ΙΡΑΝ: ΝΕΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΤΟ 1988

Οι ιρανικές αρχές εξακολουθούν να διαπράττουν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αποκρύπτοντας το τι συνέβη και τον τόπο που βρίσκονται οι χιλιάδες πολιτικοί αντιφρονούντες που εξαφανίσθηκαν βίαια και εκτελέστηκαν κρυφά στη φυλακή πριν από 30 χρόνια, όπως δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία σε μια καταδικαστική έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα.

Η έκθεση Ματωμένα Μυστικά: Γιατί οι σφαγές των φυλακών του Ιράν το 1988 είναι εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας σε εξέλιξη, καλεί τα Ηνωμένα Έθνη να ξεκινήσουν μια ανεξάρτητη έρευνα σχετικά με τις μαζικές καταναγκαστικές εξαφανίσεις και τις εξωδικαστικές εκτελέσεις που έχουν παραμείνει ατιμώρητες εδώ και τρεις δεκαετίες.

«Αυτά τα ματωμένα μυστικά του παρελθόντος του Ιράν συνεχίζουν να στοιχειώνουν τη χώρα μέχρι σήμερα. Η έκθεση ξεδιπλώνει τον ιστό των αρνήσεων και στρεβλώσεων που διαιωνίζουν οι ιρανικές αρχές εδώ και 30 χρόνια, τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς, για να αποκρύψουν την αλήθεια: ότι εξαφάνισαν βίαια και σκότωσαν συστηματικά χιλιάδες πολιτικούς αντιφρονούντες μέσα σε λίγες εβδομάδες από τα τέλη Ιουλίου έως τις αρχές Σεπτεμβρίου 1988», δήλωσε ο Philip Luther, Διευθυντής Έρευνας και Θεσμικής Πίεσης της Διεθνούς Αμνηστίας για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική.

«Το γεγονός ότι, μέχρι σήμερα, οι ιρανικές αρχές αρνούνται να αναγνωρίσουν τις μαζικές δολοφονίες, να πουν στους συγγενείς πότε, πώς και γιατί οι αγαπημένοι τους σκοτώθηκαν και να αναγνωρίσουν και να επιστρέψουν τα λείψανά τους, σημαίνει ότι οι εξαναγκαστικές εξαφανίσεις συνεχίζονται σήμερα. Αυτό έχει προκαλέσει βασανιστικό πόνο στις οικογένειες των θυμάτων. Μέχρι οι αρχές του Ιράν να μιλήσουν ανοιχτά και να αποκαλύψουν δημόσια τη μοίρα και τη θέση των θυμάτων, αυτά τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας βρίσκονται σε εξέλιξη».

Για 30 χρόνια, οι οικογένειες των θυμάτων στερούνται το δικαίωμα να θάψουν τους αγαπημένους/ες τους και να θρηνήσουν την απώλειά τους. Όσοι/ες τολμούν να αναζητήσουν αλήθεια και δικαιοσύνη αντιμετωπίζουν αμείλικτη παρενόχληση, εκφοβισμό, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις, καθώς και βασανιστήρια και κακομεταχειρίσεις. Η βεβήλωση και καταστροφή των μαζικών τάφων προκάλεσε ακόμα μεγαλύτερο πόνο.

Στο μεταξύ, τα άτομα που είναι υπεύθυνα για αυτά τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, έχουν αποφύγει τη δικαιοσύνη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι εμπλεκόμενοι έχουν κρατήσει και εξακολουθούν να κατέχουν ισχυρές θέσεις στο Ιράν σήμερα. Πρόσφατα, αφού αποκαλύφθηκαν νέα στοιχεία για το τι συνέβη, οι μαζικές δολοφονίες γιορτάστηκαν στη χώρα, και οι εμπλεκόμενοι χαιρετίστηκαν ως ήρωες.

