ΚΟΣΜΟΣ: ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ ΣΤΙΣ 20 ΙΟΥΝΙΟΥ, ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
20 Ιουνίου 2008
Στη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, 60 χρόνια μετά την υπογραφή της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τα κράτη να επιβεβαιώσουν εκ νέου το δικαίωμα όλων να αναζητούν και να απολαμβάνουν άσυλο από τους διωγμούς, όπως αυτή αναγνωρίζεται στο άρθρο 14 της Διακήρυξης.

Σχεδόν δύο εκατομμύρια Ιρακινοί πρόσφυγες έχουν καταφύγει στη Συρία και την Ιορδανία για να ξεφύγουν από τους φόνους, τις απαγωγές, τα βασανιστήρια και την κακομεταχείριση.

Στην περιοχή της Μεσογείου, οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες συνεχίζουν να πεθαίνουν στη θάλασσα στην απελπισμένη προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη.

Αυτά είναι δύο μόνο από τα πολλά προσφυγικά ζητήματα στον κόσμο σήμερα.

Την ίδια στιγμή, οι πόρτες με αθόρυβο τρόπο κλείνουν. Οι άνθρωποι που φεύγουν από το Ιράκ τώρα πια αντιμετωπίζουν περιορισμούς στην έκδοση θεώρησης διαβατηρίου για να μπουν στην Ιορδανία και τη Συρία. Η Σουηδία φιλοξενεί το μεγαλύτερο αριθμό των Ιρακινών προσφύγων στην Ευρώπη και τώρα επιστρέφει πρόσφυγες σε πολύ επικίνδυνες περιοχές του Ιράκ. Στην περιοχή της Μεσογείου, χώρες της ΕΕ όπως η Ισπανία και η Ιταλία συμμετέχουν σε επιχειρήσεις αναχαίτισης και σε κοινά μέτρα για τον έλεγχο της μετανάστευσης σε χώρες της Βόρειας και Δυτικής Αφρικής. ’νθρωποι στέλνονται πίσω στις φρικτές καταστάσεις από όπου προσπαθούν να ξεφύγουν.

Υπάρχει άμεση ανάγκη για διεθνή βοήθεια στους Ιρακινούς πρόσφυγες στη Συρία και την Ιορδανία, ενώ η συνεισφορά στις υπηρεσίες του ΟΗΕ που δουλεύουν με πρόσφυγες από το Ιράκ είναι ανεπαρκής. Το Μάιο 2008, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες επανέλαβε την έκκλησή της για την αύξηση των κονδυλίων για το έργο της στο Ιράκ. Ανέφερε ότι υπάρχει έλλειμμα 127 εκατομμυρίων δολαρίων στα προγράμματα αρωγής με αποτέλεσμα να υπάρχει πιθανότητα να μειωθεί η παροχή υπηρεσιών υγείας και τροφής, γεγονός που θα σπρώξει πολλούς Ιρακινούς πιο βαθιά στη φτώχεια και θα αυξήσει την πιθανότητα υποσιτισμού και παιδικής εργασίας.

Συνολικά 147 κράτη είναι μέρη της Συνθήκης του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων (Συνθήκη για τους Πρόσφυγες) ή του Πρωτοκόλλου της. Τα δυο αυτά σύμφωνα είναι τα βασικά εργαλεία προστασίας προσφύγων.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου να διασφαλίσουν ότι οι πράξεις και οι πολιτικές τους δεν υπονομεύουν την προστασία που προσφέρει η Συνθήκη και άλλα διεθνή όργανα. Η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει, επίσης, ότι τα κράτη δεν πρέπει απλά να προστατεύουν τα δικαιώματα των προσφύγων που βρίσκονται στα όρια

της δικαιοδοσίας τους, αλλά πρέπει επίσης να βοηθήσουν άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν καταστάσεις με υψηλό αριθμό προσφύγων.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να τηρεί πλήρως τις υποχρεώσεις της σχετικά με τους πρόσφυγες, διασφαλίζοντας ότι οι συνοριοφύλακες δεν αναγκάζουν άμεσα ή έμμεσα τους αιτούντες άσυλο να επιστρέψουν σε χώρες διέλευσης όπου κινδυνεύουν να κρατηθούν αυθαίρετα, να απελαθούν μαζικά, να επαναπροωθηθούν (όπως για παράδειγμα σε πολλές χώρες στη Βόρεια και τη Δυτική Αφρική), ακόμα και να αφεθούν στην έρημο χωρίς φαγητό και νερό.

Η διεθνής οργάνωση καλεί, επίσης, την ΕΕ να διασφαλίσει ότι κατά τη διαμόρφωση του κοινού συστήματος διαδικασίας ασύλου, όλοι οι αιτούντες άσυλο στη δικαιοδοσία των κρατών - μελών έχουν πρόσβαση σε δίκαιες και επαρκείς διαδικασίες ασύλου ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης ή από τη χώρα διέλευσης και ότι η χρήση των ανεπαρκών ταχύρυθμων διαδικασιών θα σταματήσει.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τα κράτη να αυξήσουν τη χρήση μετεγκατάστασης ως ένα από τα πολλά εργαλεία καταμερισμού της ευθύνης για να ανακουφίσουν τις χώρες υποδοχής και να παρέχουν στους πρόσφυγες μια λύση διαρκείας. Για πολλούς πρόσφυγες, είναι ο μόνος τρόπος να διασφαλιστεί ότι θα έχουν πρόσβαση σε βασικά δικαιώματα όπως η παιδεία, η υγειονομική περίθαλψη και η επαρκής στέγη. Για ορισμένους που υποφέρουν από ασθένειες, αναπηρίες ή τραύματα, το χαμηλό επίπεδο υπηρεσιών σημαίνει ότι δεν τους παρέχεται επαρκής ιατρική φροντίδα στις χώρες ασύλου. Μόνο εννέα χώρες έχουν παραδοσιακά μεγάλα προγράμματα μετεγκατάστασης. Σε αυτές πρόσφατα προστέθηκαν αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Χιλή, η Μπουρκίνα Φάσο και η Βραζιλία που άρχισαν να δέχονται ένα μικρό αριθμό προσφύγων. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί και άλλα κράτη να προστεθούν στη λίστα.

