ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΡΟΝΟΙΟ, Η ΕΥΡΩΠΗ ΔΕΝ ΕΔΕΙΧΝΕ ΕΝΣΥΝΑΙΣΘΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ/ΡΙΕΣ. Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΑΣ ΔΙΔΑΞΕΙ ΤΗΝ ΣΥΜΠΟΝΙΑ
Του Matteo de Bellis, ερευνητή Μετανάστευσης της Διεθνούς Αμνηστίας
Στις 11 το πρωί της 28ης Απριλίου, οι ένοικοι και οι φροντιστές/τριες του κέντρου φροντίδας Surrey Hills στο Ηνωμένο Βασίλειο στέκονταν σιωπηλοί/ες ως φόρο τιμής στον Larni Zuniga, ο οποίος είχε χάσει την ζωή του από τον κορονοϊό τέσσερις ημέρες πριν.
Οι συνάδελφοι/ισσές του τον χαρακτηρίζουν ως έναν «πολύτιμο νοσηλευτή», του οποίου η αφοσίωση και η συμπόνια «ήταν ασύγκριτες». Ο 54χρονος Zuniga είχε μόλις γίνει Βρετανός πολίτης, 12 χρόνια αφού είχε έρθει από τις Φιλιππίνες. Μετά από χρόνια αναμονής, η σύζυγός του έλαβε τελικά τα έγγραφα για την επανένωσή τους. Εκείνη θα έφτανε τον Ιούνιο - εάν ο κορονοϊός δεν είχε φτάσει πρώτος.
Αυτή η τραγωδία, και αμέτρητες άλλες, εκθέτουν όχι μόνο τις τρομερές συμφορές που μπορεί να προκαλέσει ο κορονοϊός, αλλά και το πόσο στρεβλά είναι τα δομικά στοιχεία της κοινωνίας μας. Οι άνθρωποι που εκτελούν ουσιώδη εργασία – π.χ. φροντίζουν ηλικιωμένους/ες ή παιδιά, κατασκευάζουν δρόμους, παραδίδουν φαγητό, μαζεύουν φρούτα και γεμίζουν ράφια - είναι πάντοτε μεταξύ των χαμηλότερα αμειβόμενων και συχνά έχουν μεταναστευτικό υπόβαθρο. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν την πολυτέλεια να εργάζονται από το σπίτι και, ως εκ τούτου, εκτίθενται ευκολότερα στον ιό.
Αυτό πρέπει να το έχουμε κατά νου όταν δεσμευόμαστε να μην αφήσουμε κανέναν/καμία πίσω. Οι μετανάστες/τριες – όπως και οι άστεγοι/ες, γυναίκες και παιδιά σε κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον, άτομα υπό κράτηση και άλλοι/ες - αντιμετωπίζουν μεγαλύτερους κινδύνους κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης. Αποδεικνύοντας πόσο πολύ βασίζονται οι κοινωνίες μας σε αυτό που θεωρείται «χαμηλής ειδίκευσης» εργασία, μεγάλο μέρος της οποίας φέρνουν σε πέρας οι μετανάστες/ριες, αυτή η κρίση θα πρέπει να μας ωθήσει να επανεκτιμήσουμε τον τρόπο με τον οποίο θέλουμε να ρυθμίσουμε την κινητικότητα στο μέλλον, μόλις μειωθούν οι περιορισμοί.
Ο κορονοϊός έχει παραλύσει την καθημερινότητα και την κινητικότητά μας για μερικές εβδομάδες, αλλά μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν θα επηρεάσει μακροπρόθεσμα τα μεταναστευτικά ρεύματα προς και εντός Ευρώπης. Εάν οι περιορισμοί παραμείνουν σε ισχύ για μεγάλο χρονικό διάστημα και τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται δραματικά, αναμένουμε μειωμένη κίνηση. Ωστόσο, οι κύριοι μοχλοί της μετανάστευσης - η απόλυτη ανισότητα και η ανθρώπινη προσδοκία για βελτίωση των συνθηκών ζωής - δεν αναμένεται να εξαφανιστούν σύντομα. Επίσης, ο κατακερματισμός της αγοράς εργασίας σημαίνει ότι ακόμη και μια λιγότερο ευημερούσα Ευρώπη θα έχει ακόμη έλλειψη εργατικού δυναμικού.
Κοιτάξτε, για παράδειγμα, πώς ξεκίνησε η περίοδος συγκομιδής με έλλειψη εργατών/τριών στα χωράφια, λόγω του ότι οι εποχιακοί εργάτες/τριες της Ανατολικής Ευρώπης δεν μπορούσαν να ταξιδέψουν. Αυτό τους αφήνει δυστυχώς χωρίς εισόδημα σε χώρες με ασθενέστερα δίκτυα κοινωνικής ασφάλισης. Αλλά αφήνει επίσης τις γεωργικές επιχειρήσεις να παρακαλούν τις κυβερνήσεις να νομιμοποιήσουν τους μετανάστες/τριες χωρίς νόμιμα έγγραφα που βρίσκονται στην επικράτειά τους. Οι νομιμοποιήσεις μπορεί να παρέχουν προσωρινή αναστολή, αλλά θα απαιτηθούν συστημικές λύσεις μακροπρόθεσμα. Εάν θέλουμε οι άνθρωποι να περάσουν από ασφαλείς και κανονικές οδούς - και όχι παράνομα - πρέπει να διασφαλίσουμε την ύπαρξη αυτών των οδών.
