ΤΟΥΡΚΙΑ: Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΟΝΟΙΟΥ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΦΟΒΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΥΣ

Η κρίση του κορονοϊού πρόσθεσε ένα νέο επίπεδο στην καταστολή της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Τουρκία, με τους/τις δημοσιογράφους να μπαίνουν στο στόχαστρο σε ολόκληρη τη χώρα με το πρόσχημα της καταπολέμησης της παραπληροφόρησης, σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου, χτες 3 Μαϊου.

Ένας από τους μεγαλύτερους δεσμοφύλακες δημοσιογράφων στον κόσμο, η Τουρκία θέτει δημοσιογράφους ενώπιον ποινικής έρευνας, ανάκρισης και κράτησης για αναφορά ή ακόμα και tweet για τον κορονοϊό.

«Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, οι δημοσιογράφοι στην Τουρκία είναι αντιμέτωποι/ες με την διαρκή απειλή αυθαίρετης κράτησης και δίωξης. Η επιδημία του κορονοϊού έδωσε στις αρχές μια επιπλέον δικαιολογία για να στοχοποιήσουν τα μέσα ενημέρωσης», δήλωσε η Milena Buyum, υπεύθυνη εκστρατειών της Διεθνούς Αμνηστίας της Τουρκίας.

«Δημοσιογράφοι που αναφέρονται στον κορονοϊό ή απλά δημοσιεύουν στα κοινωνικά μέσα, φοβούνται ότι μπορεί να ακολουθήσουν τη μοίρα των ανθρώπων που εργάζονται για την ανεξάρτητη τουρκική ενημέρωση, οι οποίοι/ες αυτή την στιγμή υποφέρουν πίσω από τα κάγκελα, κρατούνται για ατέλειωτους μήνες χωρίς προσδιορισμό δίκης ή αντιμετωπίζουν ποινική δίωξη στη βάση ενός αόριστου αντιτρομοκρατικού νόμου, αλλά και άλλων νόμων που περιορίζουν το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης.»

Ο μεγαλύτερος δεσμοφύλακας των δημοσιογράφων παγκόσμια;

Μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016, έχουν κλείσει τουλάχιστον 180 μέσα ενημέρωσης και περίπου 2.500 δημοσιογράφοι και άλλοι/ες εργαζόμενοι/ες στα μέσα ενημέρωσης έχουν χάσει τη δουλειά τους. Τον τελευταίο μήνα, έχουν αποκλειστεί τουλάχιστον 18 ενημερωτικές ιστοσελίδες και δεκάδες μεμονωμένα διαδικτυακά ειδησεογραφικά άρθρα. Οι δημοσιογράφοι συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για αδικήματα που σχετίζονται με την τρομοκρατία ως επακόλουθο άρθρων ή δημοσιεύσεων που έχουν δημοσιεύσει στα κοινωνικά μέσα.

Οι μακροχρόνιες περίοδοι της προδικαστικής κράτησης έχουν γίνει ρουτίνα. Οι κατηγορίες εναντίον των εργαζομένων των μέσων μαζικής ενημέρωσης συχνά κρίνονται κατασκευασμένες, είτε ως εντελώς παράλογες είτε λόγω παντελούς έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων για αναγνωρίσιμο ποινικό αδίκημα.

Τον Μάρτιο, έξι δημοσιογράφοι προφυλακίστηκαν για την αναφορά τους στο θάνατο δύο φερόμενων αξιωματικών μυστικών υπηρεσιών στη Λιβύη, γεγονός ήδη γνωστό στη δημόσια σφαίρα. Παραμένουν στη φυλακή σε προδικαστική κράτηση. Αυτήν την εβδομάδα, οι δικηγόροι τους ανακάλυψαν μέσω ενός άρθρου ότι είχε εκδοθεί κατηγορητήριο στα κρατικά μέσα ενημέρωσης και όχι μέσω των μηχανισμών απονομής της δικαιοσύνης σύμφωνα με τη διαδικασία. Εάν εγκριθεί από το δικαστήριο, οι κατηγορίες θα επισύρουν ποινές φυλάκισης έως 19 ετών.

Ο Ahmet Altan, πρώην συντάκτης εφημερίδας, συνελήφθη για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2016, με την κατηγορία ότι «έστειλε υποσυνείδητα μηνύματα» στους πραξικοπηματίες του Ιουλίου 2016 κατά τη διάρκεια μιας τηλεοπτικής εκπομπής. Από τότε, καταδικάστηκε, αυτή η καταδίκη ανατράπηκε, διώχθηκε και πάλι με διαφορετική κατηγορία, καταδικάστηκε και απελευθερώθηκε από τη φυλακή εν αναμονή της έφεσής του για να προφυλακιστεί εκ νέου μια εβδομάδα αργότερα. Ο Altan, όπως πολλοί άλλοι/ες συγγραφείς, δημοσιογράφοι και μέλη της κοινωνίας των πολιτών, παραμένει στη φυλακή απλώς επειδή εξέφρασε απόψεις που δεν άρεσαν στις αρχές.

Ελευθερία του τύπου και κορονοϊός

Ο πρώην αρχισυντάκτης της Halk TV, Hakan Aygün, τέθηκε σε προφυλάκιση στις 4 Απριλίου λόγω των δημοσιεύσεων του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Facebook και Twitter που επέκριναν την κοινοποίηση τραπεζικού λογαριασμού από τον Πρόεδρο της Τουρκίας Erdoğan, για να βοηθήσει ο λαός στην καταπολέμηση της πανδημίας με δωρεές.

