ΗΠΑ: ΑΡΓΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ, ΒΙΑΖΟΝΤΑΙ ΝΑ ΣΚΟΤΩΣΟΥΝ
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Η ανεπάρκεια του συστήματος και η εκτέλεση παραβατών με σοβαρές διανοητικές ασθένειες
31 Ιανουαρίου 2006
Εκατοντάδες παραβατών με σοβαρές διανοητικές ασθένειες στις ΗΠΑ είναι παγιδευμένοι σε ένα σύστημα υγειονομικής περίθαλψης που αργεί πολύ να προσφέρει βοήθεια και σε ένα σύστημα δικαιοσύνης που βιάζεται πολύ να επιβάλει θανατικές καταδίκες, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία παρουσιάζοντας μεγάλη έκθεση για τη χρήση της θανατικής ποινής εναντίον παραβατών με διανοητικές ασθένειες στις ΗΠΑ.
Η έκθεση επικεντρώνεται στα συστημικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι διανοητικά πάσχοντες και χρονικογραφεί τις υποθέσεις 100 παραβατών με σοβαρές διανοητικές ασθένειες που έχουν εκτελεστεί από το 1977 και μετά - πρόκειται για 1 στις 10 στο σύνολο των περίπου 1.000 εκτελέσεων που έχουν πραγματοποιηθεί σε αυτά τα 29 χρόνια.
Η έκθεση παραθέτει εκτενείς συστημικές ανεπάρκειες, τόσο στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης όσο και στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης, ενώ αναδεικνύει επίσης τη ζοφερή κατάσταση των διανοητικά πασχόντων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στα κελιά των μελλοθανάτων, οι οποίοι σύμφωνα με τον Εθνικό Σύλλογο Διανοητικής Υγείας των ΗΠΑ αποτελούν το 5% έως 10% του συνολικού αριθμού των περίπου 3.400 μελλοθανάτων στις ΗΠΑ.
«Η εκτέλεση όσων πάσχουν από σοβαρές διανοητικές ασθένειες αποτελεί σκληρή και απάνθρωπη πρακτική, η οποία έχει παραβλεφθεί για πάρα πολύ καιρό. Η προκατάληψη και η άγνοια γενούν τον φόβο και για πολλούς ανθρώπους είναι πιο εύκολο να καταδικάσουν σε θάνατο έναν διανοητικά πάσχοντα παραβάτη, παρά να βρουν γνήσιες λύσεις θεραπείας», δήλωσε η Σούζαν Λι, Διευθύντρια του Προγράμματος της Διεθνούς Αμνηστίας για την Αμερικανική Ήπειρο.
Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Σκοτ Πανέτι, που καταδικάστηκε σε θάνατο στο Τέξας το 1985 για τον φόνο των πεθερικών του το 1992. Έχει μακρό και τεκμηριωμένο ιστορικό νοσοκομειακής περίθαλψης για τη διανοητική του ασθένεια, που περιλαμβάνει σχιζοφρένεια - η οποία του προκάλεσε οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις.
Κατά τη διάρκεια της δίκης του, ο Σκοτ -που ενήργησε ως συνήγορος του εαυτού του ντυμένος καουμπόι- είπε ότι, καθώς εγκατέλειπε τη σκηνή του εγκλήματος, τον περιγελούσαν δαίμονες.
Ένας από τους γιατρούς που παρακολούθησαν τη δίκη δήλωσε: «� Ο Σκοτ δεν είχε καμία απολύτως επίγνωση των επιπτώσεων των λεγομένων και των ενεργειών του. Μέλη του σώματος των ενόρκων είχαν εχθρικά βλέμματα και κοιτούσαν τον Σκοτ δύσπιστα ενώ εκείνος παραληρούσε και έλεγε ασυναρτησίες�»
Ο Σκοτ συνεχίζει να είναι μελλοθάνατος.
Τον Ιούνιο του 2002, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έθεσε εκτός νόμου τη θανατική ποινή για ανθρώπους με διανοητική καθυστέρηση (στις ΗΠΑ χρησιμοποιείται ο όρος διανοητική καθυστέρηση και όχι μαθησιακή αναπηρία) με το σκεπτικό ότι η διανοητική καθυστέρηση μειώνει την προσωπική υπαιτιότητα, καθώς και λόγω της δυσκολίας να δικαιολογηθεί το επιχείρημα της αποτρεπτικής λειτουργίας της θανατικής ποινής.