Γενικότερα, το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις θυμούνται τους μετανάστες/τριες μόνο όταν τους/τις έχουν ανάγκη, αποκαλύπτει μια ντροπιαστική έλλειψη ενσυναίσθησης για άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο, ιδιαίτερα κατά το διάστημα της πανδημίας. Εάν, τουλάχιστον, είναι αναγκαίες οι προσωρινές νομιμοποιήσεις, είναι στοιχειώδες να διασφαλιστεί η πρόσβαση των ανθρώπων σε παροχή βασικής βοήθειας χωρίς την αίσθηση του φόβου.
Η ίδια έλλειψη ενσυναίσθησης παρουσιάζεται στα σύνορα της Ευρώπης, όπου χιλιάδες άνθρωποι είναι παγιδευμένοι/ες σε αδυσώπητα σκληρές συνθήκες, εξαιτίας των πολιτικών περιορισμού της Ευρώπης.
Φανταστείτε να βρίσκεστε μεταξύ 34.000 αιτούντων/ουσών άσυλο - συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων, των εγκύων και των παιδιών - που βρίσκονται σε καταυλισμούς στα ελληνικά νησιά με χωρητικότητα περίπου 6.000 ατόμων. Προφανώς, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να μεταφέρουν τους αιτούντες/ούσες άσυλο στην ηπειρωτική χώρα, και άλλες χώρες της ΕΕ θα πρέπει να προσφέρουν θέσεις για μετεγκατάσταση. Είναι θετικό το γεγονός ότι μερικά ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά μεταφέρονται σε άλλα κράτη της ΕΕ, αλλά αυτό απλώς αγγίζει την επιφάνεια του ζητήματος.
Ή φανταστείτε να βρίσκεστε ανάμεσα σε ανθρώπους που επέστρεψαν στη Λιβύη, που μαστίζεται από συγκρούσεις από την ακτοφυλακή της Λιβύης η οποία υποστηρίζεται από την ΕΕ. Ακόμα κι αν ήσασταν αρκετά τυχεροί/ές για να μην μεταφερθείτε σε κέντρο κράτησης - όπου η αυθαίρετη κράτηση είναι ο κανόνας και τα βασανιστήρια η σοβαρή πιθανότητα - θα εξακολουθούσατε να εκτίθεστε στον κορονοϊό, σε μια χώρα όπου τα νοσοκομεία δίχως επαρκή εξοπλισμό γίνονται συχνά στόχοι των συγκρούσεων.
Στην πραγματικότητα, ο κορονοϊός δεν δημιουργεί μόνο δραματικές καταστάσεις για πρόσφυγες και μετανάστες/ριες, αλλά παρέχει επίσης την ευκαιρία σε αδίστακτες κυβερνήσεις να χτίσουν μια ακόμα πιο εκτεταμένη Ευρώπη-Φρούριο. Η Ιταλία και η Μάλτα έχουν επανεγκαθιδρύσει τις πολιτικές «κλειστού λιμένα», εγκαταλείποντας ουσιαστικά τους ανθρώπους στη θάλασσα, με τη Μάλτα να κατηγορείται ότι έχει δημιουργήσει έναν παράνομο στόλο αλιευτικών σκαφών για να πραγματοποιήσει επαναπροωθήσεις προς τη Λιβύη. Η Αυστρία, η Κύπρος και η Ουγγαρία έχουν περιορίσει την πρόσβαση στο άσυλο. Η Βοσνία έχει περιορίσει χιλιάδες ανθρώπους σε ένα καταυλισμό σε άθλιες συνθήκες. Και η λίστα συνεχίζεται.
Αυτή τη στιγμή, η ΕΕ θα πρέπει να παρέχει ανθρωπιστική βοήθεια σε ανθρώπους που βρίσκονται σε χώρες που είναι λιγότερο ικανές να αντιμετωπίσουν την κρίση, και όχι περισσότερα ταχύπλοα σκάφη για να τους περιορίσει εκεί. Θα πρέπει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την επανεγκατάσταση των προσφύγων στην Ευρώπη, και τη μετεγκατάσταση εντός Ευρώπης, αντί να τους απομακρύνει, με οποιοδήποτε κόστος. Και θα πρέπει να ξεκινήσει η ανοικοδόμηση συστημάτων για τη διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου με αποτελεσματικούς και ανθρώπινους τρόπους. Συστήματα ικανά να ανταποκριθούν στις διεθνείς υποχρεώσεις, τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, αλλά και την κοινή μας ευθύνη να χρησιμοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία - συμπεριλαμβανομένης της κινητικότητας - για την αντιμετώπιση της φτώχειας και της ανισότητας.
Μέσα στις δυσκολίες βρίσκεται η ευκαιρία, για όλους/ες μας, να μάθουμε από την αφοσίωση και τη συμπόνια που έκανε τον Larni Zuniga, έναν άνθρωπο που ήρθε από μακριά για να μας φροντίσει, έναν άνθρωπο τόσο αγαπητό μεταξύ των φίλων του.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο Euronews.