Η ιρακινή κυβέρνηση θα πρέπει να αποσύρει αμέσως αυτά τα κατασταλτικά σχέδια νόμου, ενώ το κοινοβούλιο δεν θα πρέπει να ψηφίσει νόμους που περιορίζουν αδικαιολόγητα τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ιρακινών.
ΙΡΑΚ: ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΑ ΑΠΕΙΛΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΙΚΗΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΗΣ
Η ιρακινή κυβέρνηση επανεισήγαγε στο κοινοβούλιο δύο νομοσχέδια που, αν περάσουν, θα περιορίσουν σοβαρά το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης των ανθρώπων του Ιράκ, δήλωσαν η Διεθνής Αμνηστία και το Ίδρυμα INSM για τα ψηφιακά δικαιώματα στο Ιράκ.
Η επανεισαγωγή των εν λόγω νομοσχεδίων συμπίπτει με ένα κύμα διώξεων που στοχεύει άτομα τα οποία ασκούν κριτική σε πρόσωπα της κυβέρνησης, καθώς και με μια εκστρατεία του Υπουργείου Εσωτερικών για την πάταξη του «άσεμνου περιεχομένου» στο διαδίκτυο. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους, οι αρχές άσκησαν διώξεις σε τουλάχιστον 20 άτομα για την ειρηνική άσκηση του ανθρώπινου δικαιώματός τους στην ελεύθερη έκφραση. Έξι άτομα καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης, αλλά έκτοτε αφέθηκαν ελεύθερα.
«Η τελευταία προσπάθεια των ιρακινών αρχών να καταστείλουν την ελεύθερη έκφραση αποκαλύπτει την κατάφωρη αδιαφορία τους για τις εξαιρετικές θυσίες που έκαναν οι Ιρακινές/-οί κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του 2019 ώστε να διασφαλίσουν τις ελευθερίες τους. Η ιρακινή κυβέρνηση θα πρέπει να αποσύρει αμέσως αυτά τα κατασταλτικά νομοσχέδια, ενώ το κοινοβούλιο δεν θα πρέπει να ψηφίσει κανέναν νόμο που περιορίζει αδικαιολόγητα τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ιρακινών», δήλωσε η Bissan Fakih, περιφερειακή υπεύθυνη εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας για το Ιράκ και την Υεμένη.
Bissan Fakih, περιφερειακή υπεύθυνη εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας για το Ιράκ και την Υεμένη
«Οι άνθρωποι στο Ιράκ έχουν το δικαίωμα να επικρίνουν τους ηγέτες του και τις θρησκευτικές προσωπικότητες και να διαμαρτύρονται ειρηνικά, χωρίς να φοβούνται φυλάκιση και βαριά πρόστιμα. Αυτά τα δικαιώματα είναι ιδιαίτερα σημαντικά σε μια εποχή που ο ιρακινός λαός επιδιώκει να οδηγήσει τους κυβερνητικούς αξιωματούχους στη λογοδοσία για τις καταγγελίες περί συστηματικής διαφθοράς και παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Το προτεινόμενο νομοσχέδιο για την Ελευθερία της Έκφρασης και της Ειρηνικής Συνάθροισης δίνει στις ιρακινές αρχές την κάλυψη ενός δημοκρατικά εφαρμοσμένου νόμου ώστε να μπορούν να διώκουν αυθαίρετα οποιοδήποτε άτομο κάνει δημόσια σχόλια που παραβιάζουν τα «δημόσια ήθη» ή τη «δημόσια τάξη». Στο μεταξύ, σύμφωνα με το προτεινόμενο νομοσχέδιο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο, όσες/-οι αναρτούν διαδικτυακό περιεχόμενο που θεωρείται ότι υπονομεύει τα ασαφώς καθορισμένα «ύψιστα οικονομικά, πολιτικά, στρατιωτικά συμφέροντα ή συμφέροντα ασφαλείας της χώρας» ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ποινή φυλάκισης έως και ισόβια κάθειρξη και πρόστιμο έως και 50 εκατ. ιρακινά δηνάρια (περίπου 38.000 δολάρια ΗΠΑ).
