ΙΡΑΚ: ΟΙ ΘΗΡΙΩΔΙΕΣ ΤΟΥ «ΙΣΛΑΜΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ» ΤΡΟΦΟΔΟΤΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΕΔΩ ΚΑΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΑΠΡΟΣΕΚΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΟΠΛΩΝ

Δεκαετίες σχεδόν ανύπαρκτου ελέγχου της εισροής όπλων στο Ιράκ, όπως και οι χαλαροί έλεγχοι στο έδαφος, έχουν παράσχει την ένοπλη ομάδα, που αυτοαποκαλείται Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), με ένα μεγάλο και θανατηφόρο οπλοστάσιο, το οποίο χρησιμοποιείται για να διαπράττει εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας σε μαζική κλίμακα στο Ιράκ και στη Συρία, είπε η Διεθνής Αμνηστία σε μια νέα έκθεση σήμερα.

Χρησιμοποιώντας αναλύσεις ειδικών από χιλιάδες εξακριβωμένα βίντεο και εικόνες, το «Δημιουργώντας Αποθέματα: Το Οπλοστάσιο του Ισλαμικού Κράτους» περιλαμβάνει το πώς οι πολεμιστές του ΙΚ χρησιμοποιούν τα όπλα, κυρίως αυτά που έχουν κλαπεί από Ιρακινά στρατιωτικά αποθέματα, και τα οποία κατασκευάστηκαν και σχεδιάστηκαν σε περισσότερες από 24 χώρες, συμπεριλαμβανομένου της Ρωσίας, της Κίνας, των ΗΠΑ και κρατών της ΕΕ.
 

«Οι σχεδόν ανύπαρκτοι κανονισμοί και η έλλειψη επιτήρησης της τεράστιας εισροής όπλων στο Ιράκ επί δεκαετίες έχουν δώσει στο ΙΚ και σε άλλες ένοπλες ομάδες ελευθερία σε μια άνευ προηγουμένου πρόσβαση στη δύναμη των όπλων.»

Αφού κατέλαβαν την Μουσούλη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ, τον Ιούνιο του 2014, οι πολεμιστές του ΙΚ  «έπιασαν το λαχείο», παίρνοντας στην κατοχή τους από ιρακινές αποθήκες διεθνώς κατασκευασμένα όπλα. Σε αυτά, συμπεριλαμβάνονταν όπλα κατασκευασμένα στις ΗΠΑ και στρατιωτικά οχήματα, τα οποία χρησιμοποίησαν για να καταλάβουν και άλλα μέρη της χώρας, με καταστροφικές συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό στις περιοχές αυτές.

Η τεράστια συλλογή όπλων, που είχαν κλαπεί και αποκτηθεί με αθέμιτο τρόπο, παρείχαν τη δυνατότητα στο Ισλαμικό Κράτος να υλοποιήσει μια φριχτή εκστρατεία κακοποίησης. Δολοφονίες με συνοπτικές διαδικασίες, βιασμοί, βασανιστήρια, απαγωγές και σύλληψη ομήρων – συχνά εκτελούμενες υπό την απειλή όπλου – έχουν αναγκάσει εκατομμύρια χιλιάδες ανθρώπους να τραπούν σε φυγή και να μετατραπούν σε εσωτερικά εκτοπισμένους πληθυσμούς ή πρόσφυγες.

«Συγκλονιστική» συλλογή όπλων
 

Το εύρος και το πεδίο του οπλοστασίου του ΙΚ αντανακλά δεκατίες ανεύθυνης μεταφοράς όπλων στο Ιράκ. Αυτό έγινε χειρότερο από τις πολλαπλές αποτυχίες στη διαχείρηση της εισαγωγής όπλων καθώς και στην τοποθέτηση μηχανισμών ελέγχου, για να αποφευχθούν ακατάλληλες τελικές χρήσεις κατά τη διάρκεια της κατοχής από τις ΗΠΑ, μετά το 2003. Ομοίως, χαλαροί έλεγχοι στις στρατιωτικές αποθήκες και η εθνική διαφθορά από διαδοχικές ιρακινές κυβερνήσεις ενίσχυσαν το πρόβλημα.

Η έκθεση καταγράφει τη χρήση όπλων και πυρομαχικών από το ΙΚ από τουλάχιστον 25 διαφορετικές χώρες, αν και μεγάλο μέρος αυτών των όπλων προμηθευόταν αρχικά ο ιρακινός στρατός από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και τα κράτη του Πρώην Σοβιετικού Μπλοκ. Αυτές οι εισροές όπλων χρηματοδοτούνταν ποικιλοτρόπως από διακανονισμούς για ανταλλαγές πετρελαίου, από συμβόλαια του Πενταγώνου καθώς και δωρεές του ΝΑΤΟ.  Ο κύριος όγκος των όπλων είχε αρπαγεί ή διαρρεύσει από στρατιωτικές ιρακινές αποθήκες.