«Αντί να συνεχίζουν τις απάνθρωπες επιθέσεις τους εναντίον των οικογενειών, οι ιρανικές αρχές θα πρέπει να εξασφαλίσουν το δικαίωμα των οικογενειών στην αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την αποκατάσταση – συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής των σωμάτων των θυμάτων και του εντοπισμού των λειψάνων, επιτρέποντας τις επαγγελματικές εκταφές των μαζικών τάφων και την ανάλυση του DNA», είπε ο Philip Luther.

Για την έκθεση αυτή, η Διεθνής Αμνηστία συγκέντρωσε μαρτυρίες περισσότερων από 100 μελών των οικογενειών και επιζώντων από όλο το Ιράν και εξέτασε εκατοντάδες έγγραφα από τα ιστορικά αρχεία του οργανισμού· εκθέσεις, απομνημονεύματα και άλλα γραπτά υλικά από επιζώντες και ιρανικές ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων· όπως και δηλώσεις από τις αρχές του ΟΗΕ και του Ιράν.
Έλεγξε επίσης τους καταλόγους που περιέχουν τα ονόματα χιλιάδων θυμάτων και εξέτασε τα πιστοποιητικά θανάτου των θυμάτων, πολλά εκ των οποίων, με παραπλανητικό τρόπο, δεν δίνουν καμία εξήγηση ή αναφέρουν ως αιτία θανάτου τις «φυσικά αίτια». Η έρευνα της οργάνωσης αποκαλύπτει τη συγκλονιστική εθνική κλίμακα και τη γεωγραφική εξάπλωση των μαζικών δολοφονιών, εντοπίζοντας τουλάχιστον 32 πόλεις στο Ιράν όπου έλαβαν χώρα αυτές οι φρικαλεότητες.

Οι σφαγές στις φυλακές του 1988

Η έκθεση περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο, στα τέλη Ιουλίου του 1988, οι αρχές απαγόρευσαν την είσοδο και την έξοδο στις φυλακές σε ολόκληρη τη χώρα και ανέστειλαν οικογενειακές επισκέψεις χωρίς να δώσουν κανένα λόγο. Τις επόμενες εβδομάδες, τουλάχιστον 5.000 πολιτικοί αντιφρονούντες εκτελέστηκαν εξωδικαστικά, σε μια συντονισμένη προσπάθεια ώστε να εξαλειφθεί η πολιτική αντιπολίτευση. Αυτή ήταν η εντολή τουλάχιστον ενός μυστικού θρησκευτικού διατάγματος, που εξέδωσε ο τότε ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Rouhollah Khomeini, και ήρθε ως απάντηση σε μια ένοπλη εισβολή στο Ιράν από τη Λαϊκή Οργάνωση των Μουτζαχεντίν στο Ιράν (PMOI), μια εξορισμένη ομάδα αντιπολίτευσης που εδρεύει στο Ιράκ.

Σε όλο το Ιράν, συγκέντρωσαν ομάδες φυλακισμένων, τους έδεσαν τα μάτια και τους έφεραν ενώπιον επιτροπών που περιλάμβαναν δικαστικούς αξιωματούχους, εισαγγελείς, πράκτορες μυστικών υπηρεσιών και αξιωματούχους φυλακών. Αυτές οι «επιτροπές θανάτου» δεν είχαν καμία σχέση με δικαστήριο, ενώ οι διαδικασίες τους ήταν συνοπτικές και ακραία αυθαίρετες. Δεν υπήρχε καμία δυνατότητα ακρόασης σε οποιαδήποτε στιγμή.

Οι φυλακισμένοι/ες ερωτήθηκαν εάν ήταν διατεθειμένοι να μετανοήσουν για τις πολιτικές τους απόψεις, να καταγγείλουν δημόσια τις πολιτικές τους ομάδες και να δηλώσουν πίστη στην Ισλαμική Δημοκρατία. Ορισμένοι/ες δέχτηκαν βάναυσες ερωτήσεις, όπως εάν θα ήταν διατεθειμένοι να περπατήσουν μέσα σε ένα ενεργό ναρκοπέδιο για να βοηθήσουν το στρατό ή να συμμετάσχουν σε εκτελεστικά αποσπάσματα.

