ΓΕΝΕΥΗ: Ο ΟΗΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΕ ΕΝΑ ΥΓΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το Συμβούλιο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ πρέπει να αναγνωρίσει ότι το ασφαλές, καθαρό, υγιές και βιώσιμο περιβάλλον είναι καθολικό ανθρώπινο δικαίωμα, δήλωσε σήμερα η Διεθνής Αμνηστία. Με εκατομμύρια ανθρώπους να αντιμετωπίζουν την πείνα και τον εκτοπισμό λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος, είναι πιο σαφές από ποτέ ότι η ανθρώπινη ζωή και η αξιοπρέπεια εξαρτώνται από το υγιές περιβάλλον.

Ξεκινά σήμερα στη Γενεύη η 48η τακτική σύνοδος του Συμβουλίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ. Η Διεθνής Αμνηστία ενώνεται με περισσότερες από 1.100 ομάδες της κοινωνίας των πολιτών και των ιθαγενών λαών, καλώντας τα κράτη-μέλη να αναλάβουν ψήφισμα για την επίσημη αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει επίσης να δώσουν στον ΟΗΕ νέα εξουσιοδότηση για τη θέσπιση ειδικής διαδικασίας πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα και την κλιματική αλλαγή.

«Οι δραματικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής έχουν αποτυπώσει, με καταστροφική σαφήνεια, πόσο ζωτικής σημασίας είναι το υγιές περιβάλλον για την απόλαυση όλων των άλλων δικαιωμάτων μας. Είναι εύκολο να θεωρούμε τον πλανήτη μας δεδομένο μέχρι να δούμε το ανθρώπινο κόστος που επιφέρει η υποβάθμισή του: πείνα, εκτοπισμοί, ανεργία, αστεγία, ασθένειες και θάνατοι», δήλωσε η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Η αποτυχία των κυβερνήσεων να δράσουν κατά της κλιματικής αλλαγής ενόψει των συντριπτικών επιστημονικών στοιχείων μπορεί κάλλιστα να είναι η μεγαλύτερη διαγενεακή παραβίαση ανθρώπινων δικαιωμάτων στην ιστορία. Ως ο πρωταρχικός παγκόσμιος φορέας για τα ανθρώπινα δικαιώματα, το Συμβούλιο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων πρέπει να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία που διαθέτει για να αντιμετωπίσει την κρίση. Καλούμε όλα τα κράτη να υποστηρίξουν την αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον, τόσο σε επίπεδο ΟΗΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο. Όσα κράτη δεν το κάνουν θα βρίσκονται στη λάθος πλευρά της ιστορίας και θα στέκονται ενάντια στο κοινό μέλλον της ανθρωπότητας».

Κρίσιμο ανθρώπινο δικαίωμα

Το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον αναγνωρίζεται νομικά σε περισσότερο από το 80% των κρατών-μελών του ΟΗΕ μέσα από το σύνταγμα κάθε κράτους, μέσα από τη νομοθεσία, τις δικαστικές αποφάσεις και τις περιφερειακές συνθήκες. Κατά την άποψη πολλών, περιέχεται επίσης σιωπηρά στις παγκόσμιες συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αν και δεν έχει αναγνωριστεί ρητά από τα κράτη μέσω των Ηνωμένων Εθνών. Ένα ευρύ φάσμα από φορείς του ΟΗΕ και άλλους διακυβερνητικούς οργανισμούς, καθώς και ΜΚΟ, συνδικάτα και επιχειρηματικές ομάδες, έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους στην παγκόσμια αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον.

Η αναγνώριση από τον ΟΗΕ καθιστά σαφές ότι τα κράτη έχουν υποχρέωση να προστατεύουν, να σέβονται και να εκπληρώνουν αυτό το δικαίωμα.

Ενθαρρύνει μάλιστα τα κράτη που δεν έχουν ακόμη αναγνωρίσει αυτό το δικαίωμα στην εθνική τους νομοθεσία να το πράξουν, ενώ παρακινεί άλλα να ενισχύσουν τη νομοθεσία τους. Υποστηρίζει επίσης το κρίσιμο έργο των υπερασπιστών/ριών των περιβαλλοντικών ανθρώπινων δικαιωμάτων, επιστεγάζοντας τη νομιμότητα των προσπαθειών τους και ασκώντας μεγαλύτερη πίεση στα κράτη να τους/τις προστατεύσουν από απειλές και επιθέσεις.

Μαζί με τη δημιουργία Ειδικής Διαδικασίας για την Κλιματική Αλλαγή και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η επίσημη αναγνώριση θα διευκόλυνε επίσης τα Ηνωμένα Έθνη να υποστηρίξουν τα κράτη ώστε να βελτιώσεις τις επιδόσεις τους στα περιβαλλοντικά ζητήματα.

Σήμερα η συμμετοχή των οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ σε περιβαλλοντικά ζητήματα εξαρτάται από τη σχέση μεταξύ περιβαλλοντικών επιπτώσεων και άλλων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να εξεταστεί εάν το δικαίωμα στην κατάλληλη στέγαση έχει παραβιαστεί λόγω της αποψίλωσης των δασών ή εάν το δικαίωμα στην υγεία απειλείται από αδυναμία αντιμετώπισης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Το καθολικά αναγνωρισμένο δικαίωμα στο υγιές περιβάλλον θα καθιστούσε ευκολότερο για τους οργανισμούς ανθρώπινων δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών να εξετάσουν τη συμμόρφωση των κρατών προς τις υποχρεώσεις τους ως προς το περιβάλλον και να παρέχουν υποστήριξη και βοήθεια στα κράτη για την προώθηση αυτής της συμμόρφωσης.

Η έρευνα καταδεικνύει ότι η αναγνώριση του δικαιώματος σε ένα υγιές περιβάλλον σε επίπεδο κράτους συμβάλλει σε βελτιωμένα περιβαλλοντικά αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένου του καθαρότερου αέρα, της αυξημένης πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό και στις μειωμένες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου. Δίνει επίσης τη δυνατότητα στις κοινότητες να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους ενάντια στις δυσμενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με την κρατική και εταιρική ευθύνη.

«Όπως τόνισε ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το περιβάλλον, όταν ο ΟΗΕ επικύρωσε ψηφίσματα που αναγνωρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο νερό και τις εγκαταστάσεις υγιεινής το 2010, ώθησε πολλά κράτη να συμπεριλάβουν αυτά τα δικαιώματα στην εθνική τους νομοθεσία. Οδήγησε επίσης ώστε δισεκατομμύρια δολάρια να κινηθούν προς τις αυξημένες επενδύσεις σε υποδομές νερού, βελτιώνοντας δραματικά τη ζωή εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων», δήλωσε η Agnès Callamard.

«Η αναγνώριση του δικαιώματος στο υγιές περιβάλλον θα μπορούσε να προκαλέσει παρόμοια μετασχηματιστική αλλαγή στις κρατικές προσεγγίσεις για την κλιματική αλλαγή. Καλούμε όλα τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων να εκμεταλλευτούν αυτή την ευκαιρία για να αυξήσουν το έργο του ΟΗΕ γύρω από την κλιματική κρίση, μία από τις πιο τρομακτικές και επείγουσες προκλήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην ιστορία».