ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ

Παρέμβαση της Διεθνούς Αμνηστίας στην Ημερίδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων

Θεσσαλονίκη  26  Νοεμβρίου 2010

Θέμα: « Όχι στη βία από όπου και αν προέρχεται»

Σε περιόδους κατά τις οποίες οι κοινωνίες μαστίζονται από κρίσεις οικονομικές και κοινωνικές, είναι κρίσιμο τα κράτη και οι αρχές να διατηρούν υψηλό το επίπεδο προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κι όχι να προσπαθούν να το ισοσκελίσουν με το συνεχώς επιδεινούμενο βιοτικό επίπεδο.

Η χρήση βίας δεν ισοφαρίζεται με βία. Ούτε το ένα έγκλημα με ένα άλλο.

Η προστασία των πολιτών από κάθε είδους βία είναι αγαθό και οι αρχές που επωμίζονται το ρόλο αυτό έχουν πρώτη υποχρέωση να τον εκπληρώνουν με υπευθυνότητα. Στον αντίποδα των οριακών ή έκρυθμων καταστάσεων δεν μπορεί να βρίσκεται άλλη μια παράβαση του εθνικού ή του διεθνούς δικαίου.

Από τη μία πλευρά το πολύτιμο νόμισμα έχει την όψη της σωστής εκπαίδευσης στο ρόλο που καλούνται να επιτελέσουν τα σώματα ασφαλείας, η οποία έχει ως συνοδοιπόρο την εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα:

όχι μόνο γενική παιδεία– συνείδηση και κουλτούρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Και πιο συγκεκριμένα, τη διεξοδικότερη εκπαίδευση στη σύννομη χρήση βίας και πυροβόλων όπλων, σύμφωνα με τον Κώδικα Συμπεριφοράς των Ηνωμένων Εθνών για το Προσωπικό Επιβολής του Νόμου και τις Βασικές Αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τη Χρήση Βίας και Πυροβόλων Όπλων από Προσωπικό Επιβολής του Νόμου. Και την εκπαίδευση σε συμπεριφορές σύννομες με τη Σύμβαση κατά των βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας.

Από την άλλη πλευρά το νόμισμα αυτό έχει την όψη της μηδενικής ανοχής στις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την άσκηση του ρόλου των  προαναφερθέντων σωμάτων. Την όψη της λογοδοσίας. Το νόμισμα είναι ένα και μόνο με αυτές τις όψεις εξαργυρώνει την προστασία του πολίτη, την εμπιστοσύνη του, την ασφάλεια όλων.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει μακρόχρονες και συνεχιζόμενες ανησυχίες αναφορικά με την παράλειψη των αρχών στην Ελλάδα να διασφαλίσουν ότι η αστυνομία σέβεται και προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Εξακολουθούν να γίνονται καταγγελίες για διάπραξη παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την αστυνομία, τόσο στο πλαίσιο της αστυνόμευσης διαδηλώσεων, όσο και κατά τη σύλληψη και κράτηση. Στις παραβιάσεις αυτές συγκαταλέγονται υπερβολική χρήση βίας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, αυθαίρετη κράτηση, βασανιστήρια ή άλλης μορφής κακομεταχείριση, και στέρηση άμεσης πρόσβασης σε νομική συμπαράσταση. Αυτά τα μοτίβα καταπατήσεων από την αστυνομία έχουν τεκμηριωθεί από τη Διεθνή Αμνηστία επί πολλά έτη, παρά τις επίμονες εκκλήσεις της οργάνωσης και διεθνών οργάνων προς τις αρχές να προχωρήσουν σε αποφασιστικές ενέργειες ώστε να αντιμετωπίσουν αυτά τα μοτίβα.

Κομβικό σημείο είναι η διαρκής άρνηση για τη δημιουργία ενός γνήσια ανεξάρτητου και αποτελεσματικού μηχανισμού διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που έχει σκιαγραφήσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή/και τα κριτήρια που διατυπώνονται στη Γνωμοδότηση του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης αναφορικά με το πλαίσιο λειτουργίας ενός Ανεξάρτητου Οργάνου Διερεύνησης Καταγγελιών για την Αστυνομία, καθώς επίσης και τα κριτήρια που έχει προσδιορίσει η ίδια η Διεθνής Αμνηστία για ένα αποτελεσματικό και ανεξάρτητο τέτοιο όργανο.