Δεν τους είπαν ποτέ ότι οι απαντήσεις τους θα μπορούσαν να τους καταδικάσουν σε θάνατο. Κάποιοι/ες πίστευαν ότι εμφανίζονταν ενώπιον κάποιας επιτροπής συγχώρεσης. Συχνά ανακάλυπταν ότι θα εκτελεσθούν μόλις λίγα λεπτά πριν παραταχθούν μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, ή όταν τους περνούσαν κρεμάλες στους λαιμούς τους.

Τα περισσότερα από τα θύματα είχαν υπηρετήσει ποινές φυλάκισης που είχαν εκδοθεί πριν από χρόνια. Κάποιοι/ες είχαν κρατηθεί για χρόνια χωρίς δίκη, ενώ ορισμένοι/ες είχαν ήδη ολοκληρώσει τις ποινές τους και επρόκειτο να απελευθερωθούν. Οι περισσότεροι/ες φυλακίστηκαν λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων και των ειρηνικών τους δραστηριοτήτων, όπως η διανομή φυλλαδίων και η συμμετοχή σε διαδηλώσεις.

Η πλειοψηφία των θυμάτων ήταν μέλη του PMOI, αλλά εκτελέστηκαν επίσης και εκατοντάδες φυλακισμένοι/ες που συνδέονταν με αριστερές πολιτικές οργανώσεις και ομάδες Κουρδικής αντιπολίτευσης.

Βασικά στοιχεία που σχετίζονται με τις δολοφονίες

Πολλοί από τους αξιωματούχους που συμμετείχαν στις «επιτροπές θανάτου» το 1988 διατήρησαν, και σε ορισμένες περιπτώσεις συνεχίζουν να κατέχουν, θέσεις εξουσίας στο Ιράν σήμερα. Συγκεκριμένα, η έκθεση συγκεντρώνει στοιχεία που δείχνουν ότι οι ακόλουθοι αξιωματούχοι συμμετείχαν στις «επιτροπές θανάτου»:

• Ο Alireza Avaei, σημερινός υπουργός Δικαιοσύνης του Ιράν, ήταν ο γενικός εισαγγελέας του Dezful στην επαρχία Khuzestan και είχε αναλάβει να συμμετάσχει στη «επιτροπή θανάτου» στην πόλη αυτή.
• Ο Hossein Ali Nayyeri, ο οποίος ενήργησε ως δικαστής της Shari'a στην «επιτροπή θανάτου» της Τεχεράνης, είναι σήμερα επικεφαλής του Ανώτατου Πειθαρχικού Δικαστηρίου Δικαστών.
• Ο Ebrahim Raisi, αναπληρωτής γενικός εισαγγελέας της Τεχεράνης το 1988 και ένα ακόμα μέλος της «επιτροπής θανάτου» της Τεχεράνης, κατέβηκε υποψήφιος πρόεδρος το 2017 και κατείχε αρκετές θέσεις υψηλού κύρους, ενώ ήταν πρόσφατα, ως το 2016, ο γενικός εισαγγελέας της χώρας.
• Ο Mostafa Pour Mohammadi, ο οποίος υπηρέτησε ως υπουργός Δικαιοσύνης μεταξύ του 2013 και του 2017, εκπροσώπησε το υπουργείο πληροφοριών στις «επιτροπές θανάτου» της Τεχεράνης. Τον Αύγουστο του 2016, αναφέρθηκε στο ρόλο του λέγοντας: «Είμαστε υπερήφανοι που εκτελέσαμε την εντολή του Θεού σχετικά με το [PMOI]» και δήλωσε ανοιχτά ότι «δεν έχασε καθόλου τον ύπνο του όλα αυτά τα χρόνια», λόγω των δολοφονιών.
• Ο Mohammad Hossein Ahmadi, ο οποίος συμμετείχε στην «επιτροπή θανάτου» του Khuzestan, είναι σήμερα μέλος της Συνέλευσης των Εμπειρογνωμόνων, ενός συνταγματικού οργάνου που έχει την εξουσία να διορίζει ή να παύει τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν.