Τέλος, η Διεθνής Αμνηστία καλεί τα κράτη, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, να αναπτύξουν έναν αποτελεσματικό τρόπο για να μοιραστούν τις ευθύνες για έναν υψηλό αριθμό προσφύγων, κάθε φορά που υπάρχει έκτακτη ανάγκη.

Η απάντηση σε αυτό το σοβαρό πρόβλημα δεν μπορεί να είναι να ανεχόμαστε τον ανθρώπινο πόνο και να γυρίζουμε την πλάτη σε ανθρώπους που ζουν σε τραγικές συνθήκες. Η λύση είναι να αναλάβουμε μεγαλύτερες ευθύνες για αυτό το παγκόσμιο πρόβλημα με έναν παγκόσμιο τρόπο.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει επειγόντως την κατάσταση που ισχύει σχετικά με τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο στη χώρα. Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις της σύμφωνα με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, και το δίκαιο για τους πρόσφυγες.

Οι ανησυχίες της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με την κράτηση των προσφύγων και μεταναστών επιβεβαιώθηκαν σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Ταπεινωτικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας που δημοσιεύτηκε στις 8 Φεβρουαρίου. Η έκθεση βασίστηκε σε επίσκεψη Εκπροσώπων της Επιτροπής στην Ελλάδα μεταξύ 20 και 27 Φεβρουαρίου 2007 και αναφέρει ότι οι συνθήκες στους σταθμούς συνοριοφυλακής ήταν «σε γενικές γραμμές, απαράδεκτες ακόμα και για σύντομα διαστήματα [κράτησης].» Για παράδειγμα, «[...] τα κελιά στο Ισαάκιο και στο Νέο Χειμώνιο είχαν κακή πρόσβαση σε φυσικό φωτισμό και σε εξαερισμό, ενώ παρέχονταν βρώμικες κουβέρτες στους κρατούμενους, οι οποίοι κοιμούνται στο πάτωμα σε βρώμικα στρώματα. Οι τουαλέτες ήταν βρώμικες και, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν λειτουργούσαν. Στο Νέο Χειμώνιο, τα δύο από τα τρία κελιά ήταν μονίμως πλημμυρισμένα εξαιτίας προβλήματος των υδραυλικών εγκαταστάσεων και παρόλ' αυτά, άνθρωποι εξακολουθούσαν να κρατούνται εκεί, όταν υπήρχε υπερπληρότητα, και αναγκάζονταν να κοιμούνται σε υγρά στρώματα. Επιπλέον, δεν προσφέρονταν στους κρατούμενους καμία δυνατότητα να ασκηθούν σε ανοιχτό χώρο και τα προϊόντα υγιεινής που τους παρέχονταν ήταν παντελώς ανεπαρκή.»

Στις 7 Φεβρουαρίου 2008, η Δευτεροβάθμια Επιτροπή της Υπηρεσίας Μετανάστευσης της Νορβηγίας ανέστειλε όλες τις επαναπροωθήσεις προς την Ελλάδα στο πλαίσιο του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ, «με βάση τις πιο πρόσφατες πληροφορίες για τις πιθανές παραβιάσεις των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα και με βάση την ανάγκη για περισσότερες πληροφορίες για τις συνθήκες στις οποίες βρίσκονται οι αιτούντες άσυλο στη χώρα.» Σε ανάλογες ενέργειες προέβησαν η Σουηδία και η Γερμανία για τους ανήλικους αιτούντες. Η Διεθνής Αμνηστία ζητάει από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη να αναστείλουν τις επιστροφές αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα μέχρι η ελληνική κυβέρνηση να διασφαλίσει ότι όλοι οι αιτούντες άσυλο έχουν πρόσβαση σε μία δίκαιη διαδικασία ασύλου, συμπεριλαμβανομένης της νομικής συνδρομής καθώς και της βοήθειας ενός μεταφραστή, όταν χρειάζεται, και ότι δεν θα υπόκεινται σε αυθαίρετη κράτηση και κακομεταχείριση.

Η Ελλάδα έχει το χαμηλότερο ποσοστό αναγνώρισης ασύλου στην ΕΕ. Σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, το 2007, μόνο 8 αιτήσεις ασύλου έγιναν δεκτές σε πρώτο βαθμό (δηλαδή το 0,04% των αιτήσεων), ενώ 132 αιτήσεις έγιναν δεκτές σε δεύτερο βαθμό (δηλαδή το 2,05% των αιτήσεων), οι οποίες όμως περιλαμβάνουν και περιπτώσεις παλαιότερων ετών.

Για περισσότερες πληροφορίες και συνεντεύξεις επικοινωνήστε με την Υπεύθυνη Τύπου και Προβολής του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, ’ννα Μπότσογλου, τηλ. 210 3600628 (εσωτ. 2).