Σε συναντήσεις με τη Διεθνή Αμνηστία στη Βαγδάτη τον Μάιο, υπερασπίστριες/-ιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ακτιβίστριες/-ιστές εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι τα σχέδια θα εξουσιοδοτήσουν τις αρχές να καταστείλουν περαιτέρω την ειρηνική διαφωνία. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις προκαλούν βαθιά ανησυχία λόγω της πρόσφατης έξαρσης των διώξεων για την ελευθερία της έκφρασης.
Ο δημοσιογράφος Haidar al-Hamdani δικάζεται για μήνυση περί ποινικής δυσφήμισης που κατέθεσε εναντίον του ο κυβερνήτης της Βασόρας, τον οποίο ο Al-Hamdani είχε κατηγορήσει για διαφθορά σε βίντεο που ανήρτησε στο Facebook, όπου έχει περισσότερους από ένα εκατομμύριο οπαδούς.
Δεν είμαι πλέον σε θέση να κοροϊδεύω ένα κόμμα ή το κράτος ή κάποιο δημόσιο πρόσωπο ... ή την κατάσταση των δρόμων, του νερού, των σχολείων ή των γεφυρών. Γιατί; Επειδή όλα αυτά ανήκουν στα [πολιτικά] κόμματα
Ιρακινός κωμικός
Ιρακινός κωμικός που διώχτηκε από ιρακινό δικαστήριο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για το «άσεμνο περιεχόμενο» δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία: «Δεν είμαι πλέον σε θέση να κοροϊδεύω ένα κόμμα ή το κράτος ή κάποιο δημόσιο πρόσωπο ... ή την κατάσταση των δρόμων, του νερού, των σχολείων ή των γεφυρών. Γιατί; Επειδή όλα αυτά ανήκουν στα [πολιτικά] κόμματα».
Περιορισμός της ελευθερίας της έκφρασης και της ειρηνικής συνάθροισης
Στις 9 Μαΐου 2023, το κοινοβούλιο πραγματοποίησε τη δεύτερη ανάγνωση του προτεινόμενου νόμου για την Ελευθερία της Έκφρασης και της Ειρηνικής Συνάθροισης, και ο Mohammed al-Halbousi, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, μπορεί ανά πάσα στιγμή να ζητήσει γενική ψηφοφορία επί του νόμου.
Τροποποιήσεις και στα δύο νομοσχέδια συζητούνται κατ' ιδίαν από τους νομοθέτες, σύμφωνα με άτομα που έχουν συμμετάσχει στις συζητήσεις και έχουν δει τις προτεινόμενες νέες διατυπώσεις στα νομοσχέδια. Ωστόσο, οι τροποποιήσεις αυτές δεν έχουν δημοσιοποιηθεί και δεν είναι σαφές αν τα σχέδια θα κοινοποιηθούν πριν από μια πιθανή ψηφοφορία.
Ο Hayder Hamzoz, εκτελεστικός διευθυντής του INSM, δήλωσε: «Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι στο Ιράκ σήμερα υποφέρουμε από έλλειψη πρόσβασης στην πληροφόρηση σχετικά με τα νομοσχέδια που εξετάζονται από το κοινοβούλιο. Η πρόσβαση στην πληροφόρηση αποτελεί εγγενές ανθρώπινο δικαίωμα και είναι ένα από τα κλειδιά για το κράτος δικαίου, για την ενδυνάμωση των πολιτών και για τη δυνατότητα να συμμετέχουν αποτελεσματικά στην πολιτική ζωή και την καταπολέμηση της διαφθοράς».
Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι στο Ιράκ σήμερα υποφέρουμε από έλλειψη πρόσβασης στην πληροφόρηση σχετικά με τα νομοσχέδια που εξετάζονται από το κοινοβούλιο. Η πρόσβαση στην πληροφόρηση αποτελεί εγγενές ανθρώπινο δικαίωμα.
Haidar Hamzoz, εκτελεστικός διευθυντής του INSM για τα ψηφιακά δικαιώματα στο Ιράκ
Το νομοσχέδιο απαγορεύει την υπονόμευση «θρησκειών, θρησκευτικών πεποιθήσεων, αιρέσεων». Όσες/-οι συλλαμβάνονται να «προσβάλλουν δημοσίως ένα τελετουργικό ή κάποιο σύμβολο ή πρόσωπο που αποτελεί αντικείμενο αγιασμού, λατρείας ή σεβασμού για μια θρησκευτική αίρεση» αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως και δέκα ετών και πρόστιμο έως και 10.000.000 ιρακινά δηνάρια (7.600 δολάρια ΗΠΑ).
