα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά τους δικαιώματα.
Η απαίτηση από τους εργοδότες να καταβάλλουν στις/στους εργαζομένες/ους τους έναν μισθό αξιοπρεπούς διαβίωσης μπορεί επίσης να απαλείψει το αυξανόμενο παγκόσμιο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων, το οποίο θέτει τις γυναίκες σε μεγαλύτερο κίνδυνο να βιώσουν φτώχεια σε σχέση με τους άνδρες. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι γυναίκες κερδίζουν 20% λιγότερο από τους άνδρες.
Η έννοια του μισθού συνάδει με την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που περιέχονται σε διάφορα καίρια διεθνή νομικά πλαίσια, όπως το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, το οποίο έχει επικυρωθεί από 172 κράτη και το Καταστατικό της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, η οποία έχει 187 κράτη μέλη.
Η καταβολή ενός μισθού αξιοπρεπούς διαβίωσης έχει επίσης νόημα και από οικονομικής πλευράς. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ εκτιμά ότι ο παγκόσμιος μισθός αξιοπρεπούς διαβίωσης για όλες/ους τις/τους εργαζόμενες/ους θα μπορούσε να δημιουργήσει 4,6 τρισεκατομμύρια δολάρια σε επιπλέον ΑΕΠ κάθε χρόνο.
Ποιες χώρες απαιτούν από τους εργοδότες να καταβάλλουν μισθό αξιοπρεπούς διαβίωσης;
Δεν υπάρχουν χώρες που να απαιτούν νομικά από τους εργοδότες να καταβάλλουν στις/στους εργαζομένες/ους τους έναν πραγματικό μισθό αξιοπρεπούς διαβίωσης που να καθορίζεται από το κόστος ζωής και να συνάδει με τις αρχές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ).
Παρόλο που τα οφέλη του μισθού αξιοπρεπούς διαβίωσης είναι σαφή και η έννοια ευθυγραμμίζεται με το διεθνές δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα κράτη συνεχίζουν να μην τον καθιστούν απαίτηση στο πλαίσιο της εθνικής τους νομοθεσίας για την απασχόληση. Χωρίς αυτές τις εθνικές απαιτήσεις, είναι σχεδόν αδύνατο να σταματήσουν οι εργοδότες να πληρώνουν στους ανθρώπους μισθούς που τους φέρνουν κάτω από το όριο της φτώχειας.
Είναι ο μισθός αξιοπρεπούς διαβίωσης το ίδιο με τον κατώτατο μισθό;
Σε όλο τον κόσμο έχουν θεσπιστεί νομικά κατοχυρωμένοι κατώτατοι μισθοί για την αντιμετώπιση των χαμηλών αμοιβών. Ωστόσο, αυτοί συχνά παραμένουν ανεπαρκείς.
Μπορεί να μην λαμβάνουν επαρκώς υπόψη το κόστος ζωής σε μια χώρα και μερικές φορές δεν αναπροσαρμόζονται για δεκαετίες. Θα μπορούσαν να βασίζονται σε στοιχεία όπως το διάμεσο ή μέσο εισόδημα για τον υπολογισμό σημείων αναφοράς, τα οποία στη συνέχεια καθορίζουν το χαμηλότερο ποσό που μπορεί να καταβάλει νόμιμα ένας εργοδότης σε μια/έναν εργαζόμενη/ο.
Όταν μια κυβέρνηση είναι συγκεκριμένη σχετικά με το χαμηλότερο ποσό που πρέπει να πληρώνεται μια/ένας εργαζόμενη/ος, αυτό συχνά γίνεται το υψηλότερο ποσό που θα κερδίσουν ποτέ οι εργαζόμενες/οι σε ορισμένους κλάδους, χωρίς υπερβολικές υπερωρίες. Ως αποτέλεσμα, για πολλούς ανθρώπους, ο κατώτατος μισθός λειτουργεί ως ανώτατο όριο και όχι ως κατώτατο όριο.
Ως εκ τούτου, ο κατώτατος μισθός, αν και καλύτερος από το τίποτα, είναι πολύ λιγότερο αποτελεσματικός σε σύγκριση με τον μισθό αξιοπρεπούς διαβίωσης - και συχνά παγιδεύει τους ανθρώπους σε έναν κύκλο φτώχειας.
Γιατί οι κατώτατοι μισθοί είναι τόσο χαμηλοί;
Το πολιτικό και κοινωνικό αφήγημα γύρω από τον κατώτατο μισθό διαφέρει από χώρα σε χώρα. Αλλά σχεδόν σε κάθε πλαίσιο, η συζήτηση κυριαρχείται από τα συμφέροντα των πιο πλούσιων και ισχυρών της κοινωνίας. Επί δεκαετίες, οι υποστηρίκτριες/ές της διατήρησης των μισθών σε χαμηλά επίπεδα υποστήριζαν ότι η ισχυρότερη οικονομική ανάπτυξη, συχνά μέσω της επιτυχίας των επιχειρήσεων, είναι τελικά επωφελής για τα δικαιώματα και τα μέσα διαβίωσης των εργαζομένων. Το επιχείρημα αυτό, το οποίο αποτελεί συχνά μέρος της προσέγγισης του ‘trickle-down economics’, έχει σε μεγάλο βαθμό διαψευστεί από έρευνες που αποδεικνύουν ότι «η αύξηση του εισοδηματικού μεριδίου της κατώτερης και της μεσαίας οικονομικής τάξης στην πραγματικότητα αυξάνει την ανάπτυξη», ενώ «η αύξηση του εισοδηματικού μεριδίου του πλουσιότερου 20% οδηγεί σε χαμηλότερη ανάπτυξη».
