ΝΙΓΗΡΙΑ: Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΕΙ Η ΚΡΙΣΗ ΒΙΑΣΜΩΝ ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΙ ΤΟΥΣ ΔΡΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΦΙΜΩΝΕΙ ΤΙΣ ΕΠΙΖΩΣΕΣ

Παρά την κήρυξη «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» από τις αρχές της Νιγηρίας για τη σεξουαλική και την έμφυλη βία, οι βιασμοί παραμένουν σε κρισιακά επίπεδα, με τις περισσότερες επιζώσες να στερούνται δικαιοσύνης, τους βιαστές να αποφεύγουν τη δίωξη και εκατοντάδες περιπτώσεις βιασμών να μην καταγγέλλονται λόγω της διάχυτης διαφθοράς, του στιγματισμού και της ενοχοποίησης των θυμάτων, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία σε έκθεση που δημοσίευσε.

Η έκθεση «Νιγηρία: Ένα οδυνηρό ταξίδι. Η πρόσβαση στη δικαιοσύνη για γυναίκες και κορίτσια επιζώσες βιασμού» καλύπτει τρομακτικές περιπτώσεις σεξουαλικής βίας εναντίον γυναικών και κοριτσιών, συμπεριλαμβανομένου ενός εξάχρονου και ενός εντεκάχρονου κοριτσιού που δέχτηκαν τόσο άγρια επίθεση που πέθαναν. Η έκθεση αποκαλύπτει πως τα επιβλαβή πολιτισμικά στερεότυπα, οι αποτυχίες της επιβολής του νόμου να διερευνήσουν υποθέσεις βιασμού, ο τοξικός μισογυνισμός και η ανεπαρκής υποστήριξη των επιζωσών έχουν δημιουργήσει μια κουλτούρα σιωπής και ατιμωρησίας η οποία συνεχίζει να καταδικάζει εκατοντάδες γυναίκες και κορίτσια κάθε χρόνο.

«Ο φόβος να μη σε πιστέψουν, ή ακόμα χειρότερα να κατηγορηθείς που βιάστηκες, δημιουργεί μια επικίνδυνη κουλτούρα σιωπής και αποτρέπει τις επιζώσες από το να αναζητήσουν δικαιοσύνη. Είναι απαράδεκτο το ότι οι επιζώσες βιασμού και άλλων έμφυλων μορφών βίας αντιμετωπίζουν μια τέτοια βασανιστική δοκιμασία κατά την αναζήτηση δικαιοσύνης, η οποία απλώς επιτείνει τον πόνο τους. Η “κατάσταση έκτακτης ανάγκης” έχει αποδειχτεί ότι είναι μια κενή δήλωση, η οποία δεν έχει συμβάλει σε τίποτε μέχρι τώρα όσον αφορά την προστασία των γυναικών και των κοριτσιών της Νιγηρίας».

Η έκθεση βασίζεται σε έρευνα που διεξήχθη μεταξύ Μαρτίου 2020 και Αυγούστου 2021, συμπεριλαμβανομένων συνεντεύξεων με 14 γυναίκες και κορίτσια επιζώσες βιασμού ηλικίας 12-42 ετών. Οι ερευνήτριες/ές της Διεθνούς Αμνηστίας πήραν επίσης συνέντευξη από εφτά γονείς των επιζώντων παιδιών. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν στην Αμπούτζα, στο Λάγος, στο Κάνο, στο Σοκότο και στο Μπαουτσί.

Πανδημία βιασμών

Ο βιασμός εξακολουθεί να είναι μια από τις πιο διαδεδομένες παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων στη Νιγηρία.

Μετά το λοκντάουν που επιβλήθηκε για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του Covid-19 το 2020, σημειώθηκε έξαρση στους βιασμούς. Τον Ιούνιο 2020, η νιγηριανή αστυνομία είπε οτι κατέγραψε 717 περιστατικά βιασμού μεταξύ Ιανουαρίου-Μαΐου του προηγούμενου έτους. Τον Απρίλιο του 2020, η υπουργός Γυναικείων Υποθέσεων της Νιγηρίας Pauline Tallen, είπε ότι τουλάχιστον 3.600 υποθέσεις βιασμού καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του λοκντάουν, ενώ η Εθνική Επιτροπή Ανθρώπινων Δικαιωμάτων (NHRC) έλαβε 11.200 αναφορές περιπτώσεων βιασμού για ολόκληρο το 2020.