Ανάμεσα στον εξελιγμένο οπλισμό του οπλοστασίου του ΙΚ βρίσκονται φορητά συστήματα εναέριας άμυνας (MANPADS),  κατευθυνόμενοι αντι-τανκ πύραυλοι και τεθωρακισμένα μαχητικά οχήματα, όπως επίσης και αυτόματα τουφέκια όπως η ρωσική σειρά- ΑΚ και τα US M16 και Bushmaster.

Τα περισσότερα από τα συμβατικά όπλα που χρησιμοποιούνται από τους πολεμιστές του ΙΚ χρονολογούνται από το 1970 μέχρι το 1990, και περιλαμβάνουν πιστόλια, περίστροφα και άλλα μικρά όπλα,  πολυβόλα, αντι-τανκ όπλα,  πυρά και πυροβολικά. Τα Καλάσνικοφ – είδος τουφεκιού από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης, αποτελούν κοινό τόπο, ειδικά από Ρώσους και Κινέζους κατασκευαστές.

«Αυτό δείχνει ξανά ότι οι αξιολογήσεις κινδύνου για την εξαγωγή όπλων και τα μέτρα μετριασμού σε ασταθείς περιοχές απαιτούν μια μακροπρόθεσμη και εις βάθος ανάλυση. Αυτό θα πρέπει να περιέχει την αξιολόγηση του εάν οι στρατιωτικές μονάδες και οι μονάδες ασφαλείας είναι ικανές να ελέγχουν αποτελεσματικά τα αποθέματα και να συμμορφώνονται με τα διεθνώς αναγνωρισμένα ανθρώπινα δικαιώματα και τα ανθρωπιστικά πρότυπα», είπε ο Patrick Wilcken.

Οι πολεμιστές του ΙΚ και άλλες ένοπλες ομάδες έχουν επίσης καταφύγει στο να παραχαράσσουν τον δικό τους αυτοσχεδιασμένο εξοπλισμό σε ημι-τελειωμένα εργαστήρια. Μερικά παραδείγματα περιλαμβάνουν πυρά και φωτοβολίδες, αυτοσχέδιες χειροβομβίδες, εκρηκτικούς μηχανισμούς (IEDs) συμπεριλαμβανομένου βόμβες αυτοκινήτων και παγίδων, ακόμα και πυρομαχικά διασποράς, ένα διεθνώς απαγορευμένο όπλο. Σε κάποιες περιπτώσεις οι εκρηκτικοί μηχανισμοί αποτελούν απαγορευμένες νάρκες από την παγκόσμια Συνθήκη για την Απαγόρευση των Ναρκών.
 

Αλυσίδα Εφοδιασμού
 

Η έκθεση «Δημιουργώντας Αποθέματα» καλύπτει όλη την μακρόχρονη ιστορία της εξάπλωσης των όπλων στο Ιράκ καθώς και την περίπλοκη αλυσίδα εφοδιασμού που πιθανότατα έφερε μερικά από τα πιο πρόσφατα όπλα στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους.

Το απόθεμα του Ιρακινού στρατού διογκώθηκε στα τέλη του 1970 και στις αρχές του 1980, ιδιαίτερα την περίοδο του πολέμου Ιράν-Ιράκ. Αυτή ήταν μια σημαίνουσα στιγμή στην εξέλιξη της σύγχρονης παγκόσμιας αγοράς όπλων, όταν τουλάχιστον 34 διαφορετικές  χώρες εφοδίασαν το Ιράκ με όπλα – 28 από τις ίδιες αυτές χώρες εφοδίαζαν ταυτόχρονα με όπλα το Ιράν. Στο μεταξύ, ο τότε Πρόεδρος του Ιράκ Σαντάμ Χουσεϊν επέβλεψε την ανάπτυξη μιας δυνατής εγχώριας βιομηχανίας όπλων παράγοντας μικρά όπλα, πυρά και βλήματα πυροβολικού.

Μετά την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ το 1990, η επιβολή απαγόρευσης του εμπορίου όπλων από τα Ηνωμένα Έθνη μείωσε τις εισαγωγές μέχρι το 2003, αλλά κατά τη διάρκεια και μετά την εισβολή των ΗΠΑ, το Ιράκ πλημμυρήστηκε και πάλι με περισσότερες εισροές όπλων. Πολλές από αυτές ποτέ δεν ασφαλίστηκαν  ούτε ελέγχθηκαν επαρκώς από τις συνασπισμένες δυνάμεις των ΗΠΑ και τον ανασυνταθέντα ιρακινό στρατό.  Εκατοντάδες χιλιάδες από αυτά τα όπλα χάθηκαν και ακόμα δεν έχουν βρεθεί.