Ο Hakan κατηγορείται για άρθρα που απαγορεύουν την «υποκίνηση του κοινού σε εχθρότητα και μίσος» και «προσβολή των θρησκευτικών πεποιθήσεων ενός τμήματος της κοινωνίας». Έχει ήδη συνταχθεί κατηγορητήριο και η πρώτη του ακρόαση θα πραγματοποιηθεί στις 6 Μαΐου.

Ο παρουσιαστής της Fox TV, Fatih Portakal, ερευνάται για «προσβολή του Προέδρου» και για «σκόπιμη ζημιά της φήμης» των τραπεζών μετά από καταγγελία του Κανονισμού Τραπεζών και Οργανισμού Εποπτείας (BDDK) για ένα tweet στις 6 Απριλίου, στο οποίο συνέκρινε την ενίσχυση από τον λαό για τον κορονοϊό με τους πρόσθετους φόρους που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου της ανεξαρτησίας στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Το tweet του Portakal αποκλείστηκε με δικαστική απόφαση στις 8 Απριλίου. Στις 30 Απριλίου, τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι είχε συνταχθεί κατηγορητήριο με τον ισχυρισμό ότι το tweet του Portakal είχε βλάψει τη φήμη των τραπεζών.

Τρεις εκπομπές του ειδησεογραφικού προγράμματος που παρουσιάζει εξετάζονται για παραβίαση του Άρθρου 8 / 1β του «Νόμου περί Καθιέρωσης Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης [Κανάλια] και Υπηρεσιών Τηλεοπτικών Μεταδόσεων» που αφορά υποκίνηση μίσους και εχθρότητας κατά τη διάρκεια μετάδοσης των εκπομπών.

Στις 18 Μαρτίου, η αστυνομία συνέλαβε τον İsmet Çiğit, αρχισυντάκτη του SES Kocaeli, μετά τη δημοσίευση ενός άρθρου στην ιστοσελίδα τους σχετικά με το θάνατο δύο ατόμων σε ένα τοπικό νοσοκομείο από τον κορονοϊό. Ο διευθυντής της εφημερίδας, Güngör Aslan, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ιστοσελίδα, κλήθηκε από τις αρχές την επόμενη μέρα. Τέθηκε υπό κράτηση και ο İsmet Çiğit αφέθηκε ελεύθερος. Και οι δύο ανακρίθηκαν σχετικά με τις πηγές τους στο νοσοκομείο ενώ και στους δύο ασκήθηκαν πιέσεις για να σταματήσουν τις αναφορές στο συγκεκριμένο θέμα. Ο Güngör Aslan απελευθερώθηκε επίσης την επόμενη ημέρα αφού κατέθεσε στον εισαγγελέα.

Η Nurcan Baysal, δημοσιογράφος και υπερασπίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κλήθηκε στη Διεύθυνση Ασφάλειας του Diyarbakır στις 31 Μαρτίου, αφού έγραψε ένα άρθρο και δημοσίευσε στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης τα μέτρα που ελήφθησαν στις φυλακές και στην πόλη του Diyarbakır για τον κορονοϊό. Παρουσιάστηκε στον εισαγγελέα που την ανέκρινε για διάφορα tweets αλλά και για το άρθρο της.

Οι δημοσιογράφοι εξαιρούνται από τις αποφυλακίσεις

Στις 13 Απριλίου 2020, θεσπίστηκε στο Κοινοβούλιο ένας νέος νόμος που επιτρέπει την πρόωρη και υπό όρους απελευθέρωση έως και 90.000 κρατουμένων. Ενώ οι πολυαναμενόμενες αλλαγές στον νόμο περί εκτέλεσης των ποινών επήλθαν στο πλαίσιο της πανδημίας του κορονοϊού, η κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι δεν ήταν αυτή η κινητήρια δύναμη. Τα νέα μέτρα απέτυχαν να επιτρέψουν την απελευθέρωση αρκετών κατηγοριών κρατουμένων, συμπεριλαμβανομένων ατόμων που βρίσκονται σε προδικαστική κράτηση ή ατόμων που έχουν καταδικαστεί βάσει υπερβολικά ευρέων αντιτρομοκρατικών νόμων ή εγκλημάτων κατά του κράτους, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί/ες φυλακισμένοι δημοσιογράφοι δεν θα απελευθερωθούν. Οι υπερπλήρεις φυλακές της Τουρκίας είναι επίσης επικίνδυνες λόγω σοβαρής έλλειψης υγιεινής.

«Οι ήδη ταλαιπωρημένοι/ες δημοσιογράφοι της Τουρκίας αντιμετωπίζουν νέες απειλές μετά το ξέσπασμα του κορονοϊού. Αντιμετωπίζουν λογοκρισία, ποινικές έρευνες, ανακρίσεις και διώξεις εάν κάνουν κριτική για την πανδημία, ενώ όσοι/ες βρίσκονται ήδη στις τουρκικές φυλακές αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο μόλυνσης,» δήλωσε η Milena Buyum.

 «Η κυβέρνηση της Τουρκίας πρέπει να δράσει τώρα και να απελευθερώσει άνευ όρων όλους/ες τους/τις δημοσιογράφους που φυλακίστηκαν απλώς και μόνο επειδή έκαναν τη δουλειά τους».