Καθώς οι αναφορές για βιασμούς κλιμακώθηκαν σε όλη τη Νιγηρία, οι κυβερνήτριες/τες των πολιτειών κήρυξαν «κατάσταση έκτακτης ανάγκης» αναφορικά με τους βιασμούς και την έμφυλη βία τον Ιούνιο του 2020. Υποσχέθηκαν επίσης να δημιουργήσουν ένα μητρώο σεξουαλικών παραβατών. Όμως, πάνω από έναν χρόνο μετά τη δήλωσή τους, τίποτα δεν έχει αλλάξει, καθώς έχουν αναφερθεί περισσότερες περιπτώσεις βιασμού.

Ένα θύμα, η Vera Uwaila Omosuwa, μια 22χρονη φοιτήτρια μικροβιολογίας, βιάστηκε και δέχτηκε βάναυση επίθεση το 2020 σε μια εκκλησία κοντά στο σπίτι της στο Μπενίν της πολιτείας Έντο, και πέθανε λίγες μέρες αργότερα από τα τραύματά της. Η Hamira, μια 5χρονη, ναρκώθηκε και βιάστηκε από γείτονά της τον Απρίλιο του 2020. Τα τραύματά της ήταν τόσο άσχημα που δεν μπορούσε πλέον να ελέγξει την ουροδόχο κύστη της.

Η Barakat Bello, μια 18χρονη φοιτήτρια, βιάστηκε κατά τη διάρκεια ληστείας στο σπίτι της στο Ιμπαντάν, στην πόλη Όγιο. Σφαγιάστηκε με μαχαίρι από τους βιαστές της και πέθανε την 1η Ιουνίου 2020. Η Favour Okechukwu, ένα 11χρονο κορίτσι, βιάστηκε μέχρι θανάτου ομαδικά στο Έτζιγκμπο της πολιτείας Λάγκος. Μια 70χρονη γυναίκα βιάστηκε στην πολιτεία Ογκούν. Τον Μάιο του 2021, ένα 6χρονο κορίτσι βιάστηκε μέχρι θανάτου στην πολιτεία Καντούνα.

«Η πανδημία του Covid-19 μονάχα εξέθεσε αυτό που συνέβαινε για τόσο καιρό. Όχι μόνο οι γυναίκες και τα κορίτσια βιάζονται στη Νιγηρία, αλλά όταν είναι αρκετά τολμηρά να εμφανιστούν απορρίπτονται από τους αστυνομικούς ως ψεύτρες και ως άτομα που προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή – προσβολές που προκαλούν περαιτέρω τραυματισμό», είπε η Osai Ojigho.

Απαρχαιωμένοι νόμοι και αποτυχίες επιβολής του νόμου

Παρά τη διεθνή υποχρέωση της Νιγηρίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα να θεσπίζει, να εφαρμόζει και να παρακολουθεί νομοθεσία που αντιμετωπίζει όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών, οι γυναίκες και τα κορίτσια εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις στη νομοθεσία και την πράξη.

Ο ορισμός του βιασμού σύμφωνα με τον ποινικό κώδικα που εφαρμόζεται στο νότιο τμήμα της Νιγηρίας, και ο ποινικός κώδικας που ισχύει στη βόρεια Νιγηρία είναι αμφότεροι ξεπερασμένοι. Ο νόμος για την απαγόρευση της βίας κατά προσώπων διεύρυνε το πεδίο εφαρμογής και τον ορισμό του βιασμού, αλλά σιωπά ως προς τη συναίνεση.

«Παρά την επέκταση του νομικού πεδίου του ορισμού του βιασμού, ο νόμος για την απαγόρευση της βίας κατά προσώπων και άλλοι νόμοι έχουν περιορισμένη δικαιοδοσία. Ακόμη και σε πολιτείες όπου ο συγκεκριμένος αλλά και άλλοι νόμοι έχουν καθιερωθεί, δεν υπήρξε καμία επιβολή ή εφαρμογή», δήλωσε η Osai Ojigho.

