ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΑ
Mόνο όταν οι κυβερνήσεις παρέχουν αποτελεσματική προστασία, οι πολίτες μπορούν να νιώθουν ασφάλεια
Μένεις κρεμασμένος από το ταβάνι για ώρες. Το ρεύμα τραντάζει το σώμα. Το νερό μπαίνει με πίεση στο στόμα, νιώθεις ότι πνίγεσαι. Ψεύτικες εκτελέσεις, βιασμός, εξευτελισμός. Οτιδήποτε μπορεί να σε ισοπεδώσει. Οτιδήποτε μπορεί να σε κάνει να υποκύψεις και να υπογράψεις μια ομολογία ή να δώσεις μια πληροφορία. Και είσαι κρυμμένος, μακριά από τα μάτια του κόσμου. Νιώθεις ξεχασμένος. Νιώθεις μόνος
— Ανώνυμος, θύμα βασανιστηρίων
Ταπείνωση, βιασμός, στέρηση ύπνου, πρόκληση εγκαυμάτων και τραυματισμών. Όλες αυτές οι λέξεις θυμίζουν εφιάλτη. Καθημερινά όμως, σε κάθε γωνιά του πλανήτη, αμέτρητοι άνδρες, γυναίκες και παιδιά υποβάλλονται σε τέτοιες απάνθρωπες πρακτικές.
Τα βασανιστήρια αποτελούν πράξεις απεχθείς και απάνθρωπες χωρίς να μπορούν να δικαιολογηθούν. Την πραγματικότητα αυτή την αποδέχτηκαν τα κράτη ανά την υφήλιο αμέσως μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948, η οποία προέβλεπε την απαγόρευση κάθε μορφής κακομεταχείρισης και βασανισμού.
Αργότερα αυτή η προσπάθεια ενισχύθηκε με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα του 1966. Πριν από τριάντα χρόνια η προσπάθεια για την καταπολέμηση των Βασανιστηρίων ενισχύθηκε με την Σύμβαση του ΟΗΕ ενάντια στα Βασανιστήρια (1984), υιοθετώντας μια σειρά μέτρων για την πρόληψη και την καταπολέμηση των βασανισμών. Χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της προσπάθειας ήταν το γεγονός ότι τα προτεινόμενα μέτρα όχι μονό θα απαγόρευαν τα βασανιστήρια σε εθνικό επίπεδο, αλλά και περιόριζαν τις απελάσεις διεθνικά, σε μέρη όπου υπήρχε κίνδυνος βασανισμού.
Δείτε το κοινωνικό μήνυμα - παραγωγή του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας για τα βασανιστήρια
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, ο όρος βασανιστήρια δηλώνει κάθε πράξη που επιβάλλεται με πρόθεση σε ένα άτομο προκαλώντας του έντονο σωματικό ή ψυχικό πόνο ή έντονη οδύνη. Στόχος αυτών των πράξεων είναι η απόσπαση πληροφοριών ή ομολογιών, η τιμωρία για μια πράξη που αυτό ή τρίτο πρόσωπο έχει διαπράξει ή είναι ύποπτος. Ο δράστης του βασανισμού θα πρέπει να είναι δημόσιος λειτουργός ή κάθε άλλο πρόσωπο που λειτουργεί με επίσημη ιδιότητα ή με την υποκίνηση ή τη συναίνεση ή την ανοχή του.
Πλέον το δικαίωμα να είσαι ασφαλής απέναντι σε κάθε μορφή κακομεταχείρισης και βασανισμού, είναι θεμελιώδες στο Διεθνές Δίκαιο. Τα βασανιστήρια απαγορεύονται διεθνώς χωρίς να υπάρχουν εξαιρέσεις. Αυτός ο περιορισμός αναφέρεται ακόμα και σε έκτακτες καταστάσεις, όπως πόλεμο ή εσωτερικές αναταράξεις. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες, τα βασανιστήρια αποτελούν και εγκλήματα για το Διεθνές Δίκαιο. Σύμφωνα με το Καταστατικό της Ρώμης για την δημιουργία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, τα βασανιστήρια μπορεί να αποτελούν είτε εγκλήματα πολέμου όταν διαπράττονται σε καθεστώς ‘ένοπλης σύγκρουσης, είτε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας όταν η τέλεση τους είναι εκτεταμένη και συστηματική από κρατικούς φορείς προς τους πολίτες ενός κράτους.
Η Διεθνής Αμνηστία αποτέλεσε αρωγός προς αυτή τη κατεύθυνση. 30 χρόνια πλέον μέσω της δράσης της και της εκστρατείας της ενάντια στα Βασανιστήρια κατάφερε να ασκήσει συνεχείς πιέσεις προς τις κυβερνήσεις κρατών ανά τον κόσμο για να σταματήσουν τη χρήση των βασανιστηρίων και να δεσμευθούν σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, η Διεθνής Αμνηστία έχει αναφέρει την χρήση βασανιστηρίων και άλλων μορφών απάνθρωπης κακομεταχείρισης σε τουλάχιστον 141 χώρες ανά την υφήλιο - ουσιαστικά, σχεδόν σε όλες τις χώρες στις οποίες η οργάνωση δραστηριοποιείται. Η ιδιαίτερη φύση της τακτικής των βασανιστηρίων, τα οποία συνήθως διαπράττονται κάτω από μυστικότητα, σημαίνει πως ο πραγματικός αριθμός των χωρών που χρησιμοποιούν τα βασανιστήρια μπορεί να είναι ακόμη μεγαλύτερος.
«Πριν από τριάντα χρόνια η Διεθνής Αμνηστία ξεκίνησε την εκστρατεία για μια παγκόσμια δέσμευση καταπολέμησης των βασανιστηρίων όπως προκύπτουν από την Σύμβαση ενάντια στα Βασανιστήρια του ΟΗΕ. Από τότε έχει σημειωθεί αρκετή πρόοδος, ωστόσο είναι απογοητευτικό το γεγονός ότι σήμερα εξακολουθούμε να χρειαζόμαστε μια παγκόσμια εκστρατεία για να εξασφαλίσουμε την εκπλήρωση αυτών των υποσχέσεων», δήλωσε o Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Οργάνωσης.
Η εκστρατεία της Διεθνούς Αμνηστίας, «Σταματήστε στα Βασανιστήρια», έχει στόχο να απαιτήσει από τις κυβερνήσεις των κρατών ουσιαστική προστασία των πολιτών από κάθε μορφή απάνθρωπης κακομεταχείρισης. Η οργάνωση καλεί τις κυβερνήσεις να σεβαστούν τους πολίτες τους και να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για οριστική κατάργηση των βασανιστηρίων.
Συγκεκριμένα, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν μηχανισμούς προστασίας για την πρόληψη και την τιμωρία των βασανιστηρίων –όπως για παράδειγμα την διενέργεια των κατάλληλων ιατρικών εξετάσεων, την άμεση πρόσβαση σε δικηγόρους, τους ανεξάρτητους ελέγχους σε χώρους κράτησης, την ανεξάρτητη και αποτελεσματική διερεύνηση καταγγελιών για βασανισμούς, την δίωξη των υπόπτων για διάπραξη του βασανισμού, και την κατάλληλη αποζημίωση για τα θύματα.