Καθώς οι θρησκευτικές προσωπικότητες διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στα μεγάλα πολιτικά κόμματα του Ιράκ, η απαγόρευση της κριτικής θα περιόριζε σημαντικά την άσκηση του δικαιώματος των ανθρώπων στην ελευθερία της έκφρασης. Σύμφωνα με το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, όταν ένα κράτος-μέλος επιβάλλει περιορισμούς στην άσκηση της ελευθερίας της έκφρασης, αυτοί οι περιορισμοί δεν γίνεται να θέτουν σε κίνδυνο το ίδιο το δικαίωμα. Η σχέση μεταξύ δικαιώματος και περιορισμού και μεταξύ κανόνα και εξαίρεσης δεν πρέπει να αντιστρέφεται.
Το νομοσχέδιο επιτρέπει επίσης στις αρχές να απαγορεύουν τις δημόσιες συγκεντρώσεις, εκτός εάν λαμβάνεται προηγούμενη άδεια από τις αρχές τουλάχιστον πέντε ημέρες νωρίτερα. Δεν αναφέρει ποια κριτήρια θα εφαρμόζουν οι ιρακινές αρχές για την έγκριση ή την απαγόρευση των διαδηλώσεων, δίνοντας έτσι ουσιαστικά την εξουσία να απαγορεύουν όλες τις διαδηλώσεις.
Στην έγκυρη ερμηνεία του άρθρου 21 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα περί ελευθερίας της συνάθροισης, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έχει τονίσει στο Γενικό Σχόλιο αριθ. 37 ότι «η ανάγκη υποβολής αίτησης για άδεια από τις αρχές υπονομεύει την ιδέα ότι η ειρηνική συνάθροιση αποτελεί βασικό δικαίωμα» και ότι «όπου τα καθεστώτα αδειοδότησης επιμένουν... πρέπει στην πράξη να λειτουργούν ως συστήματα γνωστοποίησης, με την άδεια να χορηγείται ως αυτονόητη διαδικασία, ελλείψει επιτακτικών λόγων για το αντίθετο».
Οι διαδηλώτριες/-ωτές στο Ιράκ αντιμετωπίζουν ήδη καταστολή από τις υπηρεσίες ασφαλείας, και ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται κάθε φορά που οι αρχές θεωρούν ότι μια διαμαρτυρία είναι «μη εξουσιοδοτημένη», καθώς καταφεύγουν τακτικά στη χρήση βίας για να διαλύσουν τέτοιες διαμαρτυρίες. Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει στο παρελθόν πώς, κατά τη διάρκεια των πανεθνικών αντικυβερνητικών διαδηλώσεων του 2019, τουλάχιστον 600 διαδηλώτριες/-ωτές σκοτώθηκαν και χιλιάδες άλλες/-οι τραυματίστηκαν αφού οι δυνάμεις ασφαλείας κατέφυγαν στη χρήση θανατηφόρας βίας.
Αστυνόμευση της διαδικτυακής ελευθερίας της έκφρασης
Η κυβέρνηση επανέφερε στο κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για τα εγκλήματα στον κυβερνοχώρο τον Νοέμβριο του 2022. Σύμφωνα με τον ασαφώς διατυπωμένο προτεινόμενο νόμο, όποιο άτομο κριθεί ένοχο για «υποκίνηση θρησκευτικών εντάσεων ή διαμάχης» ή για «υπονόμευση της ανεξαρτησίας, της ενότητας και της ασφάλειας της χώρας ή των ύψιστων οικονομικών, πολιτικών, στρατιωτικών συμφερόντων ή των συμφερόντων ασφαλείας» θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης έως και ισόβια κάθειρξη και πρόστιμο έως και 50 εκατ. ιρακινά δηνάρια (περίπου 38.000 δολάρια ΗΠΑ).
"Τον Απρίλιο του 2023, η ιρακινή κυβέρνηση επαναβεβαίωσε την υπόσχεσή της στη Διεθνή Αμνηστία να εγγυηθεί τις δημόσιες ελευθερίες, ωστόσο οι πράξεις της στο κοινοβούλιο δεν ανταποκρίνονται σε κάτι τέτοιο», δήλωσε η Bissan Fakih, περιφερειακή υπεύθυνη εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας.