Η ΚΑΚΟΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΙΑΔΗΛΩΤΩΝ/ΡΙΩΝ ΚΑΙ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΕΙ ΤΗΝ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΝΑΓΚΗ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ

Ο κόσμος πρέπει να δράσει επειγόντως για να απαγορεύσει το παγκόσμιο εμπόριο εξοπλισμού που έχει σχεδιαστεί για να προκαλεί βασανιστικό πόνο και τραυματισμό, ανέφεραν σήμερα η Διεθνής Αμνηστία και το Ίδρυμα Έρευνας Ωμέγα, εν όψει της συνόδου κορυφής των Ηνωμένων Εθνών για το «εμπόριο βασανιστηρίων». Σε μια νέα έκθεση, Τερματίζοντας το εμπόριο βασανιστηρίων: Η πορεία προς τους παγκόσμιους ελέγχους στα «Εργαλεία βασανιστηρίων», οι οργανώσεις ζήτησαν επίσης ελέγχους στον τυποποιημένο αστυνομικό εξοπλισμό για να διασφαλιστεί ότι δεν θα καταλήξει στα χέρια κακομεταχειριστών.

«Πάνω από τρεις δεκαετίες μετά την απαγόρευση των βασανιστηρίων διεθνώς, οι άνθρωποι συνεχίζουν να βασανίζονται, συχνά μέχρι θανάτου, σε φυλακές και κέντρα κράτησης σε όλο τον κόσμο. Είναι παράλογο να απαγορεύονται τα βασανιστήρια, ενώ επιτρέπεται η συνέχιση του εμπορίου άθλιου εξοπλισμού ειδικά σχεδιασμένου για βασανιστήρια, όπως είναι τα καρφιά και τα σίδερα ποδιών,» δήλωσε ο Patrick Wilcken, Επικεφαλής Επιχειρήσεων, Ασφάλειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Στο μεταξύ, με τους διαδηλωτές/ριες σε όλο τον κόσμο να πνίγονται από δακρυγόνα και να τραυματίζονται από λαστιχένιες σφαίρες, υπάρχει επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης των ελέγχων στο εμπόριο του εξοπλισμού αστυνόμευσης. Ο τυπικός εξοπλισμός, όπως οι χειροπέδες και τα κλομπ, μπορεί να είναι όργανα βασανιστηρίων εάν πέσουν σε λάθος χέρια. Οι χώρες πρέπει να ενωθούν για να δημιουργήσουν ένα παγκόσμιο, νομικά δεσμευτικό εργαλείο για τη ρύθμιση του εμπορίου αυτών των προϊόντων.»

Ένα πλαίσιο για τον τερματισμό του εμπορίου πόνου και ταλαιπωρίας

Η έκθεση της Αμνηστίας και του Omega κυκλοφόρησε ταυτόχρονα με τη συνάντηση κορυφής της συμμαχίας 60 κρατών Alliance for Torture-Free Trade [Συμμαχία για Εμπόριο Ελεύθερο από Βασανιστήρια] στον ΟΗΕ, μέρος μιας συνεχιζόμενης διαδικασίας που διερευνά τρόπους ρύθμισης του παγκόσμιου εμπορίου εξοπλισμού επιβολής του νόμου.

Για να βοηθήσουν τη διαδικασία των Ηνωμένων Εθνών, η Διεθνής Αμνηστία και η Omega παρουσιάζουν ένα «Πλαίσιο κατά των βασανιστηρίων για το εμπόριο», το οποίο καθορίζει βασικά μέτρα που πρέπει να λάβουν τα κράτη για να ρυθμίσουν αποτελεσματικά το εμπόριο εξοπλισμού επιβολής του νόμου και προϊόντων θανατικής ποινής.

Αυτό περιλαμβάνει την απαγόρευση εγγενώς κακοποιητικού εξοπλισμού, όπως μπαστούνια με καρφιά, ζώνες ηλεκτροσόκ και σταθμισμένα σίδερα ποδιών. Περιλαμβάνει επίσης ισχυρούς έλεγχους ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εμπόριο εξοπλισμού αστυνόμευσης που χρησιμοποιείται συνήθως, συμπεριλαμβανομένων των χειροπέδων, σπρέι πιπεριού και τίζερ.

Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη για απαγόρευση του εμπορίου εξοπλισμού θανατικής ποινής, όπως η αγχόνη και οι ηλεκτρικές καρέκλες, καθώς και για ελέγχους εξαγωγών των φαρμακευτικών χημικών διπλής χρήσης για την αποτροπή της χρήσης τους σε θανατηφόρες εκτελέσεις με ένεση.

«Η έρευνά μας αποκάλυψε την προώθηση μιας σειράς εγγενώς κακοποιητικού εξοπλισμού επιβολής του νόμου σε εμπορικές εκθέσεις και σε ιστότοπους εταιρειών: συσκευές ηλεκτροπληξίας που ενεργοποιούνται από απόσταση συνδεδεμένες με τα σώματα των κρατουμένων, βαριά σίδερα ποδιών, δεσμά κρατουμένων βιδωμένα στους τοίχους, κλομπ με καρφιά και οδοντωτές ασπίδες, αστυνομικά κλομπ με ηλεκτροσόκ και πιστόλια αναισθητοποίησης, γάντια ηλεκτροσόκ και ακόμη και συσκευές ηλεκτροπληξίας, και ο κατάλογος συνεχίζεται,» δήλωσε ο Δρ. Michael Crowley, Ερευνητικός Συνεργάτης στο Ίδρυμα Έρευνας Omega.

«Για πολύ καιρό, τα κράτη κλείνουν τα μάτια στο εμπόριο ‘εργαλείων βασανιστηρίων’, επιτρέποντας σε εταιρείες σε όλο τον κόσμο να επωφεληθούν από τον ανθρώπινο πόνο και τη δυστυχία. Όλα τα κράτη έχουν την ευθύνη να ενεργήσουν αποφασιστικά για να θέσουν υπό έλεγχο αυτό το εμπόριο. Το Εμπορικό Πλαίσιο κατά των βασανιστηρίων μας παρέχει τη βάση για αποτελεσματική δράση - θέτοντας ξεχωριστά εθνικούς περιορισμούς και συμφωνώντας συλλογικά σε διεθνή πρότυπα μέσω της τρέχουσας διαδικασίας του ΟΗΕ.»

Βασανισμοί με ηλεκτροπληξία

Οι συσκευές ηλεκτροπληξίας είναι ένα κοινό εργαλείο βασανιστηρίων παγκοσμίως. Στις 9 Σεπτεμβρίου 2020, για παράδειγμα, ο Javier Ordoñez ακινητοποιήθηκε από την αστυνομία στην Μπογκοτά της Κολομβίας, για φερόμενη παραβίαση των περιορισμών για τον κορονοϊό. Οι αξιωματικοί τον κάρφωσαν στο έδαφος και έκαναν επανειλημμένα ηλεκτροπληξία στο σώμα του για περίπου πέντε λεπτά, χρησιμοποιώντας ένα τίζερ. Πέθανε στο νοσοκομείο ώρες αργότερα ως αποτέλεσμα αμβλέος τραύματος.

Στη Σαουδική Αραβία, ένας κρατούμενος από την Αιθιοπία, ο Solomon, είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι οι φρουροί των φυλακών είχαν χρησιμοποιήσει συσκευές ηλεκτροπληξίας εναντίον του, αφού διαμαρτυρήθηκε για την έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης.

«Εάν παραπονεθείς, εφαρμόζουν κάποια συσκευή πάνω σου και πέφτεις κάτω. Είναι όπως όταν αγγίζεις κάτι με ηλεκτρικό ρεύμα. Αφήνει ένα κόκκινο σημάδι στο δέρμα σου… Από τότε, δεν παραπονιόμαστε πια γιατί φοβόμαστε ότι θα κάνουν ξανά αυτό το ηλεκτρικό πράγμα στην πλάτη μας. Παραμένουμε σιωπηλοί/ές.»

Η Διεθνής Αμνηστία και η Omega ζητούν μια παγκόσμια απαγόρευση του εμπορίου και της χρήσης ορισμένων συσκευών ηλεκτροπληξίας που δεν είναι κατάλληλες για την επιβολή του νόμου. Αυτά περιλαμβάνουν συσκευές που φοριούνται στο σώμα, όπως ζώνες και γιλέκα, και συσκευές άμεσης επαφής που προορίζονται για χρήση από την αστυνομία, όπως κλομπ και συσκευές αρπαγής. Ορισμένες συσκευές βλήματος ηλεκτροπληξίας ενδέχεται να έχουν νόμιμο σκοπό επιβολής του νόμου, αλλά το εμπόριο και η χρήση τους πρέπει να ελέγχονται αυστηρά.

Ξύλο με κλομπ

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης σκληρές μαρτυρίες από άτομα που υπέστησαν ξυλοδαρμούς με μπαστούνια, κλομπ και ράβδους από την αστυνομία, συμπεριλαμβανομένου ενός κρατουμένου στο Μπουρούντι που ανέφερε:

«[Η αστυνομία] μας χτύπησε στην πλάτη, τους γλουτούς και τα πόδια μας για 20 λεπτά. Ήταν έξι αστυνομικοί και άλλαζαν μεταξύ τους. Είχα προβλήματα με το περπάτημα για μια εβδομάδα. Δεν μπορούσα να φορέσω τα παπούτσια μου, γιατί τα πόδια μου ήταν τόσο πρησμένα.»

Μετά τις μετεκλογικές διαδηλώσεις στη Λευκορωσία τον Αύγουστο του 2020, η Katsyaryna Novikava είπε στη Διεθνή Αμνηστία ότι πέρασε 34 ώρες στο Κέντρο Απομόνωσης Παραβατών, όπου οι συλληφθέντες/είσες αναγκάστηκαν να ξαπλώσουν στο χώμα της αυλής της εγκατάστασης. Μέσα στο κέντρο, είπαν σε δεκάδες άντρες να βγάλουν τα ρούχα τους και να σταθούν στα τέσσερα, ενώ οι αξιωματικοί τους κλωτσούσαν και τους χτυπούσαν με κλομπ. Η Katsyaryna εξαναγκάστηκε και η ίδια να γονατίσει και να ακούει τις κραυγές τους.

Βασανιστήρια και κακομεταχείριση στους δρόμους

Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, πολλές αστυνομικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει μια σειρά εξοπλισμού και όπλων εκτός των στερητικών της ελευθερίας με τρόπο που μπορεί να συνιστούσαν βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση.

Αυτό περιλαμβάνει τη σκόπιμη και επαναλαμβανόμενη στοχοποίηση ειρηνικών διαδηλωτών/ριών με λαστιχένιες σφαίρες, πλαστικές σφαίρες και άλλα δυνητικά θανατηφόρα βλήματα, που είχαν ως αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς και απώλεια όρασης. Περιλαμβάνει επίσης την αδικαιολόγητη και τιμωρητική χρήση χημικών ερεθιστικών ουσιών, όπως το σπρέι πιπεριού, σε άτομα που δεν παρουσιάζουν απειλή, και τη χρήση μεγάλων ποσοτήτων δακρυγόνου σε περιορισμένους χώρους.

Η Διεθνής Αμνηστία και η Omega καλούν τα κράτη να χρησιμοποιήσουν το πλαίσιο εμπορίας κατά των βασανιστηρίων για να θεσπίσουν κανονισμούς ή να ενισχύσουν τους υφιστάμενους εθνικούς ελέγχους στο εμπόριο προϊόντων που χρησιμοποιούνται για θανατική ποινή, βασανιστήρια ή άλλες μορφές κακομεταχείρισης.

Οι αυστηρότεροι έλεγχοι στον εξοπλισμό επιβολής του νόμου θα πρέπει να περιλαμβάνουν την έκδοση αδειών κατά περίπτωση, μετά από εκτιμήσεις του κινδύνου κατάχρησης του εξοπλισμού για βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση.

Οι εταιρείες έχουν επίσης την ευθύνη να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα.

«Ενώ οι εμπορικοί έλεγχοι σχετίζονται με κρατικές υποχρεώσεις, αυτό δεν απαλλάσσει τις εταιρείες από το ρόλο τους σε αυτό το τρομακτικό εμπόριο,» δήλωσε ο Patrick Wilcken.

«Οι εταιρείες πρέπει να αναλάβουν προληπτικά τη δέουσα επιμέλεια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να αποτρέψουν την κατάχρηση των προϊόντων τους. Όσοι κατασκευάζουν, προωθούν ή εμπορεύονται εγγενώς καταχρηστικό εξοπλισμό επιβολής του νόμου που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί μόνο για βασανιστήρια, κακομεταχείριση ή θανατική ποινή πρέπει να σταματήσουν αμέσως αυτές τις δραστηριότητες.»