«Η διανοητική καθυστέρηση και η διανοητική ασθένεια δεν είναι το ίδιο, όμως τα συμπτώματα μπορούν να έχουν παρόμοιες συνέπειες - οι παραισθητικές πεποιθήσεις ενός διανοητικά ασθενούς ανθρώπου μπορούν να τον οδηγήσουν σε παράλογες σκέψεις και να τον κάνουν να ενεργήσει παρορμητικά. Υπάρχει μια βαθιά ασυνέπεια στο να εξαιρείς από τη θανατική ποινή τους ανθρώπους με διανοητική καθυστέρηση, τη στιγμή που παραμένουν εκτεθειμένοι σε αυτήν όσοι έχουν σοβαρές διανοητικές ασθένειες», επισήμανε η Σούζαν Λι.
«Η θανατική ποινή είναι μια ποινή εξαιρετικά πολιτικοποιημένη. Για υπερβολικά μεγάλο διάστημα, οι πολιτικοί έχουν αποτύχει γενικά να προσφέρουν στο εκλογικό σώμα οποιοδήποτε μετρήσιμο στοιχείο ότι ο δικαστικός φόνος, πόσο μάλλον ανθρώπων με διανοητική ασθένεια, προσφέρει εποικοδομητική λύση στη βίαιη εγκληματικότητα».
Σύμφωνα με την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, η υπόθεση του Σκοτ Πανέτι είναι αντιπροσωπευτική των περιστάσεων, υπό τις οποίες καταδικάζονται σε θάνατο και εκτελούνται οι άνθρωποι με σοβαρές διανοητικές ασθένειες.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι πάσχοντες από σοβαρή διανοητική ασθένεια δεν κατανοούν τις κατηγορίες εναντίον τους, ούτε τη σοβαρότητα του εγκλήματος που διέπραξαν. Σε άλλες, για να μπορέσει ο κατηγορούμενος να δικαστεί, του χορηγούνται μεγάλες δόσεις φαρμάκων και το σώμα των ενόρκων τον αντιλαμβάνεται ως αμετανόητο. Η έλλειψη μεταμέλειας αποτελεί έντονα επιβαρυντικό παράγοντα, ο οποίος βαραίνει πολύ στην απόφαση ενός σώματος ενόρκων να επιβάλει τη θανατική ποινή.
Σε ορισμένους θανατοποινίτες, μάλιστα, έχουν χορηγηθεί φάρμακα διά της βίας προκειμένου να τους καταστήσουν «ικανούς» να εκτελεσθούν.
Η Διεθνής Αμνηστία καλεί όλες τις αρχές των ΗΠΑ να απαγορεύσουν αμέσως τη χρήση της θανατικής ποινής εναντίον διανοητικώς ασθενών παραβατών και να θέσουν τέρμα μια για πάντα στο προβληματικό σύστημα της θανατικής ποινής. Επιπλέον, οι δημόσιοι λειτουργοί σε όλα τα επίπεδα πρέπει να διασφαλίσουν ότι δεν μένουν αναπάντητες οι εκκλήσεις για βοήθεια όσων πάσχουν από διανοητική ασθένεια και ότι χορηγείται επαρκής φαρμακευτική περίθαλψη σε εκείνους που την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
- Για αντίτυπο της έκθεσης, έκτασης 189 σελίδων, βλ.: http://web.amnesty.org/library/index/ENGAMR510032006
- Για αντίτυπο της περιληπτικής έκθεσης, έκτασης 43 σελίδων, με τίτλο «ΗΠΑ: Η εκτέλεση διανοητικά ασθενών παραβατών», βλ.: http://web.amnesty.org/library/index/ENGAMR510022006
- Για περισσότερες πληροφορίες και ειδήσεις για την εκστρατεία της Διεθνούς Αμνηστίας κατά της θανατικής ποινής, βλ. http://web.amnesty.org/pages/deathpenalty-index-eng