Τον Αύγουστο του 2016, διέρρευσε μια ηχογράφηση μιας συνάντησης του Αυγούστου του 1988, στην οποία ακούγονται μερικοί από τους βασικούς αξιωματούχους της «επιτροπής θανάτου» της Τεχεράνης, συζητώντας το οδυνηρό της έργο. Απαντώντας στη δημοσιότητα που προκάλεσε αυτή η αποκάλυψη, οι Ιρανοί ηγέτες γιόρτασαν ανοιχτά τα γεγονότα του 1988, δοξάζοντας την εκκαθάριση και περιγράφοντας τους υπεύθυνους ως άξιους να λάβουν «μετάλλια τιμής».

Αυτές οι δηλώσεις έρχονται έπειτα από μια εκστρατεία παραπληροφόρησης τριών δεκαετιών, κατά την οποία οι αρχές υποβάθμιζαν την κλίμακα των δολοφονιών και δαιμονοποιούσαν τα θύματα ως «ελάχιστους τρομοκράτες».

Η παραπλανητική διαστρέβλωση της αλήθειας σχετικά με αυτά τα τραγικά εγκλήματα, σε συνδυασμό με τη σαφή έλλειψη οποιασδήποτε μετάνοιας από όσους έχουν αίμα στα χέρια τους, είναι αποτρόπαια. Όλα τα άτομα που εμπλέκονται στη διάπραξη και την απόκρυψη αυτών των εγκλημάτων πρέπει να προσαχθούν στη δικαιοσύνη, σε δίκαιες δίκες, και χωρίς θανατική ποινή", δήλωσε ο Philip Luther.

Ανάγκη για διεθνή δράση

Τα Ηνωμένα Έθνη και η διεθνής κοινότητα έχουν αποτύχει να βοηθήσουν τις οικογένειες και τους επιζώντες. Η έλλειψη καταδίκης από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών την εποχή εκείνη, και η αδυναμία της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών να παραπέμψει την κατάσταση στο Συμβούλιο Ασφαλείας ενθάρρυνε τις αρχές του Ιράν να εξακολουθήσουν να αρνούνται την αλήθεια και να επιβάλλουν βασανιστήρια και άλλες μορφές κακομεταχείρισης στις οικογένειες.

«Η απαράδεκτη αποτυχία των Ηνωμένων Εθνών και της διεθνούς κοινότητας να υπηρετήσουν την αλήθεια και τη δικαιοσύνη για τις βιαιοπραγίες που διαπράχθηκαν από τις ιρανικές αρχές είχε καταστροφικές συνέπειες όχι μόνο για τους επιζώντες και τις οικογένειες των θυμάτων, αλλά και για το κράτος δικαίου και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα. Δεν πρέπει πλέον να επιτραπεί η αυτό-θωράκιση των αρχών του Ιράν, και οφείλουν να λογοδοτήσουν για τα εγκλήματα τους κατά της ανθρωπότητας», δήλωσε ο Philip Luther.

«Καθώς δεν υπάρχουν προοπτικές δικαιοσύνης για τα θύματα μέσα στο Ιράν, είναι ακόμη πιο κρίσιμο να δημιουργήσει ο ΟΗΕ έναν ανεξάρτητο, αμερόληπτο και αποτελεσματικό διεθνή μηχανισμό που θα βοηθήσει ώστε να έρθουν οι υπεύθυνοι για τα απεχθή αυτά εγκλήματα, αντιμέτωποι με τη δικαιοσύνη.»