Οι επιζώσες και οι ΜΚΟ που έδωσαν συνέντευξη γι’ αυτή την έρευνα είπαν ότι το στίγμα και η ενοχοποίηση των θυμάτων είναι βασικοί παράγοντες που εμποδίζουν την καταγγελία του βιασμού. Οι επιζώσες μοιράστηκαν στενάχωρες εμπειρίες και είπαν στη Διεθνή Αμνηστία ότι δεν έκαναν καταγγελία εξαιτίας του φόβου τους ότι δεν θα τις πιστέψουν και θα τις κατηγορήσουν. Τα παιδιά, τα οποία γίνονται ολοένα και περισσότερο στόχοι σεξουαλικής βίας, αντιμετωπίζουν προκλήσεις σχετικά με την καταγγελία αυτών των εγκλημάτων λόγω της έλλειψης διαδικασιών καταγγελίας φιλικών προς τα παιδιά.

Επιπλέον, τα ετοιμόρροπα αστυνομικά τμήματα συχνά στερούνται του χώρου για την ιδιωτικότητα που χρειάζονται οι επιζώσες για να κάνουν τις καταθέσεις τους.

Η Onyinye, μια 14χρονη, βιάστηκε από τον γείτονά της όταν την έστειλε η μητέρα της για να τον βοηθήσει να φτιάξει το τηλέφωνό του. Όταν η Onyineye και η μητέρα της πήγαν στο αστυνομικό τμήμα για να καταγγείλουν το έγκλημα, όχι μόνο μια γυναίκα αστυνομικός χαστούκισε το κορίτσι και της τράβηξε το αυτί, αλλά και η μητέρα της Onyinye επιπλήχθηκε επίσης επειδή δεν έδωσε στην κόρη της «καλή ανατροφή».

Ακτιβίστριες/ές και δικηγόροι έχουν καταδικάσει την κακή ποιότητα των αστυνομικών ερευνών σε υποθέσεις βιασμού. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι δράστες δωροδοκούν τους αστυνομικούς για να μην ερευνήσουν τα εγκλήματά τους. Η αστυνομία έχει επίσης συμβουλεύσει τις επιζώσες και τους δράστες να διευθετούν υποθέσεις εκτός του πεδίου εφαρμογής του συστήματος ποινικής δικαιοσύνης, γεγονός που διαιωνίζει τις παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των γυναικών και την ατιμωρησία των βιασμών.

Η ώρα για δράση είναι τώρα

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις νιγηριανές αρχές να δράσουν τώρα και να προστατεύσουν τις γυναίκες και τα κορίτσια από τη σεξουαλική βία. Όλες οι καταγγελλόμενες περιπτώσεις βιασμού πρέπει να διερευνώνται ενδελεχώς, έγκαιρα και αμερόληπτα, και οι δράστες πρέπει να διώκονται ποινικά και, αν καταδικαστούν, να καταδικαστούν με τις κατάλληλες ποινές. Οι υφιστάμενοι νόμοι που εισάγουν διακρίσεις πρέπει να καταργηθούν και να ακολουθηθεί με συγκεκριμένο πλαίσιο η εφαρμογή και η επιβολή του νόμου.

Η αστυνομία της Νιγηρίας πρέπει να παρέχει όλη την απαραίτητη υποστήριξη στις επιζώσες και να ενεργεί σύμφωνα με τον κώδικα συμπεριφοράς, παρέχοντας μια ασφαλή διαδικασία στην αναζήτηση δικαιοσύνης για τις επιζώσες, ώστε να καταγγείλουν τον βιασμό ή άλλη μορφή έμφυλης βίας και να δικαιωθούν.

Τα δικαστήρια πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι περιπτώσεις σεξουαλικής βίας διώκονται δίκαια και έγκαιρα. Οποιαδήποτε εκκρεμότητα σε υποθέσεις βιασμού που μπορεί να δημιουργήσει απαράδεκτα εμπόδια για την πρόσβαση των επιζωσών βιασμού στη δικαιοσύνη πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Ιστορικό πλαίσιο

Οι ερευνήτριες/ές της Διεθνούς Αμνηστίας πήραν συνεντεύξεις από 14 γυναίκες και κορίτσια που επέζησαν βιασμού μεταξύ 12 και 42 ετών. Οι ερευνητές πήραν επίσης συνεντεύξεις από 7 γονείς επιζώντων παιδιών. Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν αυτοπροσώπως, καθώς και μέσω τηλεφώνου και βιντεοκλήσεων.