Πιο πρόσφατες προσπάθειες να ανασυγκροτηθεί και να ανεφοδιαστεί ο Ιρακινός στρατός και οι συσχετισμένες δυνάμεις έχουν και πάλι ως αποτέλεσμα μαζικές εισροές όπλων στον Ιράκ. Μεταξύ 2011 και 2013, οι ΗΠΑ υπέγραψαν συμβόλαια αξίας δισεκατομμυρίων δολλαρίων για 140 Μ1Α1 Abrams τανκς, F16 πολεμικά αεροσκάφη, 681 Stinger όπλα και άλλον εξοπλισμό. Μέχρι το 2014, οι ΗΠΑ είχαν μεταφέρει μικρά όπλα και πολεμοφόδια στην ιρακινή κυβέρνηση, αξίας μεγαλύτερης των 500 εκατομμυρίων δολλαρίων.

Η ενδημική διαφθορά του ιρακινού στρατού, όπως επίσης και οι αδύναμοι επί τόπου έλεγχοι σε στρατιωτικές αποθήκες και όπλα εντοπισμού, σήμαινε ότι υπήρχε ένας διαρκής υψηλός κίνδυνος να πέσουν τέτοιου είδους όπλα στα χέρια ένοπλων ομάδων, συμπεριλαμβανομένου και του ΙΚ.

Αποτρέποντας την εξάπλωση των όπλων
 

Τα κράτη μπορούν να μάθουν από τις επανειλημμένες αποτυχίες του παρελθόντος και να πάρουν έκτακτα μέτρα για να καταστείλουν τη μελλοντική γρήγορη εξάπλωση των όπλων στο Ιράκ, στη Συρία και σε άλλες ασταθείς και επικίνδυνες χώρες και περιοχές.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί όλα τα κράτη να υιοθετήσουν ένα καθεστώς ολοκληρωτικής απαγόρευσης στις Συριακές κυβερνητικές δυνάμεις, όπως επίσης και στις ένοπλες ομάδες της αντιπολίτευσης, που διαπράττουν εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και άλλες σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Θα πρέπει επίσης να υιοθετήσουν μια «αρνητική ρήτρα» στις εξαγωγές όπλων στο Ιράκ, εννοώντας ότι οι μεταφορές θα μπορούν να γίνουν μόνο μετά από πολύ αυστηρή αξιολόγηση κινδύνου. Οι στρατιωτικές ή οι αστυνομικές μονάδες στο Ιράκ που έχουν επιλεγεί, θα πρέπει πρώτα να αποδείξουν ότι σέβονται με αυστηρότητα και συνέπεια τα ανθρώπινα δικαιώματα και το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και ότι έχουν σε ισχύ τους κατάλληλους ελεγκτικούς μηχανισμούς για να εξασφαλίσουν ότι τα όπλα δεν θα πέσουν στη κατοχή των ενόπλων δυνάμεων.

Επίσης, οποιοδήποτε κράτος υπολογίζει σε πιθανές μεταφορές όπλων σε ένοπλες δυνάμεις εντός του Ιράκ θα πρέπει να επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε πριν και μετά-ελέγχους μεταφοράς, σε εκπαίδευση και σε παρακολούθηση που πληρούν τις διεθνείς προδιαγραφές για τη διαχείριση και χρήση τέτοιων όπλων.

Όλα τα κράτη που ακόμα δεν έχουν προβεί σ’ αυτές τις ενέργειες, θα πρέπει να συναινέσουν ή να επικυρώσουν τη παγκόσμια Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων άμεσα. Ένας από τους σκοπούς της συνθήκης είναι να «εμποδίσει και να εξαλείψει το αθέμιτο εμπόριο στα συμβατικά όπλα και να αποτρέψει την διοχέτευσή τους προς άλλες κατευθύνσεις». Η συνθήκη περιέχει επίσης όρους και ρήτρες που στοχεύουν στο να σταματήσουν οι μεταφορές όπλων, όπου υπάρχει βασικός κίνδυνος να χρησιμοποιηθούν σε σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

«Η παράδοση της εξάπλωσης όπλων και των παραβιάσεων στο Ιράκ και στις γύρω περιοχές έχει ήδη καταστρέψει τις ζωές και τους πόρους εκατομμυρίων ανθρώπων και αποτελεί έναν διαρκή κίνδυνο. Οι συνέπειες της απερίσκεπτης μεταφοράς όπλων στο Ιράκ και στη Συρία και η επακόλουθη κατοχή τους από το ΙΚ θα πρέπει να αποτελεί το καμπανάκι κινδύνου για όλους τους εξαγωγείς όπλων ανά τον κόσμο», εξήγησε ο Patrick Wilcken.