Οι συστάσεις της Διεθνούς Αμνηστίας προς τις ελληνικές αρχές διατυπώνουν τα εξής σημεία:

• Προκειμένου ένας μηχανισμός διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία να είναι ανεξάρτητος:

-          Πρέπει να είναι όργανο χωρίς καμία δομική ή οργανωτική σύνδεση με την αστυνομία, όπως επιτυγχάνεται με τη μορφή ενός ανεξάρτητου εξωυπουργικού οργάνου, για παράδειγμα ενός εξειδικευμένου Συνηγόρου του Πολίτη για την Αστυνομία ή μιας Ανεξάρτητης Επιτροπής Διερεύνησης Καταγγελιών για την Αστυνομία.

• Προκειμένου ο ανεξάρτητος μηχανισμός διερεύνησης καταγγελιών για την αστυνομία να είναι αποτελεσματικός:

-          Πρέπει να διαθέτει τις δικές του εξουσίες να ερευνά. Όχι απλώς να δέχεται, να καταγράφει και να εξετάζει καταγγελίες που στη συνέχεια διαβιβάζονται στα αρμόδια ερευνητικά όργανα.

-          Πρέπει να έχει την αρμοδιότητα να ερευνά όλους τους ισχυρισμούς για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από μέλη των σωμάτων ασφαλείας, περιλαμβανομένων των θανάτων υπό κράτηση, των θανάσιμων και μη πυροβολισμών, των βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης και των παρεκτροπών με φυλετικά κίνητρα ή άλλο χαρακτήρα διακρίσεων.

-          Πρέπει να διαθέτει τις εξουσίες και την ικανότητα να ερευνά καταγγελίες που να υποβάλλονται απευθείας από οποιοδήποτε άτομο, καθώς και άλλα περιστατικά με δική του πρωτοβουλία ελλείψει τυχόν συγκεκριμένων καταγγελιών.

-          Οι ερευνητικές του εξουσίες πρέπει να περιλαμβάνουν την εξουσία και τους πόρους να εξασφαλίζει και να εξετάζει αμέσως τη σκηνή του περιστατικού, καθώς και την εξουσία να κλητεύει μάρτυρες και να διατάζει την κατάθεση αποδεικτικών στοιχείων και εγγράφων.

-          Πρέπει επίσης να διαθέτει την εξουσία να διατάζει να κινηθούν πειθαρχικές διαδικασίες εναντίον μελών των σωμάτων ασφαλείας και να παραπέμπει υποθέσεις για άσκηση ποινικής δίωξης όπου αρμόζει.

Στις 12 Δεκεμβρίου 2009, ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη ανακοίνωσε την οριστική εκδοχή Σχεδίου Διατάγματος για σύσταση Γραφείου, που θα ασχολείται με κρούσματα αυθαίρετης συμπεριφοράς μελών των σωμάτων ασφαλείας. Το αρχικό προσχέδιο είχε ανακοινωθεί στις 23 Νοεμβρίου δίνοντας οχτώ ημέρες για δημόσια διαβούλευση.

Η Διεθνής Αμνηστία σημειώνει με λύπη της ότι το τελικό Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την ίδρυση του Γραφείου, που ανακοινώθηκε στις 12 Δεκεμβρίου, δεν ενσωματώνει τις περισσότερες από τις παραπάνω συστάσεις.

Κλείνοντας την παρέμβαση αυτή θα θέλαμε να προσθέσουμε τα εξής:

Τα σώματα ασφαλείας πρέπει να απαιτούν πρώτα τα ίδια εκπαίδευση και λογοδοσία για τον εαυτό τους, για την δική τους ασφάλεια, για τα παιδιά τους.

Πρέπει να διεκδικήσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών, ώστε να πάψει η απαξιωτική συμπεριφορά του κόσμου απέναντί τους.

Πρέπει να απαιτήσουν σεβασμό στο σήμα τους και όχι στα όπλα τους.