Πολλές/οί εργαζόμενες/οι σε χώρες με αναπτυσσόμενες οικονομίες αναγκάζονται να επιβιώσουν με ακόμη χαμηλότερους κατώτατους μισθούς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένες επιχειρήσεις, συχνά μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, που επωφελούνται από την υπερπαραγωγή και την υπερκατανάλωση αγαθών σε χώρες υψηλού εισοδήματος, επωφελούνται από τη φθηνή εργασία, τις πολλές ώρες εργασίας και τα φτωχά δικαιώματα των εργαζομένων.
Παράδειγμα: Τα χαμηλά εισοδήματα στη βιομηχανία ένδυσης
Η δομή της βιομηχανίας ένδυσης και η φύση του επιχειρηματικού μοντέλου εντατικής εργασίας σημαίνει ότι οι εταιρείες συχνά επιδιώκουν να μειώσουν το κόστος τους μέσω φτηνής εργασίας. Τα κράτη θέλουν να παρέχουν αυτό το φθηνό εργατικό δυναμικό για να προσελκύσουν επενδύσεις από αυτές τις εταιρείες. Αυτό δημιουργεί έναν αγώνα δρόμου προς τα κάτω, καθώς οι εργοδότες μειώνουν τους μισθούς των εργαζομένων ώστε να μπορούν να είναι ανταγωνιστικοί στην αγορά. Με τον καθορισμό των κατώτατων μισθών σε όσο το δυνατόν χαμηλότερα επίπεδα, τα κράτη δημιουργούν επίσης μεγαλύτερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων, καθώς οι γυναίκες επηρεάζονται περισσότερο από τους χαμηλούς μισθούς, ιδίως στη βιομηχανία ένδυσης.
Μια παγκόσμια έρευνα που διεξήχθη από τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας το 2017 επιβεβαίωσε ότι οι μισθοί των εργαζομένων στην ένδυση επηρεάζονται επίσης άμεσα από τις πρακτικές αγοράς μεταξύ εμπορικών σημάτων και προμηθευτών. Οι μισθοί θα πρέπει αντ' αυτού να καθορίζονται από αυτό που χρειάζεται μια/ένας εργαζόμενη/ος για να μπορεί να αντέξει τις πιο βασικές της/του ανάγκες και δικαιώματα.
Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι μεγάλες εταιρείες συχνά αξιοποιούν τη δύναμη και την επιρροή τους επί των περιφερειακών προμηθευτών για να υπαγορεύουν το κόστος, αντί να αναγνωρίζουν το πραγματικό κόστος της εργασίας που βρίσκεται πίσω από τα προϊόντα τους.
Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω ώστε να διασφαλίσω ότι όλες και όλοι θα παίρνουν έναν μισθό αξιοπρεπούς διαβίωσης;
Τα κράτη έχουν νομική υποχρέωση να σέβονται, να προστατεύουν και να εκπληρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, πράγμα που σημαίνει ότι είναι υποχρεωμένα να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενες/οι μπορούν να απολαμβάνουν μια αξιοπρεπή ζωή για τις/τους ίδιες/ους και τις οικογένειές τους.
Οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε αντίστοιχες εκστρατείες και τα συνδικάτα σε όλο τον κόσμο ζητούν από τις κυβερνήσεις τους να αναγνωρίσουν αυτό το καθήκον και να εγγυηθούν επιτέλους έναν μισθό αξιοπρεπούς διαβίωσης σε όλες/ους τις/τους εργαζόμενες/ους. Αυτές/οί οι ακτιβίστριες/ές και διοργανώτριες/ές εκστρατειών έχουν εμπειρία στην προσέγγιση του ζητήματος του δίκαιου μισθού και άλλων εργασιακών δικαιωμάτων με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα, γι' αυτό και τα κράτη πρέπει να διασφαλίσουν ότι συμμετέχουν σε κάθε διαδικασία για τη βελτίωση των μισθών και των συνθηκών εργασίας.
Αυτό το εγχείρημα βασίζεται σε καθημερινούς ανθρώπους όπως εσύ για να μιλήσουν και να δείξουν την υποστήριξή τους, ώστε μαζί να μπορέσουμε να εξισορροπήσουμε τη ζυγαριά της εξουσίας και να διασφαλίσουμε ότι τα δικαιώματα των εργαζομένων προστατεύονται παντού.
Πάρε μέρος στον αγώνα της Διεθνούς Αμνηστίας για δικαιοσύνη.
Οι εργαζόμενες/οι στη βιομηχανία ένδυσης της Νότιας Ασίας φιμώνονται κάθε φορά που μιλούν για αυτό το ζήτημα. Μαζί, μπορούμε να απαιτήσουμε το δικαίωμά τους να οργανώνονται και να αγωνίζονται για δίκαιη μεταχείριση.
